Ka Elele, Volume 1, Number 3, 6 May 1844 — MAKE I KA NAAUPO [ARTICLE]

MAKE I KA NAAUPO

Ka hana a lee kahuna Hawuii i ka mai a malee. 0 ka’u wahine o Kanakanui ka inoa, ua pilikia oia i ka mai, he weia ame ke kuni. Nolaila hiki mai la ia’u ka pilikia, a me ke kaumaha; kii koke aku la au i ke Kauka Hawaii, o Nahau kona inoa; hele mai la oia a hiki i kahi o ka mai; ilaila ike makou i ke ano o ka hana a ke Kauka Hawaii. Olelo mai la ke Kauka, “eia ka laau he laau uwi ma ka pepeiao.” la manawa, wanana mua ke KaukaHawaii; i mai la, “I koma kuu laau iloko o ka pepeiao, a ina i eha, lapaau au, a komo ka laau i ka pepeiao, aole i eha e like me kana olelo mua; o ka lapaau iho la na ia, maloko kekahi laau, mawaho kekahi laau.” Mahope iho, helauulu kekahi laau a me ka pia, he holoi nae ka mea nui. Mahope iho, he pohuli maia a he maniania, kui a wali, ninini ka wai i ka hakeke, he wai auau ia, a he opuu maia maluna; he laau e kekahi, aole au i ike. A mahope iho he lauoho a me ka milo, inu maloko a hamo mawaho; ma ia hope mai, kii ua Kauka la i ka pilikai, he laau naha ia, a pau, holoi mai malalo. la mau la; maikai ka hana a ke Kauka a Nahau; ua ike aku makou ua mama ka mai, ua aneane ola mai paha ika nana aku. Olelo ke Kahuna, “ua ola ka mai.” 1 ka la 16 o Apei’ila, ike aku makou ua ano e ka hana a ke Kauka; alaila, olelo aku kuu makuwahine i ua Kauka la; pehea ka pono o ka

mai? Olelo ua liauka la, “aohe olelo ana, ua ola ka mai.” A i ka la 18 o Apenla; iiana hou ke Kauka i lea laau. Eia ka laau ana i hana’i ia la; he ape a me ka lai, he imuloa; hoomoe i ka mai, uhi na kihei ekolu, a maluna i-ho ke kuina kapa; hana ia a paa a komo ka makani. Aole liuliu, kahea mai ka mai; “au■we! make au i ka wela! auwe make au i ka wela! auwe make au i ka wela!” liahea hou mai la ka mai, “ua hana wai au, ua hu kuu lepo.” I mai lakana kane, “e wehe ae,” wehe ia ae la. Aole liuliu, hoomoe hou ke Kauka i ka mai; mai ke poo ka lau ape a ka ihu, a na wawae; he moena makoloa, maloko o ka ili; o na kihei iho ekolu, o ke kuina kapa iho maluna loa. Hana makou a paa K) f fcomo ka makani iloko. Alaila, minau aku la kuu makuwahlne, i aku 3a; “aneane like paha uanei me Naole,” Aole nana mai ke Kauka i kela olelo; ilaila, olelo mai kuukaikuwahine, “owau ka i hana ia i ua laau la, he laau wela.” Pela kaole1o a kuu kaikuwahine. Alaila, olelo mai la ka mai, “wela wau,” i mai la ka wahine a ke Kauka, “alia kakou e wehe; a loaa mai ka inoa, alaila wehe aku kakou.” I hou mai 'ia ka mai; “ua hana lepo au.” I mai !a ke Kauka, “hu lepo o Papaumauma.” Alaila, pau kana pane ana. Olelo iho la ke Kauka, “ua oluolu ka mai.” Kahea hou mai !a ka mai, “make au,” o ke aho no ka ia; make iho la ka mai. Kuhi makou ua oluolu, paina iho la makou, i wehe aku ka hana ua make loa. Ilaila, manao au i make i ke Kauka Hawaii. Ma keia hana ana, maopopo ia’u ka wahahee o na Kahuna Hawaii, a me ka lapuwale o ka hana ana a

keia Kauka Hawaii. E ka poe heluhelu i keia pepa, e ike oukou i ka hana a ka poe naaupo, hana me ka hemahema, a me ka ike ole? Na Liilii.