Ka Elele, Volume 1, Number 17, 18 November 1845 — NO KA AWA. [ARTICLE]

NO KA AWA.

Aala, Honolulu , Nov. 18, 1845. Aloha oe, e ka Elele Hawaii; ka luna mama nana e halihali aku i na manao o ka poe mea manao, ma keia mau mokupuni o Hawaii nei. E pono ia oe e hai hou aku imua 0 na’lii a me ka poe e heluhelu ana 1 kou wahi kino uuku, i ka mea a kou kaikuaana i hoike nui ai; o No nanona ka inoa. I ko’u heluhelu ana i ka manao o Haanio ma ka Nonanona, huke 3, aoao 113, e olelo ana i ka hewa o ke kanu nui ana i ka awa ma Hilo; a e kahea mai ana hoi i na’lii, e hoopau i ke kanu nui ana i ka awa. A pela no hoi o Popoki i ninau mai aimakaNonanona,buke3,aoao 231, e ninau mai ana i ka poe nana i kauoha e kanu nui i ka awa ma Oahu nei. Ma keia mau manao paipai o Haanio a me Popoki, no ka hewa o ke kanu nui ana o ka awa; nolaila, lana mai ko’u manao i keia wa, e hai hou aku ma ka Ēlele, i ka hewa o ke kanu ana o ka awa. E lohe oukou e na’lii a me ka poe e heluhelu ana ma ka Eiele. Ua nui loa ke kanu nui ia o ka awa, ma kekahi mau wahi o ka mokupuni Oahu nei; aole okana mai oka hoomahui nui o na kanaka i ke kanu i ka awa. Ua lohe au, ua kanu ia ka awa ma Pnpukea, ma Waialua, ma

Waiahole, a me na wahi eaenoa I pau e kanu ana i ka awa. Keninau j aku nei au ia oukou, e kekahi poe I alii mea aina ma ka mokupnni Oahu ! nei, na oukou no anei i kauoha aku. i na aina o oukou, e kanu nui i ka Ina na oukou io i olelo aku e kanu i ka awa ma na aina o oukou; Kainoa ua komo kekahi poe o oukou iloko o ka Puali Inuwal? a e hoole ana i na mea ona; ke kanu nei no ka ko oukou man aina i ka awa\ No ke kanu ia ana o ka awa ma Oahu nei i keia wa, nui loa ka poe inu awa i keia wa, inu na kane, na wahine a me kekahi poe keiki uuku. 0 ka mea kanmaha loa a ko’u naau i keia vva, o ka hooinu ana o na makua i na keiki i ka awa\ Nolaila ea, maa loa kekahi poe keiki i ka inu awa i keia manawa. E na’lii; ahea la e pau ai ke kanu ia o ka awa ma Hawaii nei? Aia anei a l'oihi loa ka manawa e ao pinepine ia mai ai kakou? E na’lii ahaolelo a me ka poe i kohoia; e pono paha ia oukou e kau i kanawai ikaika no ke kanu awa, a me ka inu awa, i mea e malu ai.No ka mea, ua ninau aku au i kekahi poe kanaka kanu awa, penei: “Heaha ko oukou mea i kanu nui ai i ka awa? I mai kekahi poe, “i kanu nui makoii i ka awa i me kuai dala na makou.” I aku au penei, “oia anei ka waiwai pOno loa, e imi ai? kainoa ua hoawi mai ke Akua i na waiwai pono a pau a na kanaka e hana aku ai; aole o na waiwai e ino ai ka noho ana o ka lahuikanaka, a me kekahi mau aupuni.” 1 mai la lakou, “aole no i kau ia ke kanawai no ka awa, he hoomalu wale no.” I aku au penei, “pela io no; aka ea, o ke ano nui o ke kumu kanawai o ke Aupuni o Hawaii nei;

olelo ana penei, e hoopau ia na ea hoohaunaele a pau; aole loa e ma ic' kekahi mau mea, i ku e i i kumu kanawai o ke Aupuni.” 0 ke oki no ia o ko lakou kamai- ) ana mai. Oia no na mea e hahai aku ia ou3U, e ka poe a pau e heluhelu ana kahi kiiio uuku o kaNupepa Haaii nei. Aloha oukou a pau. Na J. H. Kaehu. E ka Ahaolelo aupuni o Hawaii nei, e uia pono oe i keia olelo a Kaehu, no ka va. He mea iiui loa keia e poino ai ko awaii nei. Ina lie oiaio keia hoike ana Kaelm, he mea weliweli loa i ko’u ma10. Aole pau ika heluia ka poino ke 0 na kanaka ika inu awa. Ina i inu i 1 awa, o ka inu ‘no ia i na mea ona a I iii loa; aole koe. 1 kuu lohe ana, aole i a Oahu nei wale no keia hana; lie nui a ke kanu awa a mc ka inu awa rna , aui, Hawaii, a me Kauai. Pehea ko ikou ike ana, e ka poo heluhelu i keia ■pa? Ile oiaio anei keia a Kaehu?Ina he oiaio alaila pono ia oukou ke a mai, e hoomakala, a c kinai i keia i ihesa. O ka aw'a kekahi mea e pono ke hoopii ma o ka Ahaoleh». i kau ia kekahi kanaai oolea malaila. Oia paha ka mea c laluhia’i.