Ke Alakai O Hawaii, Volume I, Number 47, 24 November 1888 — NA MANAO LAULAHA [ARTICLE]

NA MANAO LAULAHA

[Kakauia no ie .Alakai o Hawaii.] Osa manao e ~ia. akii nei malalo o no na palapala i loaa mai iar makou mai na makamaka mai. ona ahewa ana & pau no ia mau ma~ nao e ili no lakou maluna oka poe na lakou ia mau palapala i kakau mai, ao le maluna o makou. (L.H') , Ama keia mauhoike ana a kekahi kanaka Hawaii kaulana a ho mea maopopd maoli no ia kākou a pau kc halalo aku me ko kakou mau maka ua ahuwale ka lakou mau hana Kue Kumukanawai o ca Kamehameha. ; Ahe mea akaka loa ina manao maikai a pau o ka haoie i aioha io ia Hawaii e nana mai nei, a hoike Iko lakou mau manao oiaio ma ka nupepa Buletina, a me kekahi kakou mau makamaka e noho halo mai nei maluna ou eke kanaka Hawaii nona Ka aiua. Ahe mea kahaha i ka manao o ka naau maikai a pau ka hoomakakiu ana mai i keia Au Hoomaemae Aupuni kapulu a me ke Kau kapakahi. Oiai, o kekahi no neia o na ano hana i piii maoii no ike kipi, a me ka pii ana aku maluna oka īhikapu 0 ko ka Moi Mana a hoopepe iho i kona ihiihi ilalo i ka honua. Oia wau i oielo ai i kinohi o ka hoomaka ana mai 0 keia manao loihi a'u e kaiai nei. A 1 olelo ai wau, ma ke ano naauao, ina owau ka Ilamuku, ua hiki īa'u ke kena Koke e hopu i na haoie a pau, me na PuKiki e kuai ana i na pu Raifela ma be alānui Papu. Omi,..ua papa īa ma ko kakou mau Kanawai ka hnoniakaukau ana i na mea kaua, o na ano a pau loa me ka elua pu a me ka pu, auwe ka' makau wale, a mo •ka nana maka nui ana o ka poe īaia ka Mana oiaoihana nui. *;■- A ina owau ma ia wahi, pau pu'lu, aohe lau e kanu ai, a n'a lakou e inn 1 ko lakou mau pono imuii 0 na Aha Ilookolokolo, a me ko lakob pakele ma na Hanawai o keia A upuni. Oiai, aole naa aole hoi ma .Geremaiiia, Itaiia, Farani, kekalu mea uui 1 liana ia e ko lalpu mau Aha Kahina, e lioohaahaa, ae! a'e ku aku i ka 1 ihiihi a me ka ihikaxju o Kekahi Moi kie- . kie e noho ana ma ke poo 0 ke ; c Ilke mc na hana a 'keia Aha Kuhina 1 maluna oka 'Mo! o -Hawaii nei, e īke 1 akea ia nei ka iakou mau hana i keia wa. i Aols no hoi 1 a lawe ku ae k& I Ali» Kuhina o Knelani i ka Mana a me ka ilnihi oka Moiwilime, ka mea e noho poo ana maluna o ke karaunu, e like me na hana lima nui a keia Ah Kuhina» a me ka Ahaolelo i pau ae nei i lawe ai 1 lakou ike anoa.n# ke kapu v a me Ra ihiI ihi • ka ma Ka a me na ru;la mana Moi lako« 1 haua kapu';iu &i> me ka hoohaahaa maoli ani\ i ko | kapu o kekahi Alii ipa ke poo 0 ke ka* ; ruunu 0 Tla wail. 1

He mea ua ike ia e na mea apau e no_ ho ; uei maluna o Hawaii, na apo liana a keia waau kiekie. a m« na liana ku miioli no i ke kipi oiaio. Oiai, oka mea hoole ika ke T lii, oia kai hoole i ka Ke Akua, a o ka poe hoole» o Ukou Ke hoahewa ia wahi a Paulo. Nolaila p Keio mau hana, a me na manao kiekie iloko o ko lakou mau puuwai aia 119 ia maiuna 0 lakou iho. oiai aele kuleana 1 kekahi. Aha Kuhina, a me ke~ Kahi Ahaol6lo e hooholo i na Kanawai 0 ka aina ma kolakou mana ilio, ke ole ka Moi e hoopono. Aole no hoi ia mana i haawi ia i kekahi Aba«lelo, a me k«kahi Aha Kuhina, oie loa no, 0 ka poe hana pela a kne a iawe hei iko ka Moi mana ma ko lakou iima, a hooholo i kekahi mau Kanawai i apono ole īa e ka Mei, ua akaka he kipi no īa. A. he hoohaahaa loa ana ia 1 ka ihiihi o kekali'i' āīli e noho ana ma ke po<ro ke Kalaunu. I mav paha auanei ka mea ma ra aoao kwe i keia manao e Kanana ia aku Dei, e hoomaemae ae 1 Ke kulana oiaio o ke aupuni e oleloia nei he aupum hoomaemae oiaio. A pehea la e loaa ai koia inoa 1 ke aupuni, ke kahua 0 kahi a'u e kalai nei? Ke ole e kanana ia kona lepo hauliuli, a kaekaeka h©i, a koe iho 0 ka lepo pa-

