Ka Elele, Volume 2, Number 9, 8 August 1846 — OLELO A KE ALII. [ARTICLE]

OLELO A KE ALII.

! Ē na ’Lii, a me ka Poeikohoia e na Maj ainana. Ua kii hou aku au ia oukou e na i na hana a ke Kumukanawai i kau | maluna o oukou. No ka loihi loa o ka oukou hana ana i [ la makahiki, a me ke kaumaha o ka halii hanaia, ua hoopaneeia keia halawai liaahalaka manawa mau. Ua kauoha I u au i ke Kuhina Kalaiaiha e hoakaka ia I ikou i ka loko p ke Aupuni. Olioli au i ka hai ana ia oukou i ka rnca olioli ai, i ke kuapapanui o ke Aupuni a I e ka oluolu o ka noho ana o na kanaka, ' me ka hoka o ka poe hoino mai, a hooI mnaele. | Ua oluolu loa ka olelo a ke Alii o Amelva Huipuia ia’u. Oka hana a na kana|i o ia aina ka mea e pomaikai ai ko’u poe linaka mamua, a i keia manawa ma nn ea o ke kino, a me ka Uhane kekuhi. | Ua hoike mai ko’u Luna ma īiomlon i I I loaa pinepine ana ia ia o ka plelo ikaika > ke alolia paa loa o na ’Lii o Beritania kakou, a me ko lakou makemake e poj aikai ko’u Aupuni. He oluolu loa ko’u noho ana me ke Aumi o Farani i keia manawa. 0 na hana a pau i hanaia me ko na Aumi e ae, ua ohiolu wale no. |' Ua kauolia aku au i ko'u Kuhina no ko t aina e e hoike aku iu oukou i ka mooolelo > kana waihona. Ua mahuahua ke Dala o ke Aupuni no malama nuiia i mea e kaa'i na aie kahi-, ■, a hookumu paa loa i ka inoa muikai maj : inea pili i ka aie. | Ua kauohaaku au i ke Kuhina o ia Wai- ! •na, e waiho imua o oukou i mooolelo no ‘■na Waihoua mai ka la mua o Aperila i H5, a hiki ia la o keia makahiki. 1 ko u hooko ana i ke Kanawai hoononol vuhina iio ke Aopalapala, ua koho wau] VV r iIliain Rifchkrds i Kuhina no ia wai-| ■rm, no ka mea, na ike ora ia mea, a tia| okauwa rnua mai oia na r u, me ka manaol 'i. ma keia Aina, a ma na Aupnni e ae. ; Ua kauoha aku au ia ia o waiho inma o

- oukou i mooolelo no na mea i pili kona - waihona. 11 Ua hookoia na kanawai i keia makahiki maloko o ka pilikia nui, no ke kue ana o kekahi poe i na Ahahooko'okolo. a no ko lakou koi ana i na pomaikai. a me na oliue ohi kupono ole ke haawi. a kn pono ole i ka poe malalo o ko’u iiialn ke koi. Aka, ke hoolana nei au i ka manao maikai o ka poe e noho la malalo o’n. a me na Luna o Jna aina e mai, e kinai i kela mau manao . kipikipi a hoohaunaele ona kanaka o lu> a lakou mau aina iho. Ua kauoha akn au i ko’n Kokua Lunakanawai e hoike aku ia oukou i na mea i a pili i kana oihana. a Ua makemake au e hoonoho i mau nhahookolokolo e hiki ai ke kala koke a polo- ’ lei i na hihia a pau malalo o ko’u malu, aka, o na hihia nui e ehaeha ai ka manao iw'aena o na haole, ua paa no ko’u manao _ e lawe no au maluna o’u iho i ka pono o _ ka ninaninau ana ma ka aina e, ke hiki i a ka manawa a’u e manao ai he pono. Eia ko’u manao, e nana pono oukou t ■ ke ano o ka pili ana o ua kauawai hou i a hanaia i mea e malu ai, a i pomaikai ai hoe a na mea a pau; aka, e hiki nae ke hoomai1 kai hou aku. E hoolohe paha oukou i ka olelo a kanaka, a e hana hou, a e hoano e, a e hoopait e like me ka mea e pomaikai ai na kanaka malalo o’u. Ke manao nei au e lilo ka hana a ka Poe hoona kumu kuleana Aina i mea e 3 akaka’i, a i mea e paa ai na kuieana. Ua makemake au e hanaia na Kanawai e paipai nui ai i ka poe hana i ka hana e waiwai ai. ij E noonoo auanei oukou i ke ano oka | [»ili ana o ka hana o ka poalua, a ia oukow - hoi ka hooholo i ka olelo no na kuja, e olu,|olu paha na kanaka i ka malama ma kekai lii ano e ae, aole ma ka hana. ! Eia ka hope o ka’u kauoha ia oukou e ) uuna nui oukou, a e hana i kela inea keia i;nt a e mahuahna'i ka pono, a me ke ola, a - me ka pomaikai, a me ka w'aiwai o ko’u t|poe kanaka maoli, a i kela mea keia n:ea j hoi e oluolu ai ka noho ana o na makamajka o kakou no na aina e mai, ka poe hoi i j oluolu i ka noho inalalo o ko’u malu me ka

hilinai mai ma ia malu, a ma ko lakou hooikaika pono ana i mea e waiwai ai. Na ka mea mana loa e hoomalamalama j mai i ko oukou kukakuka ana, a e alakai ia oukou ma ke ala o ka oiaio a me ka pololei, i lilo hoi na mea a pau a oukou e olelo ai, a e hana’i i mea ha[>ai i ke Akua, a i mea e poinaikai ai ko’u poe kanaka.