Ka Elele, Volume 3, Number 12, 15 September 1847 — Untitled [ARTICLE]

Mnkawao , Auk. 24, 1847. i ka Ēlele, kuu wahi keiki aloha. Nui 1 manao ia oe i keia mau la, o ko kaoho kaawale ana, o pololi oe, a mali, ame ka makua ole. Aloha ino noho malie mc ka hoomanawanui a iku au e halawai hou kaua. e hai aku nei au ia oe, i ko makou ana mai i Maui nei, a me na mea ike ai ma keia aina maikai. e Kinlua oK. 111. He moku maioa keia; akahi no ka moku holo, lua he maemae no hoi. aole ekaeka Pe- , la holo ana o keia kialua i ke ahiahi poakahi a pau, holo mai Honolulu i Maui nei, a ke ahiahi poaha hoi pela mau no. He 31 hora makou ;a moana aku i Lahaina. O ka uku no aole ee moku $ 5, no ke kanaka maoli 0. ookahi hewa a’u i lohe ai ma keia u maikai, o ka aihue o ke kuene. 0 kekahi poe haole ua law* wale oia 1 wahi o ka lakou ai. a mea o Maui. Ka luakini o LahaUa hana hou ia a hanohano maoli ana’ku, aole nae i paa pono ka hana. aweia ko luna o ia hale ilalo, a me wahi o ka pohaku me ka hale beie, < kau hou ke o:» me ka pili laau, a ua ie maikai 'ka hale bele. Aole i paa ka l a me na noho iloko, a me ka puna nui ka hana i koe, maikai nae ke 3,000, \ lilo aku nei nokeia hana, okahi tausani paha koe a paa pono. , ea, ua make pono ia dala; o ka maii ka hale o ke Akua kekahi mea e lu ai na kanaka e komo ilaila e lohe i lelo e ola’i. He mea hilahila loa ka pule ino iwaena o na kanaka waiwai e me Uo Lahaina. r a alnnui o Maui. Inoino loa na alakakaikahi na kuamoo maikai. Oke 3ji ma L- lalo a hiki i L. luna, He iuo

maoli. Heaha ka mea e ino ai? Eia, q nana mai oukou, o ka wail Kupanaha J Kainoa o ka wai oia ke ola o L. e like me ke koko o ke kanaka, oia kona ola. Pono anei ke kanaka ke hoomaunauna wale i kona koko, a hookahe wale ma ke alanui? He pepehi kanaka ia, ea. Pehea kela wai kahe wale ma Lahaina? Oia ka mea e ino ai ke alanui, a e poho ai ke ola o na kanaka. Pela no hoi ke alanui ma Wailuku, mai ka haje o Kalaka a holo i kai. In.o maoli; ua ike maka au i ke kaa bjpi e kauoia ana ma ia wahi, ilalo kahj huila, iluna kahi huila, a komo pu iloko o ka auwaha, 0kahm no ia. Ehia dala i poho i keia haki ana? He nui loa no. He mea ka<haha loa keia wai e kahe ana ma ke alanui; oia ka mea e ino ai. E aho e hookaheia keia wai ma ka mala ko, mala uala paha, O ke ala mai Papalaau a i ka Maalaea, oia ke ala pono ole loa; oki loa maoli no keia ala, he aa, iluna, ilalo, io ia nei. KaJ Eha loa ka lio. Ke kuka nei no nae na haole e hana i keia ala a maikai; ke kau nei ko lakou mau inoa ma ka pepa nie na dala a lakou e kokua ai mamuli o keia manao. Pomaikai Maui ke loaa ke ala pono ma keia wahi; hiki wawe ka ukana 1 Lahaina, a loaa ka waiwai meka oluolu. Eia kahi pono no keia ala i ko’u manao ma kahakai loa. Auhea oe, e ke Kiaaina o Maui? E J. Z. Kanehoa e, aole anei keia o kau hana, o na alanui? No ke aha ka hana ole, i oluolu ka hele ana? Oia kahi mea c waiwai ai na kanaka.Pehea la e hiki aku ai ko lakou mea kuai i kahi kuai ke pono ole ke alanui? E nana mai oe i keia >vahi, Na Kula nui. Ua ike au i na kula nui ma L. luua a me Wailuku: ua mai- ' kai no. Aole mai o na haumana, aua : holo mua ma ka naauao. Na na kaika» ’ mahina o ke Kula nui ma Wailuku i kahu

