Ka Elele, Volume 1, Number 9, 29 July 1845 — OLELO KAKOO. [ARTICLE]

OLELO KAKOO.

Aloha oe eka Elele. Ike aku noi au S la ka pepa 8 aoao 54, “kekahi olelo au, enei: “Pehea keia olelo maluna iho?| Lipono anei? I ko'u noonoo ana aole kuono loa. Me he mea la, he opūinoino j 0 Uwao i na hoahanau o Hawaii nei; I a haohao hewa paha kona manao i na|i oahanau.” Oia kou manao no ka ole- j ), ua pono paha ia; aka, eia ka mea ku-l! •anaha ia’u, aole loa wahi olelo a ka Elc-j j no ka olelo i paiia ma ka aoao 5.9, oia •epa no ka hoohiki ana o na haolo. Eia ekahi olelo aua palapala la. “Ina he lea pono e lilo na haole i mau alii n<> iakou a lilo ka waiwai nui wale o ke Aupuni ia lakou, he mea pono e hoo- j iki na haole mamuli o lakou e lilo.keiai upuni no na haole.” Aole anei he* hua | aohao hewa, aole anei he hua hoino wa-! ; mai i ka poe luna haple maloko o ia j>aipala? Ke manao nei au ua nui loa ka oino ma keia mau huaolelo; no ka mea. ■ 1 oīe i lilo ka waiwai nui wale o ke aupui ia lakou; ua puka ka waiwai ia lakou, o ka, oi o ka waiwai o ko lakou imi ana a lilo ia no ke Aupuni. Eia kekahi hoio, o ka olelo ana “He mea pono e hoo-! iki na haole mamuli o laliou. ’ Ua hoo-! iki anei kekahi haole mamuli o na Luiiaii aole? Me e ka wahahee o keia hoiuo ale. Ua hoohiki keia mau Luna .haole] lamuli o Kamehameha II I, a pela no na aole a pau ua hoohiki lakou mamulio! ?amehamema III, aole mamuli o na Lu-| a haole. Ina he olelo oiaio kela olelo a j a poe o Lahaina a ua hoohiki na iiaole | wiinuli o na Luna haole e lilo keia Auuni no na haole; alaila ua kipi na Luna| aole, a e pono ka poe i ike i keia hewa e hoopii i ka Moi, a ina ua ku ka hewa 1 like me ka olelo ana, alaila hoopaiia la-i ou e like me ke kanawai 39, e kipaku i i ku ia lakou ikaainae a la weia kona || 1 aiwai paa a pau loa.

I Eia kekahi olelo hewa loa iloko o ka pauku nma a na kanaka Lahaina. jina no makou keia Aupuni, heaha ka pono o ka hoopiha ana o ka aina i na haole.” Kainoa no Kamehameha III. ke Aupuni. Pela ka olelo aka poe Aupuni nui i ko lakou ae ana i k'e Kuokoa: aka, 0 keia poe o Lahaina ke olelo nei lakou me he mea la no lakou keiaaupuni. Me he niea la keia olelo e lawe ana lakou i ke aupuui a nele ka Moi. Oia la ka hoino o lakpu i ke Lii, aole nae paha i majnao ka Elele ma ia mau ino i pili ai i ka 'lMoi a me ka poe Lunahaole, he mau hoa- | hanau nae kekahi o lakou o Hawaii nei. Aolk Uwao. Uonolulu, 17, Iurai, 1845. I Auhea oe e “Aole Uwao,” e na.na mai oe. Aole olelo aka Elele no ka palapala hoopii a ka poe lō o Lahaina; no ka mea, aole makaiikau loa ka Elele i ka hooponopono malalla. Ina i hewa ia olelo hoopii, na ka mea ike pono i ka hana a ke aupuni e hoopololei i!io. Hemahema paha ka Elele ke lalau ia hana. Ooe paha ka n.ea iko. No ka noi mai o Kanui ma. nolaila, ka pai ana. O ka olelo a Uwao, no na “hoahanau ekalesia” wale no ia, mai Hawai ia Kauai. ! ivapamaiUwao.ua ohumu ino na hoahanau haipule, e lik.e me Datana ma, i mea e poino ai ka Moi, a me na lii, a me ke Aupuni. O.ia ka ka Elele i hoohewa’i. No ka ! rnea, aiihea ka mea e maopopo ai, ua hai na na hoahanau haipule pela? Na ka mea || ike e hoike ae. Ua hui io no paha kekahi poe (hoahanau me ka poe hoopii i ka ahaolelo; iihe ōhumū ino anei ia? Aole paha ia he ohumu ino. He hana malu ka olmmu ino me ka manao hewa iloko. 1 Ina i naaupo a kuhihewa ka poe hoo|j pii, he okoa ia; aole ia he ohumu ino e like j me Datana ma. Nolaila ka hoohewa ana i ka olelo a ! Uwao; no kona hapala wale ana i ka poe imako ke Akua aoao ika ino. Oia nae ka hana nui a ka Elele, o ke kokua i ka poII no o ke Akua.