Ke Alakai O Hawaii, Volume I, Number 44, 3 November 1888 — KE AUPUNI KEIKIHIPA. OLIGARESIE-HOOMAEMAE. NA HUAHELU 666. [ARTICLE]

KE AUPUNI KEIKIHIPA.

OLIGARESIE-HOOMAEMAE.

NA HUAHELU 666.

44 A ike aku ia au i kahi holeholohou e hoea mai yna mailoko mai «• fca elua ooa pepeiaohao, e Hke me ke keikihipa, a olelo ae la ia —e like me Ke deragona." Hoikeaua XIII: 11. f'A e manao īho no ia e hooKahuli i na manawa, ame na Kar»awar;- a e iaawiia ia mau mea iloko o kona -aliiki i ka mnuawei. a mekekahi manawa, a me ka mahele o ka mauawa. M Daniela VII: 25. jS na Hoahanau; Ko ko oukou lioouaauaoia mai e nana oukou ma ka Mokuna XIV 0 Hoikeana, ma ka Pauka 6, 7, 8, 9,10, ame 11. A e himem rn£.i 1 ka lllmem 343, ~ Ano, e ma keia hui liou ana o kakou, ua loaa ia'u ka mea «kaiiililio aku ai imua 0 oukou a <pa?i. O ka'u kumumanao e kamailiō. ai oia no ke Xupuhi Keikihipa, 'koea anp, kana mau hana, ka loihi 0 manawa ,e haha ai 1 kaua mau hana, owai hoi uei Aupuni, a me ka'u j mao olelo paipai hope no-ka oukou, * nae ka'u mau mea e hana ai i hoo-1 ko*& ai ka olelo a k:a slea Mima Loa i hoike aku ai ia Da«iela aieeKaula.

Ua lawe mai au i keia e o'o mau hoalianau r maikai īlpko o ka Haku īeeu, mai kaPauku 11 okaMokuna XIII o Hoikeana a me ka Pauku 25 o ka Mokuna VII o Ōauiela. Ma kekahi haiaWai aaa o kakou mamna aku hei, ua hoike aku no au ta oakou i ke ano oka hoioholoua elua a loane e kamailio nei ma keia Pauku 11 o keia Moieuna XIII o ka.na buke kamahao loa. U&haiakuno au īa oukou, he elua mau pepeiaohao o kei«f holoholona, a o ia na inoa elua o keia Aupunfē~kū nei, o ia hoi "Aupuni~Hoomaemae/' a'ii hoi i olelo ai o kona inoa pololei inaoīi oJa o 4,Oli-garesie-Hoomaemae.,' Ua ike oukou o ka elua kēia o~ na hololioloHa a loane ī ike ai, a ua oili mai oia mailoko ponoi ae oka honua. Oia hoi ua hoea keia Aupuni e ku nei ī keia wa inailoko ponoi ae o na kauaka e noho aaa ma'keia aina, aole keia Aupuni mai waho mai, ua ike kakou ia mea, aka ua hookumu ia no keia Aupuni ma Manamuna ae nei, ma ka la 30 o lunē oka M. H. 1887, ka wa hoi i piha ai na malama he 42 o ka o!eIo

wanana, no ka manawa c hana ai ka holoMona mua a loane i ike ai e hoea ana mailoko mal oke kai, raa ke aiu) kino leopadi, a oia hoi ke Aupuni leopadi a'u i hoike mna aku ai ia oukou nia kela akoakoa ana a kakou I keia hebedoma aku nei. U kela holoholona leopadi hoi o ka oleio wau&na o Hoikeaaa o ia no ke Aupum Moaakia (Moi) o iialakaua 1, e hooikaika ia ana e ke au hoopot«o--pon© Aupnni o Kipikona, ka mea y,u i olelo ai ua pih iaia ke deragona i ka 4< mana» a me kona nohoalii ana 3 me ka ikaika hui" i ua holoholona leppad: 'la. Ua īke onkou ia mau mea a pau. a oiai na» he mea pono la kakou ke hoomaopopo lea 1 na mea a pau i pih i keia holoholona elua, oia hoi ka h®lohol©na keikihip.B, a'u e olelo nei oia 110 keia Aupunl * ku , nei i keia wa.

