Ke Alakai O Hawaii, Volume I, Number 43, 27 October 1888 — Ka Nohoalii a me ko Aupuni. [ARTICLE]

Ka Nohoalii a me ko Aupuni.

XJa nui ke pahaohao i ulu ae mawaena o kakou i keia mau la e nee nei n0 ka mea e pili ana i ko kakou Noho.alii a me ke Aupuni, oia hoi, ua hoea f mai imua o makou na ninau ana e like, me keia ke ano Pehea la ko ka Moi manao no keia mau hana a ka Poāi . Hoomaemae e hana nei ? Pehea la hoi ; kona noonoo no kona lahui. A he nui vke ano i hoea mai imua o makou, a ma ko makou noonoo ana he mau ninau hoohuoi kupono keia i ui ia maVaena 6 ; ka lahui nona ka Nohoalii, ka Moi a / me ke kulana nohona Aupuni i hookulanalana ia maluna o na al« ahiu o na ,haaa aki-pikō kanaka a ka Poai Hoomaemae.

He oiaio ua nana aku ka lahui Hafwaii holookoa maluna oko lakou Moi, ,ma ke ano oko lakou makua ia, a ua hoona aku no hoi lakou maluna ona, ma ke ano oko lakou puuhoiiua ia e loaa ai na hoomaha ana iloko o na hora oke kupikipikio. Mamuli ho o keia ano i ulu mai ai keia mau ninau hoohuoi mawaena oka lahui, no ko lakou ike ana ika pono ole ona hana o keia •4LU.e nee nei. a nolaila ua loaa ia lakou ninau ana ame na nune anā aku a aauneanamai. " Ma ko makou hoomaopopo ana o ke "kulana o ka nhhoalii e'ku nei i keia wa iloko o na hana o ke A-apuni i k®ia wa, aia ia ma ke ano kaokoa loa i ko na wa jmamuā oka hookumu ia ana o keia Aupuni. He kulana ia a makou i olelo ai i kahi wa i hala ae nei he kulana ; nawaliwali a hoopepe wale malalo o ka mana e noho nei i keia wa, oiāi e ae wale ana oia ika hapanui ona makemake o ka Aha Kuhina i ka hapanui © na manawa e onou ia aku ai imua ona } me kona ike no nae he mau hana ia e ulu mai ai he ahewa ana mai ka lehu--lehu ak'n n'ei. Oia mau ahewa nae a ka lehulehu, aole la mau mea i nana ia mai e ka nohoalii/ aka ua hooko aku la oia i ko ka Aha Kuhina makemake. o ka hopena nae ua hoomahuahua hou ia ae ka nui ona hana kupilikii maluna oka aina, na hana hoi e hookekeue ia ai na noonoo ana o ka lehulehu.

Oiai nae keia kulana o ka Nohoalii me ke Aupuni, a makou i olelo ai he nawaīiwali, alaila aole anei hoi e loaa ,he maik.ai ma kekahi aoao e pili ana i keia kulana hookahi oka Nohoalii e kapaia aku it%i he nawaliwali ? A no iu mea, e hewa anei makou ke olelo ae, ke hoolalelale nei ka Nohoalii i ka hoomahuahua ana aku ika holomua o na alakai hawawa a keia au hooponopono Aupuni i nui ka ino maluna o ka aina. a ike iho ka poe ikokuai na hana i hookumu ia ai keia Aupuni ua oi ae ke ino oka nohona Aupuni 0 keia wa .malalo oka nohoalii ana a eha (4) mamua o ke au e hooponopono ia.an?i ke Aupuni e ka mana o kekana- _ ka hookahi, oia ka Moi. Mamua he nohona Aupun'i ko kakou malalo o ka mana 0 ke kanaka hookahi, a he oiaio no ua nui na ino i loaa ia Kakou ; aka, i keia wa lie aupuni ko kakou 0 lea mana 0 eha (4) kanaka, eia nae ua •oi aku ke ino ame ka lapuw'ale 0 na iiana. .

O keia ka hop'ena e hoea mai ana niai ko ka Nohoalii hookuu laula ana aku e hookoia na makemake alunu a pau oka Aha Kuhina e noho nei, a i ka piha pono ana oka aina me ka nui o na ino a keia poe e hana akii ai, ōia ka'wae hoohuli hou ia ae ai ke au o k a nohona aupuni eku nei, ake au i oi aku ka maemae iko kēia e ku ne\ i

keia maiiawa, aoie mamuli o ka pu a me ka pahi, aka mamuli o ka lokahi ana oka lahui e lawe ae ika Ahaolelo holookoa iloko o ko lakou mau lima ma ka hoopiha ana aku i' ua hale 'la me na kanaka i hiki e hana a hooko iko lakou makemake no ka hoonipaa ia o ke Aupuni kaulike oiaio. "Welie no ke Akule i ka Eehonu "

■' ■ ' ' ■' '■"■'.■' - " '■'■, . ■■■ •: '' ■■■'■•.'. % ' ['■ -■■ Ina he oiaio ka louo i hai ia mai ai ia makou ua loaa mai ka palapala hookohu Alii Konela o Mr. V. V . Akepoka mālalo oke Kanawai Koa hou 3 me ke kakauinoa ole ana o ke Alii ka Moi. Ma ko mākou maaao he hana naauao keia a ka Moi i haiia ai ma kona aoao, oiai i lsa wa i hooholo ia ai ua Kanawai Koa 'la eka Ahaolelo, a waihoia aku imua o ka Moi no kona apono ana mai, ua hoole mai la oia i ke kakauinoa ana maialo ō ia Kanawai. Mamuli o keia hoole ana o ka Moi aole e kakauinoa malalo o ua Kanawai 'la, ua like no ia me ko ka Moi hoole ana ina hana a pau i hoakaka ia ma. loko oua Kanawai 'la. Nolaila i ka waiho ia ana āku o ke Komisina hookohu Alii Konela o V. V. Akepoka, he hana ikui ka naauao ma ko ka Moi aoao ka hoole ana aole e kakauinoa i ua Komieina 'la, oiai ua hoole mua oia ike Kanawai kahi i hoea raai ai ia Komisina. j O kekahi a makou e olelo ae ai, he hoa&ea ana keia a ka Moi iaia iho a he wehe ana h.oi iaia a kaawale mailoko mai ona hopena i ku i ka mahalo ole ia, ma keia hope aku ina e hoea io mai ana. A ina he hopena oia mau ano e hoea māi ana mamuli o keia kulana Aliikoa hou, alaila aole e hiki i ka lehulehu ke kau aku i na ahewa ana maluna o ka Moi, a hiki ole hoi i na kakoo o keia au hooponopono Aupuni hou, mai ka Aha Kuhina aka poe kokua i ka hookumu ia ana o keia aupuni, e kuhikuhi ae me ka olelo ana, "O nei mau hopena inoino o keia mau hana mamuii o keia Konela, na ka Moi »o ia, oiai nana i apono keia Koaela. 7>