Ka Elele, Volume 2, Number 20, 25 January 1847 — MAKE MA KA MOANA. [ARTICLE]

MAKE MA KA MOANA.

Wailuku , Mani , De1ce. 23, 1846. Eka Elele e, aloha oe; he walii makana ko’u o hooili aku nei nau. I ka la 5 o I)ek. 1846, holo aku keia poe kanaka ekolu i ka lawaia, iwaho ae o Kahakuloa; mai Waihee aku keia holo ana o lakou. O Pahinelua, o Mahoe, Kalahiki, oia ko lakou mau inoa. I ko lakou holo aka’ku mai Waihee aku, i ka wa poeleele ka holo ana, a hiki kakahiaka aku la lakou i Kahakuloa, a puka ka la, o ka lawaia iho la no iu o lakou ilaila, a

liala puha ka aina awakea; oka paapu mai la 110 ia o lakou i ka ua, olelo o Mahoe i kekahi mau mca o lakou, ‘O hoi paha ka-, kou.’ Ae, o Pahinelua a me Kalahiki, o ka hoi iho la noia o lakou, akaki i lawaia hou ai; paapuu loa mai la ka lani ika ua, oka hoi loa aku la no ia o lakou, a kokoke i ka lae o Keolepelepe.. Oke poi ia iho la no ia eka ale, ]>oho ka waa. lloau iho la lakou ika waa, nole lana iki. Olelo ae la o Naninelua ia Kalahiki, ‘ E au aku oe a pae iuka.’ Au aku la oia, a pae iuka, ike aku la o Kalahiki, he wahi hale e ku mai ana i kumu pali, lie wahi hale kanaka ole, komo aku la oia, he kaula e waiho ana ; lal.au aku la oia, a lawe aku 1a a ka lae kahnhni, hoo,paa iiio la i kekahi ]>oo i ka pohaku, a au aku la oia, a kokoke e !oaa aku no o Nahinolua a me Mahoi ia ia; 1 anana aku palia e koe, pau e ka ioa o ke kaula, o ko Nahinelua ua lilo aku la no hoi ia. Oko Kalahiki hoi aku la ia a kalii hale, poēleele loa iho !a, o kona moe iho la no ia po, aole ike hou aku ia Nahinelua a me Mahoe, ua kahea aku no nae o Kalahiki ia laua e Haalele aku i ka w.ia, e hoi mai i iuka, aole hoolohe imii, o ko laua make aku la no ia, aole i ike hou ia’ku. Aao ae he Sabati ia, pololi loa iho la o Kalahiki, hele aku la oia e ai limu, pela i pau ai kona pilikia ia la. Aloha ino keia mau mea, make laua i ka opu o ka moana. Ke noho nei ka laua mau wahine mo ka u, ine ke kauniaha, oKalua ka wahine o Nahinelua, e 2 a laua mau keiki, o Kaneaka ka wahine a kekahi, e 3 a laua inau keiki. Ke noho nei laua me ka luulu, me ke kauhialia o kamanao. Na K. II. Kaleohana. [ ka pule hope loa o Dek. iho nei, ua holo kekahi wapaa, mai Lahaiua a Molokai; he 13 na kanaka maluna iho. Holo ka waapa, a i ke Kowa, ikaika loa ka makani, a poho ka waapa. £ha kanaka makua a me kekahi keikikane i pau i ka make; pakele kekahi poe ma ko lakou akamai i ke au; ua manaoia he 20 mile ko lakou au ana. Kokua kekahi wahine i kona makuakane nawaliwali a hiki iloko o ka nalu, make e oia, aole |>ac iuka ua makuakane nei. Nani ke aloha o kela wahine; pono e kokua ke Aupuni ia ia, no kona aloha a nie kona lioomanawanui ana. Ina ma na aina na-

iauao, iua ua hanaia, pelu, e hookaulai hana a keia wahine. He mau hoahanuii ekolu o ka poe i ke; malama paha, ke ola la lakou i puni oke Akua. Aka; ea, aole aka pono o ka holo ana i ka wa maka No ke aha ka holo ana o kela wapaa K pono paha, e kau i kanawai malail Hikikoke e hoike inai i ka make ana poe. I Ka mana kekee a na luna aupuni oleloia, ua papa na luna i ka poe mei aole halihali i ka ukana o hai i kahi - aku ai: e like me na waa o Molokai, lea, Ewa, li pela aku. Ina pela ka 1 na luna, ua hewa loa; aole loa pela k oke Kanawai. No ka poe lilo loa i k auauwa ma na waiwai haole kela Kai aole no ka poe kuai i na liua o kolak na; ua noa ko lakou holo ana ma na' me ko lakou kuai ana e like ine ko makemake. * O ka inea kuai loli, kui. pahi a me na mea like keia Kanawa keia hookekee ana o na luna ka mea ai ke Aupuni, a e kanalua ai Iioi ita m: nana i ka hana. Ke anu. —Make loa mnkou i ke ai īlonolulu nei i na la mua o Ianuar akahi no ke ami nui loa ma keia wahi ka wai dala iloko o ke ana ma dcgere kekahi kakahiaka nui. Ka make —I ka la 3 o Ianuari nei, : 0 Wilama Surnner no Honolulu nei; 1 kona mau makahiki i noho ai ma II nei. He Kapena hooholo nioku ia iii:i Ke kaua >ia Mesiko.— I keia la ih< ku mai kekahi alii koa no Amerikahu 1 Honolulu nei; hai mai la oia i ke ana ma Mcscko, aole pau, ke kaua la la ia i hele mai ai me na koa a me i koa, 300 a keu, ma ka aina o ko Me kaua pu ko Amerikahuipuia īne ko Mc a make na koa a me na lii koa Ameiili 19; ua eha no hoi he 18 a 1 i naloi Aole akaka ka pau koke ana o keia hookalie koko. Nani ka pomaikai o k ma Hawaii, ike kaua ole: ina he kau: ino loa kakou, e like me ko Bo)abola. pule kakou i ke Akua e hoomau i ka n hia o keia Aupuni, a e haawi loa mai i na au])iini kuikahi.