Ka Elele, Volume 1, Number 1, 29 May 1845 — Untitled [ARTICLE]

Olelo Iloakaka na ka Lnna no kolj loko oke Aupnni; o like me ke kauoha ana mai oka Moi. Heluheluia ,j -21 o Mei, 1845. Alnlia oukou, n na ’Lii o ka Ahaololo, a Jme ka poe i Kohoia e na makaainana, i akoakoa mai nei. ;| Mai ka la 26 o Mara!.i a hiki i keia la, j ua oluolu ka Moi i ka haawi mai ia’u ka oihana a ka Luna no koloko o ke Aupuni; ! a ua haawi mai ka mea Hanohano Kiekie

ke Kuhina Nui,e hana wau i kekahi mau oihana a ke Kumukanawai i haawi ai ia ia, oiai ua kupono i kona makemake. Ua kohoia nae au, e ka Moi, ma ka la 4 o Novemaba, 1843, i Kakauolelo no ko na Aina e, a ua hana au e like me ke ana 0 kuu ikaika a pau, mai ia manawa mai a hiki ika !a v 26 o Maraki, ma ka oiliana Luna no ko na Aina e, a me kekahi hana no koloko o ke aupuni, a me ka hana Luna nui o na Lunawaiwai o ke aupuni. No ka nui loa o ka luhi o keia mau oi-l hana, aole e hiki i ke kanaka hookahi ke hana, nolaila hoomama oluolu mai la ka Moi ia’u, a haawi i ka oihana no ko na Aina e, i kekahi Luna kaawale. Aia no i ua Luna la ka hoakaka mai ia oukou i na mea a pau o ke aupuni no ko na aina e, i kuu wa e noho ai rna ia oihana. Eia wale no ka mea i koe ia’u, o ka hoike aku i na mea a pau no ka waiwai o ke aupuni a no kekahi mau mea no koloko o kc aupuni. Aole loa e mau ka ikaika o kekahi au- 1 puni ke lako ole i ke elala, a ke hemahema hoi ka malama ana i ka waiwai. I kuu wa e lawe ai i ka oihana o ke aupuni j 1 kinohou, hihia loa ka waiwai; ua kanaono a keu tausani dala ka aie, a ua makau ka poe walwai o uku ole ia ka aie o ke aupum ia lakou. O ko’u manao nui ame 1 na hoa o’u, ka poe Lunawaiwai o ke au- i puni, aole e pono ke hoole i na aie i aie.a aku no ka ohi wale a me na aie pono ole, paha kekahi, aka, e hookaa pono aku no me ka oiaio, a ma ia hope mai « noonoo’ pono o hihia s hke me ia, a nolaiia ua, emi ka aie o ke aupuni i keia wa, a ua-l manaoia he iako i ka ho* kaa aku. O na aie o ke aupuni i kela mea a i keia mea i keia la, oia na dala he 34.119 05, s o ka aie i hoomoeia he $38,696 31; hui, $67 ; 3i5 36 A o na aie i aieia mai i ke aupuni o kela mea keia a hiki i keia la, a me ke koena da!a ma ka pahu, Oia na dala he 42.232 87; a o l;a aie o hai mai i hoomoeia he $24,139 15; hm, $86,372 00 aoie i korno i keia helu na daīa i j hlo ia Kapena Laplaee he 20,000. Eia