No kahi i boea mai ai keia holoholonn, ua ike kakeu ia mea, a ua like no la me keia Aupuui 1 hoea ae ai maiwaeua ae o ka iahui. elua mau pepeiaehao. 0 ke ano maoli o la mea he pe.peiaohao he mana aupuni, a i ole he mana o kekahi ano e ae iloko 0 ka aiua. W u hi a ko kakou 4< Buke Wehewehe Huaelelo Baibala," ne hoailona ia 0 ka a me ka manaa me ka hanohano." E nana Pepeiaohao. Nolaila, ma ko'u hoomaopope» ana, 0 keia mau pepeiaohao elua 0 nei holoholona, o ka poloiei liiapl' o ia kahi mau inana elun iLoko nei o ka aiiia, o ia t\a\Maaa Wuiu ai o ka i»oe > 1 waiwai a me ka Maria Hooipana, e olelo ia nei he Q keia n'a kiwi o keia Aupuni, i hoohui la malalo 0 ka inoa liookahi, oia hoi ke Aupuni Hoomaemae." ]Ja ike kakou a pau na keia mau mana elua 1 hoala 1 keia Aupuni a ku an-a ma ka Ia 30 o lune 1887. ,• I ko kakou nana hou ana 1 ka Pauku 25 o ka Mokuna VII 0 a pela hoi me ka Pauku 2 o Mokuna XIII 0 Hoikeua, e ike ana kakou i kekahi mau haua ano nui a keja hoioholona e hana ai, Oia keia (1) e hookahuli ana oia i na manawa,; (2) e hookahuli ana i na Kanawai,; (3) e olelo ana oia e like me ke deregoua. A e ukall ana hoi i keia inau mahele hana ano nui a kakou e ike nei, e hana ia ana e nei holohoiona, e huipu

aieu ina hana i hoikeia mal ka Pauku 12, a ka 17 o &a Mokuna XIII o Hoikeana. Aka, maiwaena mai o na hana a pau, e lawe mai ai ī na hana mua; ekolu a'u i hoike aku~ heT, oia hoi — ka hookahuh mauawa; hooks*huft kaiiawai, a olelo hoi e (ike me ke det\*gona, ka mea nana I haawi i ka ikaika i ka holohoiona hofka holoholoua leop»di. i Nolaila, e nana kakou ī Kei» mau hana kamahao a keia holoholona, a ninau iho kakou, e ua hoahanau, nole anei o nei mau haßa o ia no na hana i hana ia a e haua-ia nei e keia Au hoopouopono Aupuni ? Aole anei o kaua hana mua loa ī hana ai o ia ka hookahuii ana ike Kumukanawai, me ka hookahuli pu aua *e i ka wa koho balota maa mau a kekahi wa i lawe lima nui īa ae eia ? Aole anei ona ano hana i ke au o Kipikena, kela deragana nana i hooikaika i ka holoholona mua,'o ia 110 kani mau hana a keia Aupum e hana nei ? Ena hoahanau, ia'u e ku nei ma keia wahi a'kamailio aku ia oukou maluna o keia kumuhana, me he mea 'la Ke ku mai nei ka la S0 o lune e ka M. 11. 1887 iniua o'u, a ke lohe nei au i na haiolelo welenia a ka poe j i akoakoa ma Manamana ma ia, la, ke | ike aku la au īka hae Hawan—ae;