1010 naaiKai. A #ia hei ka mea 1 makemake nui e 4ftt ke Aupuni maluna o keKahi kahua maikai loa. No ka mea, ma na aupum i noho Moi la, a Emepera hoi 3 aole ioa i ise ia kekalii Hale Ahaoleio a me kekahi Aha Kuhj:na, he mea hiki ia iakou ke pii ae a kiekie a o-u iho maluna o xe poo o ke 'lii, ka mea maluna o kc Kalaunu. a heohaa haa iho 1 ke kulana, ka ihiihi hoi o ka mea e noUo ana ma ka Nohoalii, aole loaDo. Aka, ma Hawaii uei, ua hoomakaia keia hana ma kekahi haiawai ma ka !a 30 o luiie, 1887. Nolaila, hft mea kupaianaha loa keia i hanaia i k# ai» o ko ka Moi Kalakaua I Nohoalii ana Oiai» ua hana ia keia mau ano kne i ka īhiihi o ka ~Moi o Hawaii i ka umikumamakolu o na makahiki • kona nohoalii ana me «ono malama. Nolaila, o na hana & pau i pili i 'ke o ka mea ma ks Kalaunu o ke Aupuni. a me na mea e pili ana i ka la poma ole, aol® ia he hanamaikai a maemae imua o ko ke ao a pau e nana mai ai. Nolaiia, ke ku nei au ma ka ke Aopuni a paio īmua o kekahi . p©e krekie ma ke kulana, ma ka iuoa 0 Haw&ii, ka aina a me.ka l'eno o'u i; hauau ia ai, a he kaleana hoi ko'u e oleio ai malunao keia kumuhāna ano nui, a me kona kahua ōiaio. Oiai o ka leo o ke kanaka hookahi « pa>e aua a puni ka aina, o. ka leo no ia o ke Akua, a o ka lua ma ka hoof halike ana, o ka leo no la o ka lehu- * iehu, a i like ai hoi me ko'u ano iho, he kanaka Hawaii i hanau ia malona īho ona, a o ke kahua hoi o ka hana a'u e olelo nei. Aole au e huh a paio aku īmua o laa mamo a ka poe nana au i a'o m»\ j 1 nei wahi ike, mi ua ike au he pono lakou. ! Oiai, he mea oiaio, na Amerika i lawe mai i ka lama ku o ke ela maluna'o keia Ta j Aina, me ka ukn pu' o ko lakou mau luhi ma na - - '- j ! ana i ke ©la uhme, me ka

rtialama ana Ikē kine me ke ano o ka noho j»na. Akd ūku ia nei n|> feoi na hana kahuna, n'a maliina hou a peia ako, a • lākou ka naea 1 ku ai p Hawaii i aupuoi, wahi > ka pane hupo a kekaiii mea i kue i kona aina, kona ■■■- ■- ■■- ■■;■ . :--■■■■ ■ ■:■'■ ■■■' I ■' lah ui a me koua Moi. . A he naea hoi ua olelo nui ia. ua noho aie keia Aupuni ia_Amerika, rna ia a'o ana, ke pane aku nei au, Aohe o kakou aie ia Arn«rika, ua pau, uai uku ia ka luhi o kona raau kanakā, a ke mau nei no a hiki i keia la, aka, o ke Aupun?. eia oia iloko ona ale hanupanupa kahi i lana malie ai ika ili 0 ka wai. . ' ■ ■ ' ( ■' ■ No ka mea, o na oueaa pau e pili ana ike kulana oko kakou aupuni e ku nei, Aia oia iioko ona makani ahiu o ke kukulu Hikina kahi i apa ia ai, aka.,~aQjmiie maka'u ana nou e ke kanaka Hawaii hookahi, a nie kou lahui holookoa. 1 A olelo iho he mea, a he niu. aole loa pela, no ka mea, o kou kulana i keia wa, kou aupuni a me ke kahua h©i a'u e kalai nei. Aia oia maluna 0 ka pohaku i kaha ia he kri nui no kekāhi liona uo. a haē hoi imua 0 ke ao holookoa, a oia ke kahua e ku ai ke kakou mau «eapuai. Oiai. ua imi na haole i ke kumu nui e hoohaumia ia ai, a e hoohaalu.a loa ia ai ka ihoa ou e Hawali, a ne ka ihiihi oko kakou Moi. A ma, keia mau kumu nui, he mea maopopo loa, ua hoohuihui huikau ia ka maila, ke kuleana o na kanaka Hawaii e na haole me ke ano e maoli, ame ke kue maopopo ina Kanawai 0 keia Aina i Aioha nui ia. (Aole 1 pau.j !