Ka Elele, Volume 2, Number 20, 25 January 1847 — KANAWAI NO NA HOLOHOLONA. [ARTICLE]

KANAWAI NO NA HOLOHOLONA.

Auhea oe, eke Elele. 0oe no ka mea e hoakaka mai i ke ano oke Kauawai. He wahi ninau ko’u. E pono ia oe e hoakaka koke mai. Ua lohe au, ina aole kunuia ka holoholona, ua lilo loa no i ke Aupuni. Nolaiia,olelo mai kekahipoe, ‘Pilikia loa makou. Hookahi hipi waiu ka kekahiomakou, hehipi halihali ukana ka kekahi, eluahipi kauo ka kekahi, he lio hookahi kakekahi, he hoki halihali ukana ka kekahi. He poe ilihune no makou, aole dala maoli. Aneane loaa ole mai ke dala 0ke kino. Aka, ina kii makou ika hao kuni, elua paha dala lilo ika Amara, ekolu dala lilo i ke Kiaaina no ke kakau ana, hookahi hapaha no ka palapala hoakaka; $5,26 lilo no ke kuni ana i ka holoholona hookiihi paha, elua paha.’ He oiaio he pilikia no, he kaumaha io, ina pela ke Kanawai. Nolaila, ke ninau aku nei au ia oe; pela anei ke Kanawai? He olelo hoowaliwali paha a ka Luna i uku koke mai na kanaka a pau 1 ekolu dala no ke kakau ana oka hao kuni. E hoakaka koke mai oe, no ka mea, ke noho ohumu nei kekahi poe onei. I ko’u helu ana i ke Kanawai, aole pela. E nana oe i ke Kanawai, i ka Apana 1, Mokuna 3, Haawina 5, aoao 41. I mai ke Kanawai, ‘Ina e hele wale ka hoioholona me ka hoailona ole ia, e kapaia kela holoholona, he hele hewa.’ Nolai-

11 a, e hiki ke hoopaa ia holoholoni like me ka oielo ma ia Haawii A, ina hoopaaia, aole kii mai mea nona ia holohoiona a hala malama elua, alaiia, liio loa no i A.upuni. Aka, ina kii mai ka m Inona ua holoholona la, a uku i hapalua no ka paa ana i ka la hc ■kahi, loaa hou mai no. A ina hc |paa malu, aole kaheaia a. lohe kanaka, aole uku. Ina malama kanaka i kona holoholona, a na I pinepine ia, ua malu no. A, i auwana raa kahi e, e paa paha ilol o ka pa o ke Aupuni, aka, aole li loa ke kiiia. Aole anei pela? ! Aka, ina nui na holoholona a k kahi kanaka e hele wale ana ma 1 kula me na hipi e ai, e pono no e k ni, i ole e hoohewahewaia, a nalow ie, a iilo ia hai paha. A pono no kakauia ka hao kuni ma ka hale h na o ke Kiaaina, i akaka ka mi nona keia hao keia hao, a i ano ok< hoi na hao a pau, i ole e huikai A ina hookahi holoholona wale m elua, ekolu paha, a ua ike pono ko lakou heiehelena, he mea pob paha ke kii i ka hao. E ao mai c jia makou. Ua pono paha ka ohi (mu ana o makou, aole paha. A lc he makou i kou manao, pau paha k ohumu ana, mahuahua paha. Na’u no na kekahi kuaaina. Ua aneane like ko’u manao me keia i h' akakaia maluna ilio. Aole kaumaha ka pc hipi lehuleliu i ka hao kuni, a me ka uku n ke Kiaaina; he poe waiwai lakou. O k mea hipi hookahi, elua, ekolu, oia ka mc kaumaha i keia Kanawai. He poe ilihun ka nui o lakou, a pono ole lakou ke uku ekolu elala no ke Kinaina, elua no ke ha kuni, a hapaha no ka pepa hooiaio. Pehea la e pouo ai? Penei paha, 1. O ka mea holoholona lehulehu e kui

i ka hao wela; make pono ia hana, no ka! i o kana inau holoholona. 2. O ka rnca hipi akahi, elua, ekolu paha, nii i hoailona e ae. E nana i kela mau i iloko o ke Kauawai, aoao 43, Piiuku 1 ‘me ke kuni aku i ke ahi, a i ole ia, mel eahi mea e ae.’ Heaha ia hoailona e ? He nui wale, aole pau i ke kanahaj »kahi na hnailona ku pono. Penei, 1. E houhou puka i ka pepeiao-1 o akau. 2. E houhou puka ika pepeiao-) o akau, a oki i ka pepeiao maoli. 3. K uhou puka ika popeiaohao hema. 4. E uhou puka i ka pepeiaohao hema a oki i pepeiao hema. -5. E oki poai ika pepe-l •hao akau me ka pahi; hookuhi paha poai, ui poai, ekolu pnai, eha p'oai, a pela aku Pela no hoi ka pepeiaohao hema, e oki ai no ia. 6. E houhou puka i ka pepe- j > maoli. A pau ia, alaila, hele imua o ke Kiaaina,, makaka’ku i ke ano o ka hoailona, a noi 'ulapala hoailona , he hapalua wale no ka| uno ia palapala. Okekonoia oke Ka-| wai; ua maopopo na hipi a pau i hoailonapela, aole hnikau. Muke hewa ke kii i ; iiao, no ia hipi hookahi, elua, ekolu pa1 hoailona e ae no, e like me na hua o ( Ka nawai. Ein kekahi; aole lilo ka hipi i hoailona : •ia ike Aupuni, ke malama pono ia. Eia olelo ma ka Panku 9, ‘K liele wale ana ■ke kolehe, aua komo hewa paha.’ Aolei likia o ka hipi hoailona ole, ke hele ma ' aia wahi e hele mau ai, me ke kolohe ole,l me ka maopo[)0 he hipi noho mnlie. Aole ea nana e hoopilikia ia ia. Pela no ka lio, 1 >ki, kao, a me na holoholona a pan. E ino loa no nae ka hoailona i na holoholona pau, e like rne ka olelo malnna; aole o kaj io wale no. E oki ika pepeiao, e houhou ika, e ako i ka huluhuln, a pela akn no. Eia nae ka mea nui, e malama pono i na •loholona, i ole auwana u hana kolohe i ) hai.