Ka Elele, Volume 3, Number 19, 1 January 1848 — Ka mea e pau ai ka paahao. [ARTICLE]

Ka mea e pau ai ka paahao.

i ile manao hoakaka wale aku no ;]kei,a iinua o ko Hawaii nei a pau; i;he pono p.alia, howa paha keia; na |ka poe akamai e noonoo a wehei|wehe mai. ;| Lia oleloia, ua makemake loa na kanaka mai o a o, E pau ka faah.au; ;|lie mea kaumaha maoli ia ia lakou. iEkolu la paahao i ka maiama hookalii e noho nei; pola ke Kanawai. Ehia la ia i ka makahiki hookahi? lle 36; a ina lie hapawalu ko ka la, • ehia dala ia? Eia no, eha dala ame ijka hapulua ($4,50) uo ke kanaka iliookahi, iloko oka makahiki. Hc inui io no. i Oka waiwai a pau oka p'aaliao, lua hookaawaleia e ke Aupuni no na kula. Oia wale no ka waiwai e pono ai na kula i keia wa; a pehea la i e ola’i na kula ke Imaleleia ka paa- ■ liao? E imi pu kakou i panihakahai ka uomi, i pono na kula, a holo mua

ka naauno, o ka pau uo ia o ka paahao. Nolaila e noonoo oukou a pau i ka pono a me ka he'.va o keia manao penei, e auhau maoii i na kanaka a pau (aolo ina waliine ame na elemakule a me na kamalii uuku) i elua dala ($2) i ka makahiki hookahi no na kula; a e hookaa iiiiii mai penei; ekoiu malama he hapalua; a ekolu malama hou aku, he hapalua, a pela aku, a pau ka mnkahiki. Ivla ke da!a maoli no koia. O keia hapalua no na noalama ekolu, he panihakahaka ia no na la paahaoeiwa! Auhea ka mea kaumaha? o ka hapalua anei? eiiya la hana anei? Mama loa ka hapalua, no ka mea, ma Uawaii nei a pnni, oka hapaha a ekolu hapawalu, a he hapalua ka uku no ka la hana a ke kanaka. !na he hapaha no ka ia, ehia dala iloko o kela mau la paahao eiwa? F.iwa hapaha, ehia da!a? Elua u me| ka hapaha ($2,25;) ina hoi he hapawalu ko ka la, eiwa hapawalu, hookahi da!a ma ka hapawalu no na la paahao eiwa. He hapalua maoli wale no keia, e oleloia nei no na malama ekolu; e aho ia, he mama loa. Oia hoi elmi dala no kela kanaka keia kanaka i ka makahiki. Ehia kanaka ku pono i ka auhau pela ma Hawail nei? Aole akaka loa; iie mea noonoo wale keia; ina he 15,000 kanaka, alaila loaa mai ($30,000) kanakolu tausani dala; ina hoi he 2,000 kanaka, aiaila loaa mai he kanaha tausani dala ($40,000) no na kuia. Eia kekahi; e auhau iki i na.kei.ki kane nui ae\ o na keiki ua hala na mahiki ho 16. I wahi hapaha no na malama ekolu, oia hoi hookahi dala| no ka makahiki. He poe ikaikal keia; no iakou no hoi na kula, i po-

- nonolakou. Auhea ka hev, a ikokua iki lakou no ko lukoupono i Pehea la e loaa mai ai keia d -'ua keiki nui ae ? Penei, e kula - ine ke kumu i kekahi mau h iiaiaila hele pu i ka hana i kekahi i hora, i kela la, i keia la. Oka - na he kula maikai loa ia; pela i i o ke kula hanai ina Hilo no Lai iina, a me ke kula hanai a Wiiik , ma Waioli, a me ko kula nui i Lahaiualnna. Ma ka hana m Ikekahi knia i kela la, i keia !a. > ka waiwai i loaa mai ma keia ln i ina paha he mahiai, hana paa -Ikanu ko, kanu kope, hana pa, i.vvaia, na ke kumu no a me na k i mnna ana keia waiwai a pan - Peia uo o hana nei na kula i oie i maluna iho, a ua iako na haum . ilaila. Ina i nuhania na keiki i|ae, e like me keia, loaa kekahi n f tausani elala malaila. ; Eia hoi kekahi; e auhau iki i iuna anpuni a pau, mai ke Kuh ■ nui a ilalo ina nmkai. Penei e ilhau ai, he hapahanen no na ki oia hoi, hookahi dala noloko ai ;ka haneri dala hookahi. Oka k ; i ukuia e ke aupuni $500, elima 1 i la koua auhau no na kula; a o i mea i ukuia $1,000, he §10 no ■]kula, a pe a aku no. : ! Ua heluia ka waiwai i lilo no kula i kela makahiki 1846—18- . a he §40,000 ka waiwai poalua i ■ !o. Ua oi aku paha ia mauiua keia i oleloia nei, e aho no nae ke luo ka mea, ua loaa kela waiwai f lalua me ke kaniuhu o na kanal aole hoi ma ke dala maoli ka nui ka waiw i paahao; ma ka hana k kahi, ma na mea e kekahi. Eia kekahi hewa o ka paahao, i Imanaoia he nui ka waiwai i Imnaia na luna; a nolaaa nni ku poho o I

uni malnila. Aole |iau keia i ka i kakaia ma keia wahi. ; ya kekahi; pilikia na walii kuaai-'l kalii (lala oie. iie oiaio no ia; 3 nae pilikia loa. No ka niea, i ; ae like ke knmu kula nie na ( laka o Kau, a ma Pnna paha, e'i e ke kumn i ka waiwai maoli, i i puaa, pelehu. moa, uioena, kapa, la, kela mea keia mea, a liolo li- , ka nianao, malaila e kaa’i ko )a- i i auhan no na kula. E haawi ke ; nn i hailoaa i ke kanaka, a hoike ; kanaka i keia hailoaa i ke kahua a ine ka lunaauliau, o kona iwale no ia. Aole nne pau keia I a weheweheia ma keia pepa. E na iii a me na kanaka o Ha- 1 ii nei, e noonoo oukou i keia inaii a; e kuka pu oukou, a maopopo! pono a me ka hewa, alaila e hooinai i ko oukou manao. Ina i no keia ia oukou, e holo auanei, ■ lielelei ka paaliao, e like me ko kou inakemake, a e lanakiia na la a uie ka naauao ma Hawaii ,. L.