Ka Elele, Volume 1, Number 5, 3 June 1845 — HE PILIKIA NO NA KUMU AO. [ARTICLE]

HE PILIKIA NO NA KUMU AO.

Kuhula , Hawaii, Mar. 13, 1846. E ka Elele. He kaumaha nui ko makou i neia vva, no ka hana a ke Kahukula e noho nei, a me na luna aupuni ia makou. Nolaila, holo ko makou manao e hai aku imua o na lii, a me na kanaka i keia mau hana, i ikeia e lakou ka pono a rae ka hewa. Eia ka mua o ka hana pono ole iko makou manao. Ina paha ua kokua aloha mai kekahi mau makua i wahi ui, i wahi ia paha na makou.

i keiu mau 'makahiki ekia pahaeko-|j lu paha i haia aku nei, alaila ua ( hoiliiiiia keia mau mea a pau, a uaj' kapaia oia kekahi apana o ko ma-ij kou uku no keia makahiki hoōkahii i hala iho nei! A, e like ine ka nui 0 ia kokua, pela ka hooemi ana o ko makou uku, no ke aupuni mai. j Kuhihewa makou; ua pau ka uku no ia mau makahiki mamua aku neij| 1 ka hooponoponoia, a i ka hookaaia j mai. Aoie, ka ! Ua huli makou ij! ke kanawai kula, aole nae loaa mai ka olelo no ia hana. Eia ha lua\ ua mahele hon ke Kahukula i ka makou uku. No ke aupuni kekahi, a no na makua k_e-| ! kahi. Kuhi makoil, Ua pau ia hana mahele. He hana kaumaha ia a he hana hoopoho wale ia i ka makou. Hoole loa na makua, aole e hookaa mai i ko lakou, no ka mea, ao\epda\ | ka ke kanawai. A nolaila ina.e pai-] pai makou i na makua e haawi mai i ka uku, huhu wale mai lakou, a| lawe loa aku i ka lakou mau keikiji mai ke kula aku. Pela ko makou pilikia nui, no ka mea, a heie houi, inui ke kahu e hoike; ina ua emi aku na keiki, hooemi hou mai keia i ko makou uku. Ua puni io makou ij, ka pilikia, ma keia hana ana. A,olelj nae loaa kahi e pakele ai. Eia ke kolu. O ka ohi ponn ole i kau wahi lihi o ka uku i kue ia ma- \ kou. Penei ka hana. Ua laweia kaj waiwai auhau, iwaho loa, i Mahukona. Ma Kapaau, uahpokupu ia’ii ma kahi kokoke, aka, ua kauohaia} makou e hele i Mahukona. Nolaila aneane pau loa elua la, ia raakPiij| i ka hele ana malaila, a i ka hoil mai. Aka, eia ka hewa loa o ka , hana; a puka aku makou ilaila, aulei nae i loaa ia mnkou kn maknu uku j: ponoi, n o ka mea, ua kii mai, kahrj

jmoku aupuni i ua waiwai nei, a no(laila, ua oleloia mal, aole e hiki ke hookaa mai! auwe makou ! Ua kali wale no, he makahiki a mekahapa. [Ua aie makou i ai a i hale no majkou, a i kela mea, i keia mea, a manao makou e hookaa aku i ka aie. Aole nae i hiki! No ke aha la? No ka waiwai ole anei o ke aupuni? Aole loa. No ka aua maoli no, a no ke kapulu io 110 hoi, i Uo makou manao. Aka, ea, mai kuhihewa oukou, e ka poe heluhelu; ua aeia imaieohi i kau wahi hapa uuku o ko makou uku. Penei ka ohi ana. |Ma ke kapa kekahi. He mau kapa Ikakaikahi nae, a he mau mea uuku no hoi. Hookahi anana, hehapaha jia! Aole e like me ka hookupu ana Jia ! He hapa walu wale no i ka hoojkupu ara, aka, ia makou he hapa}ha! Ma ka lole kekahi. Eia kauku ima ka pio kalikoa, a me ke keokeo $1,25 ia makou ! Aka, i ka hookupu ana,,3 hapaha wale no ka uku o ka piohookahi !Makapuaa kekahi; īna Ihe puaa ku i na dala 3 iwaena o makou, $5 a $6 ka uku ke lawe 'makoii ha k-umu iko ka lunaauhau imanao ! Nol.ai.la, uahooliioia ka makou hana a me ka makou uku i mea Ole ! Jle mea poho maoli no, a he ! makehe-wa io; no ka mea, aohe he ukn e like me ka olelo ma ka hoolimalima ana mamua aku nei. ia wa la, ua oleioia penei: “Na iiiakou e hoomau i ke kula, a 'na ke aupiini lioi e haawi mai ka uku, he hapahmi paha, he hapawaIn paha, a he hapaha paha no ka la hookahi. Nolaila o ka hooikaika 1 mai) mamnli oke kula, oia ka majkou: aole nae e hihi ia makou e ho'lo, e kalepa a e hana i mau hana hoolimalima, a ia mea aku, a ia mea (aku i hanaia e ka poe e imi ana i

waiwai no lakou iho. Ua oieloia no hoi e hiki ia makou ke ohi i ka uku kala i kela makahiki a i keia makahiki; oia hoi i kahookupu kino ana. Manao makou i elua ohi ana ka pono, ma ka makahiki hookahi. No ko makou pilikia i ke kali ana a hala ka makahiki okoa. Aka, ua 'ae aku makou mamuli o ka olelo a ke kahu, a me ka ka Lūnaauhau, o kuhi ana ua paa loa ka hana, aole nae e haule aku. Aka, ea, iko makou ike ana, ua haule pinepine no ka hana i oleloia’i, a ua lilo i mea ole no ka lauwili maoli no, a no ka hana kapulu no. Ea; eia ko makou ninau aku ia oukou, e pono anei ia makou ke hoomanawanui i keia hoopoho waie? I ko makou manao, e aho e haalele i na kula, a e imi i ka makou wai-| wai e ola’i raa kahi e, a holaila ua manao kekahi o makou e huli i ka hana e, i pau ka pololi, a me na pilikia e ae o ka mako.u mau wahinep ame na kamalii. Ke hoomanawa-ji nui makou a pau i keia manawa, nojj ka olelo a ka makou Kumu: aole| liuiiu a e pau paha keia mau hana: pono ole. E kali iki makou ea,. i keia.pihkia. Ua pau ko mukou mauao kaumaha. Aloha oe. Na makou, na na Kumu ao o Kohala nli.