hoi kekahi, ua hoopii ke aupuni o ka Moi, e uku mai ke aupum Bentania i na dala he 32,101 61, no ke poho, no ka lilo ana 0 ka ama i ka Rt. Hon. Haku George j Paulet. 1 Ina oukou e makemake e ike ina paj lapala eia no la ma ka papa. 0 ka loaa mai i na Lunawaiwai, mai jkela wahi a mai keia wahi mai, no ka ma- ! kahiki e pau ana Aperila 1, 1845, he I $64,045 55 ; a o ka lilo hoi no ia maka- | hiki a me na haawina, he $70,537 08; ua oi ka lilo aku i ko ka loaa mai, he $6,491 50. Aka, i keia makahiki ua kuaiia na hale a ine na pahale, a lilo ma'llaila, e pono ai ke aupuni na dala 13,381 85;aoIcpahae lilohouma iamaumea, 1 ka makahiki e pau ana i ka la mua o Apenla, 1844, he $69,914 76 ka loaa I inai a pau, i na Lunawaiwai o ke aupuni; ua oi aku ka loaa mai o ia makahiki i ko ka makahiki i pau iho nei, he mau dala he 5,869 21. Eia ka mea e akaka ai ke kumu o keia I poho. O ka makahiki i pau ma ka la mua o Aperila, 1844, oia ka makahiki dala okoa o ka auhau kino, a o ka auhau hapalua hoi o ka ama ma ke kike ana o na auhau. aka, o ka makahiki i pau ma la mua o Apehla, 1845, oia ka makahiki iauhau hapalua o ke kino a ine ke dala I okoa o ka aina. ; Ma ka mokupuni Oahu nei, wale no, ua loaa mai na dala o ke kino no ka ; makahiki mua, 9,604 59; aka, i ka lua i o ka makahiki loaa mai no ke kino he $4,746 11; emi, he $4,885 48, Eia kekahi, ma ka makahiki mua, ua loaa no ka hookupu ama ma Oahu nei na | dala he 1,966 57 , a o ka lua o ka maka j hiki, oia ka makahiki dala okoa o ka auhau [aina, loaa mai he $3,074 10, oi mai i j|keia makahiki, $1,107 53. 1 Ina i unuhiia ka oi oka hookupu aina j $ 1,197 53. noloko mai o ka emi o ka j|hookupu kino he $4,858 48 o keia maikahilu i pau iho nei, ikea ka poho i r.a idala he 3,750 95; elua hapukolu ia o ka ; ! emi ana o ka loaa mai a pau loa, o keia ilmakahiki i ko ka loaa mai o kela maka,1 hiki.

Eia kekahi, ua kokoke pau loa ka waiwai o ka Poalua i ka lilo aku i na kumukula i keia wa iho nei, aole nae i lohe na Lunawaiwai o ke aupuni i ke ano o ka haawi ana, $20,000 paha. Eia kekahi, i ka makahiki i hala aku nei, 4,744 94 dala wale no ka loaa a pau no Hawaii, no ka mokupuni nui a lehulehu o na kanaka; aka, o ka loaa mai Maui mai he 15,450 26 dala. E pono ke mahuahua ka waiwai o Hawaii ma ka hooponopono maikai ana. O ka loaa mai Kauai mai he $2,226 39, wale no. Ua mahuahua ka loaa mai no na Awa, a no na Dute; oia ka mea e maopopo ai ka mahuahua o ke kalepa ana o ke aupuni. Ua hoomakaia ka makahiki o ia manamana o ka waiwai o ke aupuni ma ka la mua o Ianuari, a ua hoopauia hoi ma ka la 31 o Dekemaba. O ka loaa a pau no ka makahiki i pau ai ma ka la 31 o Dekemaba, 1843, he $8,121 64, a o ka loaa no ka makahiki i pau ai ma ka la 31 o Dekemaba, 1844, he $13,380 85; puka no keia makahiki he $5,259 21. Eia kekahi mea e maopopo ai ka mahuahua o ke kalepa ana, oia ka lehulehu ana mai o na moku i Honolulu. I ka makahiki i pau ai ma ka la 31 o Maiaki, 1844, ku mai ma Honolulu na moku okohola he 170: a me na moku kalepa he 23 ; hui, 193. I ka makahiki hoi e pau ai ma ka la 31 o Maraki, 1845, ku rnai la na moku okohola he 205, a me na moku kalepa he 47 , hui, 252. Ina oukou e makemake e ike i ka pala-! pala a ka Luna dute, eia no ia ma ka. papa. O ka loaa mai no na hale kuai ma Oahu, no ka makahiki i pau iho nei he $3,537 52; a noloko mai o ia dala na; $1,589 57 ka loaa no na hale kuai rarna: a me na holele kuai i ka rama. Ke kuai kiaha nei na hale kuai rama, nia ka hale wale no e inu ai, a o na hotele, ke kuai omole nei lakou e like me ka olelo ana a ka palapala kuai. Ma ke ano o ka hana e noho nei, aole e hiki ia’u ke huna, ua kuai malu kekahi poe i ka rama, ua hapa nae ka inu ana no ka pili-! kia o lakou, a ua haalele ke aupuni o ka

