Ka Elele, Volume 1, Number 19, 16 December 1845 — NA KANAWAI HOU. [ARTICLE]

NA KANAWAI HOU.

Heaha ke ano o ia hua olelo— Kanawai ? He hua ano nui loa ia. Ua like ka olelo ! Kanawai me ka olelo hoohiki; he okoa ka olelo maoli, a he okoa ka olelo hoohiki; a pela no hoi ka olelo Kanawai, ua like ole ia me kela olelo keia olelo a na lii me na kanaka. Eia ke ano o ka olelo o ke Kanawai, he ‘olelo paa loa ia.’ Aole maopppo ka paa ana o na olelo liilii iloko o kela kamailio, keia kamailio, lauwili no, hemahema no; aole pela ka olelo Kanawai, he olelo naue ole ia, he olelo hoano, he olelo makau, e malama nuiia. Eia kekahi; o ka mea e like ole ai na aina naaupo me na aina naauao, eia no ia; ma na aina naauao, ua kau Kanawai ia, a ua hoomaluia, a ua hooponopono nui ia hoi, na mea a pau e pono ai ka noho pu ana 0 na kanaka, iloko o ke Kanawai. Aole 1 waiho wale me ka hemahema kekahi mea nui o ka honua. Ma na aina naaupo hoi e like me Nuuhiwa a me kahi e noho ai o na Inikini ma Mauna pohaku, aole maopopo ke kanawai o ka aina. Ua hemahema loa lakou no ke Kanawai ole; hana wale no na lii, e like me ko lakou makemake, aole Kanawai e pololei ai ka lakou hana ana. Nolaila, pono ole ka noho ana; aole kuonoono, aole waiwai no ka maluhia ole; lawe wale no na lii, a me ka poe

j(koikoi ika waiwai ana makaainana. Nolaila, he mea nui loa ke Kanawai, manaaill n£ * naauao, a ina i loaa mai na kanawai ku i pono ma Hawaii nei, pomaikai loa. Elua limea e pono nui ai ka aina, o ka imi a loaa Ina Kanawai ku pono; o ka mua ia, aeiaka lua, o ka hooko i na Kanawai, ke kukalaia. Eia kekahi; Ke paiia nei ma ka Elele kau wahi o na Kanawai i hooholoia ae nei iloko o ka Ahaolelo, aole nae i kukalaia keia mau Kanawai e na lii; aia kukalaia, alaila lilo i Kanawai paa no ke Aupuni. No ka uuku o kahi Elele, aole pau i ka paiia na Kanawai i hooholoia, he hapa wale no; ma- |! muli paa i ka huke, alaila e hoolahaia ma Ikela wahi keia wahi. Pohihihi loa paha kau wahi o keia mau Kanawai i kekahi poe; mai kahaha loa nae malaila; ma ka noonoo, a me ka hoomoakaka ana o ka poe ike, mamuli maopopo ke ! ano. Ma na Elele o keia hope aku pai liilii aku no, i ike mua na makaainana i na i Kanawai e kauia ana mahope. Kanawai i kauia e ka Moi, e Kamehameha III., ke Alii o ko Hawaii Pae Aina: ua hooholoia e na ’Lii Ahaolelo a me ka Poeikohoia, i ka makahiki 21 o kona noho Aupuni ana, a i ke 3 a me ka 4 o kona noho Kuokoa ana, A. D. 1845 a me 1846. 1. KAIEHAMEHA III.