Ka Elele, Volume 2, Number 4, 22 May 1846 — NO WAIMEA HAWAII. HELU 2. [ARTICLE]

NO WAIMEA HAWAII. HELU 2.

2 No Hamakua. Ka haahele au ma līamakua mamua aku nei. He 25 la ka ioiiii o ka’u hana ana malaila. Hele aku au me ka eha o ka niaka, aka, aole liuliu, a pau ia pilikia. Eia na hanā ina Hamakua. 1. Ka hpike i na kula ; he 15 kula, 700 haumana. Ua maikai iki na kula, ua loaa kekahi naauao. Ikaika ka nui ona kuitm, i ke ao. Ikaika kekāhi poe haumaāa ika liele ike kula. Aka, ona hale kula, aolo maikai. Ahea loaa na hale maikai'. A l<o ninau mai nei paha kekaihi, “mahea ka hale kula oi?” Aia ma Elele, o Samuela Kaaloa ke Kumu. Hookahi no kunni, G0 haumana, 8,000 pauku o ka ke Akua -oielo i hoopaanaauia i na malarna ekolu a me ka !-a|ia. Ua jiaa pono, jiia niaknukau Joa lakou e liai mai i keia rnau- pahku a puu-, 20 mokuna ka kekahi haumana. Ua makaukau no lvekahi mau ihaumana o ia kula ma ka helunaau mai ka mok. 1, a i ka mok. 15, a ma ka Iielu kakau, niai ka mok. 1, a i ka mok. 20, ama ka palapāla aina kel;ahi, mai ke kumu, a i ka liope, a ma ka palapalalima kekahi. A ke ao nei no ma lee Ana Honua. 2. Na kula himeni. 9 Kula himeni ina Hamakua. Akahi no a ala nui mai keia mau kula. Nui wale na liaumana, G0 ma kekahi klila, a 40 ma kekahi, a omi mai kekahi. Nani na puali himeni ■ ina na halawai. Ku no lakou ilnna, a piha ra lukini a me ka lowa i ko lakou leo, a uluhia na kanakā. He mau kanaka ma

oli no na kuiīui. No ke knla nui ina Hilo kekahi, a no kahi e mai kekahi, a nolaila no kekahi. Ikaika lakou i ke ao. Ala mai ka poe ui, ka poe palaka. me kekahi poe pope, a haalele i ka paiaka, a me ka aoao pope, a komo iloko o ke kula himeni, a nani ko lakou ikaika i ka imi i na mele; ma ke ao, a ma ka po, o ka pa , ko. li, oia ka hana nui, oia ka mea nui.a ka popeiao i lohe.* Na na haumana no e uku i na kumu. •3. Na puali inu wai. Oia hoi ka poe hoohiki e haalele i na mea ona a pau, ka rama, ka awa, ka paka. Nani ia rnau puali, pau na hoahanau malaila, a aneane pau na kamalii. He hapa loa na kamalii i koe. Nani ke kaapuni ana oua mau puall nei. Nani na lole, na kahiii. na hae, na pualu, na himeni, na ahaaina a me halawai. Maikai na manao paipai, ame na mokuna paanaau i hoikeia mai. 4. Na ekalesia. Ma ka nana’ku ua maluhia ua ekalesia ma Hamakua. Aole haunaele, a he kakaikahi ka poe hele hewa. Aole au i helu ika nni ona hoahanau e noho pono anu. Ua tansani, a keu wale aku no. Ke noho la no me ka malama ina oihana ekalesia. Palaka nae kekahi. A o ka hewa i hana, maluia, na ke Akua ia e ike, a e hookolokolo. 5. Oka haule ana mai o ka Uhane He■molele. Ua lokomaikai ke Akua i kekahi mau haawina. Ua ninini mai oia i kon:i Uhane mana ma Waimanu, ma Waipo, ma Eleia ama Kapulena. A nui ka poe i mihi, a hoi mai mailoko mai o ka poe hoahanau i hauli a hoohuakeeo ma ka hewa. Nui hoi ka poe huli mai, mailoko mai o ka poe mawaho, na kanaka makua a me na kamalii, 21 hoahanau hou, a ua 50 paha ka poe i hoopaneeeia, a i kekahi manawa aku. E hoomaikaiia ku ke Akua no keia ala hou ana mai o na kanaka ma Hamakua, 6. Na hale pule. Ikaika na hoahanau i ka hooponopooo ana a me ka hoomaikai •ana i ko lakou mau hale pule. Ua paa ka nui o na luakini i ka noho, i ka awai, ika moena, ika papa ahaaina. A o kekahi 143. u awai, ua lako ika hai'oala m>i-j

> kai. Elua halepule hou e kukuluiana. i Ua ku i.o na laau o ke ako wale no koe. i 7. 0ke kohua ana ike kahuna pule. i Ua hoakakaia’ku no ia hana, a ua kokua i ;io kekahi mau haawina. O Waipio, a o - Eleio, oia na haawina i makaukau loa i k# i kokua. Eia ka nui o ke.kokua ma Wai- • pio, 64 kala, ma ke kala maoli kekahi, a t ma ka lole, ma ke pa, ke kaulawaha ke- ' kahi, 234 hoahanau i kokua, a 47 o ka l>oe mawaho; he poe kamalii ka mri o ka ; poe mawaho. A ma Elele, he 29 kala, i ma ke kala maoli, ma ka lole. ma ke kai pa, ka moa, ke kao, a ia mea aku, ia mea ; aku. No keia makahiki 1846 keia kokua. i Ua hoomaka no na haawina e ae, e koi lvua, aole nae i pau. Aia pau, alaila pa.ha e hoike aku au. Eia ke kokua kupa- - naha i loaa mai ia’u, na keknhi hoahanau i ma Knohi, he upa kahiko loa, eleele, oi ole, lapuWale loa. Heaha kona ano? i 8. Nani ka emi ana ona kanaka ma : īīamokua, Pau i ka hele, a pau i ka ma- - ke. Neoneo kekahi mau aina, nnku loa - na kanaka, Eia ka poe make, 165, no ka i makahiki 1*845. Eia na keiki hanau i 36. Aohe keiki hanau hou, ma kekahi • mau apana. Nui no na kanaka, ka poe i i maleia, aole nae i loaa kekahi hua hookahi Na Laiana.