■ |Moi, i kekahi dala no ka manao e ulu ai ka pono. I Na ka Luna no ko na Aina e, e hoike mai ia oukou i ka manao e ae ana o Farani ’ paha, a o Berilania paha, e hoololi i na Kuikahi i hanaia me lakou e hiki ai ia kakou ke papa aku i ka lawe ana mai o ka rama rna keia pae aina. He mea nui keia e pono ai, a e malu ai hoi, maluna o na moku, a ma na awa a pau o kakou, a ke manao nei au e hooemi ke aupuni i ka inu ana, ma na hana a pau e hiki ai ke ]|hana. Oka inu rama ka mea e haunaele ai ko kakou alanui; oia ke kumu o ka : paa ana i ka halepaahao, a me ka uku ana i ke kanawai, a me na hihia mawaejna o na lii moku, a me ko lakou poe lui|na; oia ka mea e luhi ai na Kanikele, a e |poho ai kekahi poe imi ailama ka moana. 1 Ma ka la 8 o Apeiila, 1843, ua kauia |ke kanawai e ae aha i na Luna Kukala, 'elua wale no ma Honolulu; e uku pakahi laua i $500 no ka makahiki no ka palapala Kukala. Ua hooleia keia kanawai e na Luna Beriiania, a ua kauia ke kanawai hou e ae ana i ka palapala Kukala ke uku i $100, o ka makahiki, a me ke dute, i ekolu keneta o ke dala no ka waiwai a pau i Kukalaia. Aole nae i lo : hi ka noho ana o na Imna Beritania ma- | hope o ke kau ana o keia kanawai e mao- | popo ai ka pono iwaena o keia mau ka'iiawai elua e waiwai nui ai ke aupuni. jUa hooleia ke kanawai hou ma ka inoa o ka Moi, no ka mea, ua kue ia i ka olelo io ka Haawi ana o ka aina. ] Ma ke kau hou ana mai o ka Hae e Ademalala Toma, kau hou ia ke Kanajjwai Kukula, a ua oluolu ka hana ana no 'i na malama eono. 1 ka malama o lulai aku nei, ua makemake nui ia ke Kukala j e kekahi poe, a nolaila haawi ke Kiaaina i i ua oihana la i na mea elua, ua like no | hoi ko laua akamai me ko kekahi mea i makemake mai. a ua hoohiki no hoi laua. O kekahi o laua ua hanau ma Amerikahuipuia, a o kekahi ua hanau ma Beritania. O kekahi mea i makemake ike Kukala, aole nae i loaa, hc haole Amerika oia, a no ka loaa ole ia ia, ua nui kona I hoopii e hewa’i ka lilo ana o keia pomaikai ia hai; aka, aole o’u inanao ua pono

kona hoopii. Aia no nae i ka Ahaoleloh ka noonoo i keia mea, a me ka pono o ke !; kokua ana i na kanaka maoli, a me najj haole hoohiki, e like me ka rnea mau o ! na aina e a pau. Ke manao nei au e hiki i ka Moi, ke hana e like me ko na aina e, aole hoi Kuikahi c kue ana i keia olelo. I kuu noonoo ana, ke manao nei au e pono i $80.000 no na lilo a me na uku o ke aupuni o keia 'makahiki e hele mai ana; a ke manao nei au e loaa mai ana paha no na loaa maopopo i keia makahiki he $70,000; aole kahi e loaa mai ai i na tausani dala I keu he umi e lako ai ke aupuni. Nolaila, ke manao nei au e pii koke ke dute, mai ke 3 a hiki i ka 5 kencta. E pau ka hoemi ana o ka auhau kino. E| auhau i na lio, a me na miula, a me nai hoki; e like hoi mo ka mea rnau o kekahi jj mau aupuni, e haawi i na palapala no na haole o na aina e, e akaka ai ko lakou aina, a me ko lakou hoomaluhia, a e auhau makahiki malaila. E hana hou ia i ! ua mau palapala la i na makahiki a pau »io na haole o ka aina e, e noho ana ma- | lalo o na Kanawai o keia aupuni. ;Eia kekahi e pono ai, E kohoia kekahi vpoe Luna akamai e ninaninau, a e lioo- j i'kolokolo. a e hooholo no hoi, no na aina, no im kahua liale, a me na hale c mao- J popo ai ka pololei o ke kuleana; a ina ua pono, alaila pono e haawi i palapala hoakaka e maopopo ai ke kuleana, e kakauia ke kope ma ka buke, a e auhauia no keia hana. E pono hoi ke hana i pepa hoailonaia no na palapala aie dala, nona olelo ae like, a no na olelo aina, a me na hale kuai, a me ka waiwai i hooleiia mauka nei, a no na moku holo, ia mea aku ia rnea aku, a e auhauia malaila. E auhauia hoi ka waiwui hooilina. Ke manao nei hoi au e hooponopono hou ia na aina. e onipaa loa ai ka noho ana. E kauia hoi ke kanawai e hiki ai i na kanaka a pau o ka Moi, ke kuai i ka; aina a lilo mau mai, e like nae ka nui o ka aina, a me ke ano o ka uku, a me ka manawa e hookaa ai me ke ano o ke kanawai ke kauia. E uku no hoi ka pala-| pala kuai. ame ka hoolilo aina. Ua nui na palapala noi aiua kuai, a me ka aina