ka hae o ko kpkou ain» hauau, ua uhi j i-4 maiuua o kekahi pakaukau a hali j ia iluna o ka papaheLe» ke .ike aku ia ; au i ka lehulehu o ua kapuai e hehi aiia 1 kona inau papalina. O keia ka hookumu aaa, ka hanuu ana, a © ka h oea ana ae o keia Aup um. A hala he 7 la mai la poina ole mai o lune, aia hei ua hookahuli ia wai, i ku ai ke Aupuni mua. A hoea mai o Sepetemaba 12, hookahuli īa ae la ka manawa koho balota, Ea, e na hoahnnau alohp. e hoouiaaao oukou, ua pill pono loa keia mau hana ī keia Aupuni. He oiaio ke hoekahuii mau um keia Aupuiii i na Kanawai, ke hana nei no lakou i.na hana rlike loa me ka Kipikona, O ka poe aoU i loaa ka heaiiona *' Hoomaemae" ma na lae, a m« aa lima, aole e loa» a lakou na ha na Aupuni. aole lakou e ike ia mai, aka, ua lilo lakou 1 poe enemi ia e keia Aupuni. He oiaio, ua hoike mua aku no au la oukou no ka inoa © keia Aupum, o ia hoi o <4 0l!gar<-s:e Hoomaemae.'V Ua piha oia i 666 ma ka hoonoho huahelu Helenw. £ like me 1=10; G=3; A=l; E—100; E—s; ; Er~s. Huina o keia, ua like nie 434. H=faole keia he hua piapa rua ka Oielo Helene, nolaila, ke 0 kona helu) G==To; O=T0; M=4o; A-l; E=s; M=4o-; A=l;'E-==-5,.. Huina o ke\a, ua like me 202. Ke hui ae i keia mau puu huahelu elua, loaa mai 666. O keia la ka hooko īa ana o ka oleloīa iōone i olelo mi»i ai; "Maanei no ke akamai: O ka mea noonoo, e helu oia ī ka ueluua o ua holuholona nei; no ka mea, oia na ka heluna o ke kaiiaka u a o kona he!nrta eono haner: ia me ke kanaouokum'amāone." Hoikeana XIII ;IS, £Tolaik e rra hoajiauau mai ka mua a ka hope o na mes aHi e hoike aku nei ia o»ikou no ka mea e pih s aaa i keia hoiōholoua elua a laaue i ike ai, ua pili P.OUO ia i ky kakou Aupuai e

ku oei i Keia wa,| Oīu hoi. keku'eai oia iu»lalo 0 na m/ina elua, o ia k* Mana 'Waiwai iloko nel o ,ka aina & me ka Mana H<!»ornaoa, O keia n& na pepeiaohao elua © keia Aupuui. Aok kaioa i Loohewahewa i ko keia .~ana i ke kumakanawai ame na Kuuawai loa o Hawaii iiei, ā pela no hoi me ua dq hoi ua ho.#ko ia ma ka> moa o keia Aupuni e ku nei ka makemoke o loane raa o ka mea akaftrai la e irii i ka helona oka inoa o* ua Hololioiona 'la, o ia hoi koua piha pono ana i na hua helu he 666. A, ena houhauao, e naiia h; u kakou i ka oleio wanana, ke i mal aei o I>aaieia. 4, A e haawi ia ia mau mea iioko o koja. l;ma a hiki Ika manawa ame kēkahi niaMawa a me ka w.ahele j ha. manawa"

Ke hoike mai nei ka Mea Mana Loa ma kana olelo hoano i kana kauwa 1 aloha nui ia, oia o Haniela, e hana ana keia holoholona, oia hoi o k«ia Aupuni 3 kana mau hana iI©KO o n ka manawa, at me leekahi a me ka mahele o immanawa." > E kuli kakou e na hoahanau i ke ano © keia maa mamawa e hoike ia nei ma o ke itauwa 'la, a ko loaa ia kakou ko lakou ano, alaila, hiki ia kakou ke hoomaopopo ihe, ina paha e pili ana ia man | manawa 1 ko kakou kulana Aupuui e ku i keia wa. i Nolaila, e na hoahanau, mawaena o aa manaoio Baibab a pau, ua lokahi na manao wehewehe no ia mea lae ''manai hoike ia ma ke ia olelo wanana a Paniela, o īa hoi, he <{ makahiki" kona A no ia mea, ua hik' ia kakou ke olelo iho mamuli o ia olelo moaka'ka o ko kakou Baibala Hawaii e hoike mai »ei i keia olelo o ke ano maoli aa manawa i hoike ia e Paniela, he >mm makahiki ia, a m* ka hapa o ka «akahiki. Maanei nae ke kuee o ka'u e hoi&e aku nei imua o oukou i ko ka kek*hi poe e ae. A e hoike aKU au ia kuee w, hpi keia, Ma na olelo kumu kahiko i loaa mai nl ko kakou Baibala, ua hoike ia ma īa ma« olelo oa mamaiaolelo e like me keia keano. "Ka manawa, a me na n&nawa, a »e ka mahele o ka Ke ike nei kak«u i ka liee ole o keia me ko na oie- !• o lea kakou Baibala Hawaii, Mamuli o n& olelo kumu kahiko o ka Baibala, e !•*& no keia mau hoohalikeline ana: manawa'*=l makahiki. manawa"— 2 «'Makeleo 7 . ■ , w .,. r —i maieahiki, '■£A manawa J .......... . Maopopo, he 3 makahiki ia a me C malama. Ma ka kakou Baibala Hawaii hoi, penei ka hoohaiikelike ana : "Ka manawa"=l niakahiki. «Kekahi manawa"~l makahiki no la. - <( Mahele o ka ) , , malealnkī nō ia. Ua like me 2 aaakahiki a me 6 mala-m» 15 ninau ia mai paha auanei, Pehea keia paewa ana ? Penei: Jda ka mahele 2 « na kakou •« ike nei, ua hoiko maopope na buke kahiko o k& Baibala i na mamalaolelo /a* manawa" he helunui ke ano o ia, a ua lawaka makemake o ia helunui i ka hoopiha ana iho ia u 2 makahiki." A m& ko kakou B*ibala Hawaii hoi, he helukahi wale no ka mea i heike ia, o ia.hoi "kekahi man?wa/' ua like no ia me "hoo--kahi makahiki" ia. e na hoahanau, ke ike nei ka'kou a ke kumu o keia paewa an& t/ a ke ninaa naai nei paha ouJlou, "mahea ko'u soao e koho ai no ko oukou hoonaauao ia, «na aku ? O ka'u pane. Aia au ma fca aoao o ka Baibala Hawaii, ka maa i lilo ai ka kakou mau da!a, a i K.auoha ia «ftai ai kakou e na Levi-i-Levi-ia e huh «U, oiai he ola man lo'a ko kaknn ilaila.

