Ka Elele, Volume 1, Number 21, 13 January 1846 — HE PEPEHI KANAKA MA KAU, HAWAII; [ARTICLE]

HE PEPEHI KANAKA MA KAU, HAWAII;

E Limaikaika. Aloha oe, E pai iho oe i keia mea hou ma ka Elele. Ua loheia mai he pepehi kanaka ma Kau i Hawaii na ka mea Hanohano Luka i hai mai ma ! kana palapala, penei. “AlohaoeeWm. P, Leleiohoku. Eia keia mea. Ua puka mai nei na mea i manaoia he pepehi kanaka; i ka la 23 o keia malama ka puka ana mai nei. Ua ninau iho nei au, ua ae mai no ua pepehi i ke kanaka. 0 Pahu, ka mea nana i pepehi, o ke kokoolua o na kanaka nei, a me na wahine, ua olelo mai lakou, aole i ike i ka make ana o Puhi, no ka mea, mahope mai no ke kanaka nana i pepehi o Puhi, mamua lakou a ke oioina, kali mai ia Pahu, a me Puhi, ike aku lakou e ulaula mai ana ka lima i ke koko, i aku la ke kanaka e kakali ana. “Ua ulaula hoi ko lima i ke koko?” “I niai la o Pahu. “E mihi ana au ia’u, pela mai o Pahu ia ia, oia na olelo a ke kanaka i ninauia ai.” Nolaila, ke hoopaa nei au ia ia a me kahi kanaka, a me na wahine. “Oia la i lohe oe, aia i kou manao ka palapala mai, e hai ae i ko’u aloha ia A. J. Kinau Ke mai nei no wau, e hai ae ia M. Kekuanaoa i ko’u aloha, e hai aku oe ia ia, ke mai nei no wau, a me ka Haku o kaua, a me i Ki kauonohi, Keliiahonui, a me A. Paki. Aloha kaua, Na R. Keelikolani. 1 I

Dekemabn 25, 1845. 1] Aloha oe, e ka “Elele Hawaii,” I ka mea mama i ka hele ana e kaa- il puni ia Hawaii nei a pau. |l He lohe kaumaha; a e pono e hai i aku i maopopo i ka poe hoolohe. |i He pepehi kanaka ma Kau i Ha- | waii. Eia ke kumu o keia make 1 : ana; he poe moe kolohe, elua kane; )! elua wahine; a ua aihue lakou i kajh lole o ka punalua a Puhi ma Waio-) ] hinu i Kau; a manao wale iho la oj ; Puhi, a me ka punalua ana; na ua I poe moe kolohe nei i aihue ka lole,j{ hele aku la laua e huli, a loaa aku la iloko o kekahi hale ma Kahili-1| pali, aia no ia wahi i Kau; hookahi kamaaina iloko o ua hale la, a loaa { aku la, e komo ana no kekahi i uaj mau lole nei a Puhi ma e huli nei. Olelo aku la ka punalua a Puhi i kekahi kanaka moe kolohe; “o kuu mau ]ole na,” olelo mai ua kanaka la aoie. A olelo hou aku ka punalua a Puhi *‘o kuu lole no na;” a kii aku la a| Avehe i ka palule, a me ka lole waW'ae, a hoi mai ia ka punalua a Puhi i Waiohinu, noho iho la o Puhi, a oleJo aku la i ka poe moekolohe e iho kakou i Waiohinu. Ae mai no lakou, a iho mua ua poe moe kolohe nei, a kahea mai ia Puhi, o iho mai kakou, a iho mai no o Puhi, a pela no! ko lakou hele ana a waena konu o{ •ke alanui, hoemi hope iho la ke kanaka i loaa aku ai ka lole e komo ana, a noho iho la ia e mimi, hala ae la o Puhi mamua ona, hahau iho la ua kanaka la i emi hope ae ai ma ke kano o ka ai o Puhi i ka pauku koa, elua kana hahau ana pela, hina aku la o Puhi iialo ke alo; a hahau hou iho la o ke kolu ia; make iho la o Puhi; a o iho la i ka pahi ma ka aoao o Puhi; a ike pono oia ua i make, haalele iho la; a hele hou aku l i

la, aole i liuliu, ala mai o Puhi mai ka make mai aku pololei iluna. Ike |hou ua kanaka nei ua ola hou o Puhi; kii mai no ia Puhi e pepehi, puliki aku ana o Puhi, paa ua kanaka { nei; aole e hiki ke oni ae ua paa loa, a ua hai hoi kona lima, kahea aku ua kanaka nei i paa ia Puhi, o ka nana maka mai no ka kau make au ia Puhi, kii mai ke kokoolua pepehi, o iho !a i ka pahi ma ka aoao; a o no hoi ma ke kua, ia manawa hemo aku la ke kanaka a Puhi i pulliki ai, a ala ae la ua kanaka la a Puhi i puliki ai, a oki i ke poo o Puhi i ka pahi o ka make loa no ia. .Oia ka make hoomainoino. Oia ka lohe pepeiao, nau e hai aku, ua paa na kanaka nana i pepehi a me na wahine pu. Alpha oe, Wm. E. Maikai.