[|hoolimalima, aia no ia iloko o ka waihona Ipalapala o na Lunawaiwai o ke aupuni; e ihoikeia aku no hoi i ka wa pono. ' Kc manao nei ka Moi, ame ke Kuhina Nui, a me na Lii hoi, e hooponopono maikai i ka noho ana, a me ka hoolimalima ana o na aina i hiki wawe ai ka loaa i na kanaka ilihune, a e waiwai ai hoi lakou ke ikaika i ka hana. e mahuahua ai hoi na kanaka ma ko lakou lako e hiki ai ke malama pono i ka lakou poe kamalii he .waiwai nui ia. I No keia mau mea, e pono ke hoopono- | pono hou i ka auhau aina, a me ka auhau hana, a malia paha e hoopau hoi i keia j mau auhau. j Ma keia mau mea, a me na mea e ae e hana hou ia auanei paha e ka Ahaolelo, j|e mahuahua ai ka waiwai o ke aupuni, e like me ke ano o ka hana e noho nei, e mahuahua ai paha ka haawina o na Lii, a me na Luna, a e hana ai i na hana e pono Iai ka aina, aole nae e kaumaha na ka- | naka. ! Aole paha mea e hoole ana ika pii ko|ke ana o ke dute no na waiwai e lawe [ana mai. j E hiki no ia’u ke olelo no ka hoololi ana i ka auhau kino a nie ka auhau aina je pono ai ke aupuni, ke manao kekahi e ; hoopaapaa malaila. Mai manao oukou no keia mau olelo a’u ua waiho wale ia na hana e pono ai ka aina. Aole i waiho wale ia, ua nui no ka hana, uuku hoi ke kumu. I ka makahiki i halu aku noi, ua paa ka hale o ke Lii e nolio nei ma Honolulu, a ua nui ka hana ma ka hale o ke Lii nia Lahaina. Ua paa ka hale o ke Lii ma Nuuanu. Ua hana hou ia ka wawae ona pu ma Puawaena. Ua ako hou ia ka hale kula Alii ike pili laau. Ua kukuluia kokahi mau keena hou ma Honolulu Hale, a ua hoomaikaiia kekahi mau hale no ke aupuni. Ke hana nei ke alanui lio a j maikai ma ka pali o Nuuanu, ua kokoke I e paa, a ua hana hou ia kekahi mau ala- ! nui, a me na holopapa ma keia Mokupuni, |ame na Mokupuni e ae. Ua hana hou ia ! na Mouo a pau ma ke Awa o Honohilu. Ua kukuluia na halo paahao pohaku o li-

<e ka olelo a na Lii, Augate, 1843. Ua iaa ka hale kuai no na makaainana o keial .vahi. Ua kuaiia ka halepaipalapala i meae' hoolaha ai na kanawai a me na olelo o' aupuni, a ua paiia ka Nupepa i kela iebedorna a i keia hebedoma mamuli o ie aupuni. Ua haawiia ka mea paipala:iala o ke aupuni iloko o ka lima o James I. Jarves, Esq., he kanaka hanohano aka-| nai loa, ua ike nui hoi i ke ano o keia )ac aina. Aole nae i like ka loaa mai o <a Nupepa me ka lilo aku, a hiki mai i ■eeia la. Ma ka palapala hoakaka a Mr Cham)erlain a me Mr Castle, ua hoikeia mai ta nui o na klale pule kue i ka Pope, he 70 Uale kula, ua hana hale pule kekahi, 2001 Hale kula a pau loa, 330! K*poeibape«»oW, 48,000 » Q00 | Ka poe i make o lakou, 4,UuO ) Maumana kula, 17,000 ( Poe hooikaika (wahi a Limaikaika,) 12,000: A e like me ka palapala hoakaka a ilev. L. Maigret, Me mau hale pule Catolika, he 90i 0 na hale kula, 110; [) na haumana pule, 14,000 3 na haumana palapala, 3,000 j Ke hele mau nei ka nui o na kanaka i •eoe i ka pule kue i kaPope. Ua Koom.a- j u like ia na haumana pule a me na kahu-j na o ia mau aoao a elua, malalo o na kanawai. Aohe haunaele nui i puka mai na ke akea iwaena o lakou, aole hoi mo•iuahana e hihia nui ai ma na wahi e le-j nulehu ana ua mau aoao pule la elua. | Ma makemake ke ’lii, a me kona aupuni. | ■j hooulu i ka haipule ana a me ke ao anal ka palapala, a e haawi aku i na mea e pomaikai oi e hiki ai ia ia ke haawi aku ej nono ai hoi kona poe kanaka. E imiia i wahi e loaa’i ka helu pono i na kanaka, na kane me na wahine, a me ko lakou noho ana a me ka lakou hana, a ■ kakau pono hoi i ka poe mare a me na lianau a me na mea i make. E pono hoi ke koho i poe Luna e niaau aku ai i ka noho ana o na makaaina'i\a, a e imi i na mea e pomaikai ai a e waiwai ai lakou ma ka lakou hana ana, a