A ©lai o ka Baibala wale no feeia inma ō kakou, aohe a Uakou BaibMa e ae. Aohe o kakou ike i na olelo Hepera, Sumo Kaiaelea, he mau baibāla aipaa ia ia kakou, o ka ai keia i kuM ia a wali Lupōno ia kakou ke ai. A ke hoomaepopo nei kakou, mamuli oka Baibala Hawaii, ua mukia ia eku keia Aupuai inae,' 7 a e haua ana i kana mau hana iloko o 2 mukahiki wale no a me 6 malanua. Kolaila, ma ko u nana a hoomaopopo ana, mai ka wa i hookumuia ai keia Au puni a hoea mai ika maKahiki e koho balota hou ai kakou, a noho hou mai Ka Ahaoleio, e loaa ana no he 2 m'ikahilei ame 6 malama. A penei e maopopo ai: (1) Mai ka la lune o ka M. Ht 1887, ka wa ihookumuia ai keia Aopim, akala 30 o lune o keia makahiki. ua like ia mē 1 il hanawa" ma Va olelo wanana, oia boi 1 ma- ■ kahiki- " (2) ka la 30 o lune o ida M. H. 1888, akaka la 30 o keia M. H 1889 ae ua like ia me "kekahi mānowa" i hoikeia ma ka olelo wanan>», oia hoi 1 makahiki ia. £3] A mai ia !a 30 āku o lune [1889] a | hoea i T)«kemaba t ka mal ama īope oia 1 makahiki, piha ka o ha manowa" oka olelo wanana, oia. hoi 6 malama ia. . I Akē Tke nei kakou i ke kuiike o na ouli o ka manawa p ku nei nmuna 0 keia mana Auponi o Hawiiii nei i keia mau la Ika olelo wananJī a kakou e kanaailio nei. E hoomanao t kakou, ena hoaHanau, mai Ip* w* V hookumu ia ai keia Aupuni, o Wka |la 30 o lune 1887, a ka la hope o Dekemabi» 1889, oīa ka mapawa liolookoa e uoho ai keia mana me ka loaa oie o ka mea naua e huohiolo a e hoo--1 pau i kana mau haua. ; A hoea mai ka makahiki ka _m*kahiki ia o ke kau koho baiota iauiaha maiuna o ka ama mai Hawaii I a Kauai. Ka makahiki ia nona ka la e houiuulu iokāhi ia ai ko aukou mau I ma«a k*ho balota, ena hoahanau a hai hookahi umauma, hookaīn ka man*o, hookahi ka leo, heokahi ka hana a hookahi Ka hooikaika. ana, ina e lilo ka hapaHui pka Hale Ahaolelo e aoho mai.ana iioko o ia makahiki, ua ke oukou, e aulie* atea keia maha au* puui e ooho neU e ianakila ana no our leou e o'u mau hoahanau. U |ka iaa leh m ī wahi no oukou e kanu ola ia ai, e lilo ana no ia lua i waha e ale ai i keia Aopnni " Oligartsie--īīoomae-

