Ka Elele, Volume 1, Number 8, 15 July 1845 — NA MANAO O KA AHOLELO NO NA MEA I HOOPIIA. [ARTICLE]

NA MANAO O KA AHOLELO NO NA MEA I HOOPIIA.

lulūi .‘I, 1845. E ka Moi, a me na mea Hanohano o ka Ahaolelo, a me ka poe i kohoia e na makaainana. Eia ka maua olelo, i imiia no ka hoopii ana o na makaainana o Lahaina a o Wailuku, a me Kailua, aia no ia oukou ka hoapono mai a me ka hoahewa. Hoopii 1. “No ke kuokoa ana o kou aupuni.” Eia ke ano oke kuokoa ana; o, Kamehameha 1H, ke’Lii o ko Hawaii hei pae aina, aohe alii eae maluna ona. Eia ke khmu o ke kuokoa ana; “Aia ma Hawaii ke aupuni makaukau i ka hana pu nie ko na aiua e,” wahi a Beritania Nui, a me Farani, a pela no ka mahao o Amerika a me Bclegiuma. Pehea la e hiki ai ke hana pu me ko na aina e? Eia wale no; e koho ka Moi, i ka poe akamai e like me ke akamai o ko ka aina e, i hoahana me lakou. Hoopii 2. “Hooleia na Luna haole i kohoia’i e oe i mau Luna no Hawaii nei.”

ina lakou e hoopauia, auhea la ke kanaka inakaukau i ka hana pu me ko na aina e? Aole no e loaa i keia wa; mahope paha kupono ka poe alii hou ke hiki aku i ka wa kanaka makua, a me ko lakon makaukau. Hoopii 3. “Aole o makou makemake e hoohiki na haoie i kanaka Ilawaii,” E hoohiki anei nu Lunahaole? Ina aole lakou e hoohiki, healii ko lakou ma ka aina e, aole i kan pono ke alii ana o Kamehameha HI, mallina o lakou, a e paewaewa auanei ka lakou hana me ka hoopilimea ai i ke alii, a me na kanaka o ko lakou aina hanau. Ina lakou e hoohiki, aole anei lakou e manao nui i ko lakou alii i hoohiki ai ia Kainehameha III? Aole anei llakou e manao ole i ko lakou mea i haalele ai? E hoohiki anei na haole e ae? He aina keia; ua kupono ma ke alanui 0 na moku holo ma ka moana Pakilika nei. Aole anei e lele mai na haole mauka nei? Lele mai no. Aole anei e hiki ia lakou ke noho mauka nei? Hiki no e like me ka olelo o na Kuikahi. Owni ahanei ke alii pono maluna o lakou? Aole anei e hiki mai ka hiliia iwaena o kekahi poe o lakou a me na kanaka o Hawaii? Hiki mai no na hihia, a no ka mea, ua nui na hihia 1 ka wa mamua a lilo ka aina, aole nao i hewa io ke aupuni a lilo no; lilo no ka imi hala. Aia ka hihia e make ai ke aupuni, o ka mea i hoopiiia na ke aupuni e, e hoopai mai: Hookahi alii o ka poe haole hoohiki e hoopii aku ai, oia o Kamehameha 111, oia ko lakou mea hana e hooponopono me ka maikai, a e kokua maikai no lukou ia Hawaii nei i ko lakou aina. Ke olelo noi kekahi poe, o ka poe haole maikai wale no ka poe hoohiki. Pehea la hoi ka poe ino? Aole anei lakou e noho mauka nei? Pehea la e kipaku ai? E hooili anei maluna o ko hai moku? Ina pela, o ka haalele no ia o ka poe nona ka moku, a uku ke au])uni. Hookahi hana ana i like me ia, ia Batelo laua o Torete, a o ka $20,000, ka hope o ia kipaku ana. Mai makau oukou e na mea a pau i ka poe haole hoohiki. Ina lakou he pono, alaila, pomaikai ka aina ia lakou. Ina

lakpu e hewa, he kanawai koonei e hoopai pono ai, aole loa c kokua mai na aupuni e ae i ko kakou hoopai ana aku i na haole ino.' Eia wale no ka lokomaikai o na aupuni e, o ke kokua ole i ko lakou I>oe hana ino mai, a me ka hoopai ole mai ia kakou e like me ka wa mamua me ka hala ole.

Hoopii 4. “Aole o makou makemake e kuai hou aku ai i kekahi apana aina o kona aupuni i na haole.” Eia ko maua manao, aole loa e pono ke kuai aku i kekahi aina i na haoie o ka aina e, aole hoi haawi aina ia lakou, no ka mea, no Kamehameha III ka aina, aole alii cae maluna ona. Aka, ke manao nei maua, e pono ke kuai i ka aina a lilo i na kanaka o ka Moi, i kuewa. ole ai lakou. Aka, ina i makemake ua poe kaiiaka kuai aina nei e kuai hou aku i ka haole o ka aina e, aole no e hiki; no ka mea, hookahi no alii maluna o na mea aina: aka, ina i inakeiiiake na kanaka e kuai pu rne ka poe haole hoohiki, Ua pono ia: no ka mea, o Kaineh'ameha 111, ke alii maluna o lakou. Ina i manao ka Moi, e kuai i ka aina a lilo i kona kanaka, e pono anei ia ia ke hoonele i kekahi no kona haalele ana i ka aina hanau, a me kona alii mua, a no kona pili nui ana ma Hawaii nei? Aole pono, no ka moa, he paewaewa ia. Aole paha i lilo nui ka aina i ke kiiaiia, aka, o ka hoopili wale, oia ka tnea i loaa wale ai ka aina i na haole mamua. E aho ke kuai. Aole i inanao nui na kanaka i ke kuai aina, aku, o ka poe i holo ina Keomolewa, o lakou ka ike i ka pono o ka aina kuai, o lakou auanei ■ka poe makemake aina kuai. Ina paha na lioopii na makaainana. aole e kuai aku i ka ainā i na holokahiki, aole anei he paewaewa kela hoopii? Ua pono kc kuai uuku i ka aina i na kanaka inaoli, a ua pono hoi ke kuai uuku i ka aina no na! uiole hoohiki, ā e mahiai like lakou,i lilo ka mea akamai i kumuao na ka mea liawawa i ka hana.

Hoopii 5. “Aole o makou makemake ka auhau pōhihihi e kauia ma kou aupuni.”

Pela no ka pono, aele no e kauia ka luhau pohihihi. Ua nui na auhau pohi

hihi i ka wa mamua e hihia ai na inaknainana, aka, ua inaopoi)o ma kc kanawai i keia manawa, a pela auanei ka maopopo ke kau hou ia i kanawai hou ma keia hope aku. Oia ko maua manao, no na olelo lioopii li hoikeia aku la ia oukou me ka mahalo. Keoni Ana. Jeone li. Hooponopounia a hooholoia kela ololo e ka Ahaolelo o na lii, a me ka poe i kohoia e na makaamana i ka Hale Aliaolelo 80 lulai 1845, me ka manao lokahi, aole nie ka hoole. KAMEHA.pn;iU.