. e pale aku ai i ka hookaumaha wale ia o , lakou, a me ka mai, i mahuahua lakou, i I lilo lakou i poe noho maikai malalo o ke : aupuni ano makua Kristiano. ' j Eia kekahi, ua oluolu ka Moi ika holo 1 mai o na moku okohola, a me na kalepa, ’ a me r.a manuwa o na aira a pau e launa ■ mai ana, a e hanaia na oihana maopopo 1 a me ka oluolu no lakou; ke manao nei hoi oia e hoomahuahiia i kona mana a me kona waiwai ma ka haawi ana i ke 1 ano Hawaii i na haole maikai, mea oiha- - na pono, ke manao lakou e hoohiki a e inoho malalo o kona aupuni; aole hoi e okoa ke kanawai a me ka pono o na kanaka o ke ’Lii, ka pee i hanauia maloko i a me ka poe i hanauia mawaho o kona aupuni. | A hiki i keia wa, aole i lehulehu ke 1 ! dala e pono ai ke kalepa ana o na kanaij, ka, a nolaila hoao kekahi pbe i ke dala , L pepa no lākou, aia no ma Kauai ka nui; jj:aka, no ka pili loa ana o ko lakou uku ana mai i keia dala pepa me ka puka ana o ko i.lakou imi waiwai, nolaila e pono i ke aupuni ke hooponopono, a e hoopau paha i t keia hana. Me ia no hoi ka hoomaka , ana o kekahi hana ake aupuni. Ke maiiiiiao nei an e pono ke hana i dala keleawe-, :'c hiki wawe ai ke kuai liilii. , I ka wa e oi nei ka waiwai kuai i la-. ,ilweia mai, imua o ka waiwai maoli i lawe,jlia aku, aole paha e hiki ke paa i ke dala,. ■aiuaaoleke dala, alaila aole e hiki ke , | paipai i ka mahi ana e mahuahua ai ka ,ij waiwai maoli a oi aku. Aole pono ka jjmahi ma ka lehulehu wale no o na kanajka, o ke daki kekahi mea e pono ai na |jlakou e uku ai no ka aina, a no na anoa- ! no, a no na mea kami a me na laan, a me I na meahaha, a no ia mca aku ia mea [■ akn e pono ai, aole hoi i lako ka aina nei i keia wa; aka, e hiki i ke aupuni ke paipai aku i ka lawe ana mai o ke dala rnai na aina e mai. Aia no ika Ahaolelo ka noonoo i ke ano o ka paipai ana, a me ke ano o ka hooulu ana. Ke hoike oluolu aku nei au ua mahuahua ka waiwai o na bipi i keia pae aina a ; puni. Aole paha e pono ke keakea aku , !ia lakpu; aka, e pono ke imi i mea e pau