mae," oiai ua paa .ka mauao o ka Mea ■ - i Mana Loa, e heu a.aa ma o koua mau uaela 'ia; "loa e hoomaoa aku kekalii i ka holo holona a me kona kii, a kauia hoi ka hoailona ma kona lae, a .ma ifona lima paha. i -- ' "-- ' • J- ■ ' "E inu oia ika waini% oko ke Akua nkiuki, I ukuhiia iioKo o ke kiaha o koua innina, aohe moa e mananalo ai. 1 ' Oa paa ko ke Ak*a manao c hookahuli i keia Auputji ke piha pono ke kiaha o kona ukiuki iloko o <l ka manawa, ame ka manawa ai ka mahele o ka manawa," a e haawi hou ika pono ka«like o keia Aapuoi iloko o ko oukou mau lima ena hoahannu, ina no ko oukou hoopomaikai ia mai. A9 ia maa mea ka'u o hoike aKU nei imua o oukou e na iioahanau. Olku) Paipai. Mai ka mua a ka h»pe o m mea a ka~ keu i UuKa pu iho nti na keia akoakoa ana ma na mua a paa ī'pili i ko k&kou Kumumanao he nea pono la'u ke lioike aku ia ouk.ou e nu hoahanau, ' 1 keia mau

1 Ua paa «o k# Akna manao e hookahuli t ke'a Aupan! i ke oo pono ana o' kana mau hana iUko o kona manawa i hoakaka pono ia ma ka olelo wanana. 2 Aole e loaa keia pono ake Aieua i manao paa al ma oleto wanana, la oukou, e na hoahanau, ke ole oukou ,{ E imi e axu i ke Aupuhi o a rae k ko« na pono." Nolaila: Ona hoahanau mai "Hawaii a Niihau, e hoolohe n**i i ka 100, e maliu mai i ka uwalo ana aku, no ka mea, e manāoio mai oukou ke hoiKe aku nei au i ke ola nui no oukou, » oia keia: 1 E haalele ika hoopilimeaai wale aku malelo o na haku hana • me na KonohiKi aina mii, e olelo mai aha e itoho oukou ma ira paa balota oka Aoao Hoomaemae, oiai ©ia ua Aupuni la nona na huahelu 666. O ke Aupuni u OLIOARESIiĒ-HooMAEMAE' , ia. A o "Hooma«mae" oia ka hoai'ona i kuni ia ai ma ko oukou m&ū lae a-me na lima. 2 E komo nui oukou iloko ona Ahahui Hawaii Kalai Aupuni e kukulu ia aku ana no ka paa ana i ka makia kaulana ou e Hawaii, oia hoi: U Q Hawaii iiō Hawaii." 3 K paa ko oukou mau manaoio hana mai keia wa akn a hiki i ka la hope o Dekemaba o 1889, ka wa e piha ai na manawii, e haawi i ka ouma ka huna uiawaena o oukou īiio, a aie na iiipa aku i koe, aols i komo mai iloko nei o keia pahipa, e Koho ma ka Aoao Kuokoa—kona mau aiii, a me kona mau lunamakaainana.

A ke li*na nei ko'u maoao e nr. hoahanaoi iko oukou' heoko ana ī keia mau olelo paipai a'u e hoike aku nei īa oukou, iiiaili», na ke Akua e hooholo pono aku iha mea ī koe. Oka e hana oukou, e na heahanau, i ka oukou mau apana hana.&na ke Akua e kokua aku me na mea aku ī koe, oiai ke oleio mai nei ka olelo kahiko: U E kokua no ke Akua ī ka mea i kekua laia iho," ' . ——- — Nolaiia, ena hoahanau, ke keu aku nei au i ka hoomaikai a Phulo Hemulele i kau aku ai ina hoahanau ma Galatia, i ka i ana: " Imua aku ka lokomaikai o ka *•' Haku lesu Kristo m,e ke, o " ke p me ks launa pu aua " o ka Uhane Ilemolele me oukoa " a pau. Amenē." He Levi~Mookahuua ole.