ka lakou ai. Penei ke kahu ana, ua hoo-l makaukau o Bele i mau ipu haoe like me na ipu hao puhi ko; ua piha i ka wai, a ua kaulia ke kalo malunaiho ilokoo kahi pahu me ke ahi malalo o na ipu hao a na ka mahu no e kahu iho ka ai a moa. He mea maikai loa keia. Ua hana hoi o Bele i mea wili ai, e hoowali e like me ka ai i kuiia i ka pohaku: he mau laau kaa keia, a na ka lima e wili e like me ka hoanakaa. He mea hoao keia, aole akaka loa ka pono. I kela makahiki hele au i Lahainaluna, ua neoneo loa, aole mauu, he lepo ula i puhiia e ka makani; aneane pono ole ka noho ana ilaila no ka nui o ka lepo ula. I keia wa hoi ua maikai iki no; mamuli maikai loa; ua ulu ka nahelehele a mamuli paapu, o ka pau no ia o ka lepo. Eia hoi kekahi mea hou ma L. luna, ua kahe ka wai ma ka pali maluna o na hale o na kumu; nani ka pono o keia! Uliuli maikai kela wahi i ka mauu. Eia kekahi; ua ike au i elua haumana o kela kula, ua hoopaiia laua no ko laua hewa. Mahuka laua a holo i Oahu, oi huli nui ia e makou ma Oahu a loaa, hoihoi mai, o ka hoopaiia no ia, he kawili lepo iloko o ke wela a me ka hoowahawahaia. Pono no keia, “aia oo ka hewa hoopuka ia mai ka make.” O Keoki laua me o mea (owai la kona inoa?) keia mau keiki. Na halawai haipule ma Maui. Ma Wailuku a me Haiku ko’u ike ana, ua maikai no, aneane piha oluolu na hale pule; haka pono mai no hoi i ka olelo. Na kula Sabati a me na kula ai a ka la kekahi, na malamaia no malaila. Nui na olelo i paanaau i kolaila poe haipule a me na kamalii. Mahi ko ma Makawao. Ua ulu a maikai ke ko malaila; aneane 100 eka o Wilama i oo, a o ka wili wale no koe; he $40 no ke ko o ka eka hookahi, ehia dala oia no keia mau eka 100? Waiwai ea! Ae, he waiwai io ka poe ikaika i ka hana, a hana mau. No ka pono ole o na hale puhi ko kahiko o Wiliama Makalena, ua wawahiia

•ja ua hanaiana hale hou; he hale no ka ■jana; he hale no ka puhi ana; a he i loloa no ke kaulai ana. He mau hak i haku wale no keia; hale paa loa, aoh • na. $3,000 lilo no keia mau hale. i He 55 kanaka hoolimalima hana i lalo o Wiliama; he 20 paa bipi kauo i na kaa a me ka oopalau. , Eia kekahi; makemake loa o Wili e kanu nui na kanaka olaila i ke ko, a r i no e wili a mahele like i ke ko a rm molakoke. Aka, aole kanu nui na kan uuku wale no. No ke aha la? Mano , no ka naaupo a me ka palaualelo! L ka poe hooikaika no ka hapaha i ka 1 hoole lakou i ke kanu ko no lakou I He naaupo maoli keia, nui ka loaa hooikaika i ke kanu ko a na Wilian wili. a mahele hapalua, a i ole ia e I maoli. Pela ka Wiliama olelo i na kanaka , Kalanikahua; ina i mahi ko lakou a 59 eka a nui ae, nana no e wili a ma, like ika mea i puka mai. Ua hoo 1 maoli o Wiliama e hana me ia, o ka li L a na kanaka koe. E Gideona ma, Paele 1 pehea ko oukou manao i keia? I ko’u 1 nao, ina hana ole oukou, nui ko ou * hewa. He momona kolaila lepo, a ■ ke ko ke kanuia. Penei paha e hai L e hoolimalima me ka mea bipi kauo 1 Waikapu, a o Wailuku paha, a me • mea oopalau, nana e hoowali i ka lep ( na oukou e kanu, a oo ke ko, na ka i , wili kekahi hapalua, a koe kekahi ha . lua no oukou; e haawi i ka hapaluaol . hapalua i ka mea nona ka bipi a me t oopalau, oia hoi ka hapaha, a koe kek t hapaha no oukou. Mai kanalua i k i no ka mea, he pono maoli keia mal ana; waiwai like oukou a pau ke h me ia. I ko’u manao, ua kokoke loa ■ waiwai e pono ai ko oukou noho an; ■ oukou, aole hoi oukou i ike; aia malal *ko oukou wawae. Ina nele a hemahe 1 oukou, no oukou wale no ka hewa. I ’ nana i ka waiwai loaa koke mai ilok 1 ka malama hookahi; a iloko o na mala; eono paha. Oia ka hewa oka poe na ■ po, a nolaila mau loa ko lakou nele. l imi i ka waiwai puka i kela makahiki a

e me ka mea kanu i ke kalo, a me o. a kekahi; mai hapai i keia hana mao ke kuko hewa o ka naau i na mea o ao; e hnoikaika i ka hana i mea e li ka liowa, e pale ae j na mea hoowale, a e lako ai na hale a me na ne a me na keiki, a e kokua ai hni i upuni o ke Akua. Limaikaika.