ai ka ino o ka mahiai no ke keakea ana mai o na bipi i na aina i mahiia. Eia na palapala i hoailonala o A, a me E, e ikea’i ka nui o ka waiwai i laweia mai a me ka waiwai i laweia’ku o keia pae aina. Ke waiho iho la ma ka papa. E ikea ka mahuahua ana o ke ko a me ka molakeke i laweia aku iwaena o keia mau makahiki. Ua $58,664, ika makahiki 1843; aka, i ka makahiki i hala aku nei emi iho, a hiki i $26,7II; o ke kumu 0 keia emi ana, oia ka hapa o ka waiwai hoolimalima o ka poe hana ko, o ke kumu nui keia o ka emi ana. Ua ikea ke ko Hawaii ma Nuholani, a me Valeparaiso a ma Oregona, a ua make pono ke kuai ana. E make pono no hoi koonei ko ma Ameiika, a ma Europa, kahi e komo ai ke ko o na aina a pau ma ka uku like, a e make pono loa ma Furani ke komo malaila, ma ke dute 5 kenela e like me ke dute 1 keia wa ma ka waiwai Farani ke laweia maanei, a ua manaoia, ina ka olelo ana o| ka pauku 8 o ke Kuikahi o Kapena Lap-! laee, ina he Kuikahi io ia. aole pono kej hooi mai i ke dute ma ko kakou Waiwai j ke laweia’ku i kela aupuni. O ko Beritania ano, oīa ke kokua i kona mau Panalaau; aka, ua loheia e nooaoo! ana lakou e hoōpomaikai i ke ko i hanaial ma na aina i maliiia e na kanaka maoli, i mamua o ka pomaikai o ke ko i hanaia e na kauwa i kuaiia. Aole i ike pono ia ka nui o ka pomaikai o ko kakou ko a me ko kakou waiwai e pono ai ke lawe aku ma Beritania Nui. Aole erni o ke dute ma ke Kuikahi i hanaia 12 Feb. 1844, no ka mea, ma ke ano like ana o ua Kuikahi la me ko Kapena Laplaee, ua haule ka pauku e lilo mai ana i na kanaka Hawaii ma Beritania na pono e lilo ana i na kanaka o Beritania, a me Farani ma ka pauku 6 o na Kuikahi a elua. Ua ikea ke kope o keia pae aina he maikai, ua oi aku i ko Moeha, i ka mea i mahalo nui ia. Hookahi wale no paha kope i oi iki ka maikai i ko kakou, oia koj Peru, ma ka mokuna o Yungas. E ponol ke manao kakou e mahaloia ko kakoul kope ma na aina e, ina he nui ka ulu ana maanei. - ‘

No ka nui o ka makani o keia pae aina. aole paha e holo maikai ke kanu pulupulu ma na kula. Malia paha e ulu pono ka pulupulu kiekie i ikeia ma Mesiko, a e paa pono ka pulupulu, ma na kula, a hiki ikawa o ka ohi ana. Pono ke hoao ia mea. Ma Hawaii, ua laweia mai kekahi mau Hipakane Menno, e Mr Farani ke kanaka ikaika i ka imi, a ua huipuia me kona ohana hipa. Aole i nui ka manao ma keia pae aina o ka Huluhipa kekahi waiwai e kuai, aka, ua nui na wahi kaawale' e pono ai na hipa, a ina e loaa mai ka hanauna hipa maikai, alaila paha maikai ka hulu. Aole i noonoo pono ka poe makaainana i ka pono loa o ka ohana hipa uuku, a o na kao paha, a ke manao nei au, ua keakea na Konohiki i ko lakou hanai ana ma na kula. Ke ulu wale nei ke kukui, a me ka inigo a me ka makeke, a me ka aila ma kekauwahi o keia aupuni; mahope paha ;eakakaai ka waiwai e puka mai ai ke kanuia ua mau mea la. O ke silika kekahi, o na waiwai i laweia aku i ka makahiki i hala aku nei. Ua |hoomakaia, a ua haaleleia, no ka hapa pai ha o ka waiwai hoolimalima. Kc ulu pono nei ka waina ma ke kau |wahi o ka aina, ae Iiiki no ke hana i ka waina ke loaa mai ka poe akamai i ka hana waina. E hiki no hoi ke puhi rama, a e puka paha ka waiwai o ka poe hana ko malaila; aka, ua kue ke aupuni i .ka inu ana i ka waina a me ka rama. O ke ana o ke kuai ana o ka waiwai maoli ma ka palapala a’u e hoike nei, helu E, aole ia ke ana o ke kuai ana i keia wa, no ka mea, ua emi ka nui o ia mau mea. Oka paakai kekahi mea : emi, aku, eia ka mea e pomaikai nui ai ka aina, o ka nui loa o na waiwai kuai, a me ka emi no hoi oke kumukuai. He aina waiwai loa ia. Manao kekahi poe e ulu pono ka lilina ma ke kau wahi o keia pae aina, a ua akaka ka ulu ana o ka palaoa. o ke kulina, o ka raiki a me ka uala kahiki maikai. (Aole i pau )