Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 4, 3 July 1848 — Page 15
KA ELELE HAWAII, IULAI 3, 1848. 15
---------
ola a hiki i ke ahiahi, uhi hou ua kahuna nei i ke kapa, alaila, o ka make iho la no ia, peneia kana olelo i ka make loa ana, "make ua akua nei, aia a make loa ia nei; alaila, na kuu kokoolau e hoihoi mai, alaila, ola ia nei;" oia kana olelo hoopunipuni nui a me ka wahahee. Ua pono anei ka nana wahahee ana a Aikane? Ua hewa loa i kuu manao, no ka mea, o ka hoopunipuni, ka moe kolohe, ka aihue, ka wahahee, he mau kanawai nui keia e poino ai; make ma keia ao, a make ma kela ao.
Na U. LELEAHANA.
Auhea oukou, e na mea heluhelu, ua pono anei ka lapaau ana i Aikane? I ko'u manao, aole; no ka mea, ina pio ka makani, aole hanu, o ka make koke no ia. Pela kana hana ana. E noonoo oukou, a e lapaau ku pono i ka mai; ina he wela a ma ka haukeke, e imi a loaa koke ka laau naha, a emi ka wela. A pela ke kunu; mai hakalia a mahuahua ka eha.
Mai hooinu i ka laau naha ikaika loa; mai moe ka mai ma kahi makani; mai moe malalo ma ka honua, e moe maluna ma ka hikie. Mai haawi i ka ai kaumaha; e imi i ai mama, a haawi uuku no hoi. Pela e hana'i i ka mai wela.
---------
HE PALAPALA KAHEA.
Owau o ka mea nona ka inoa i kakakauia malalo nei, ke hai aku nei au ia oukou no ko'u hoopi;ikiaia mai e ka poe nona ka waiwai a'u o lawe ai e kuai piele a maauaua hoi ma keia Mokupuni.
Ke kahea aku nei au ia oukou, e ka poe i aie mai ia'u a me ko;u mau Hope, e hookaa mai oukou i ko oukou aie ponoi ia'u, a me ko'u mau Hope, i ka poe i aie mai i ka hapaumi, hapawalu, hapaha, hapalua, akolu hapaha, dala hookahi, a hiki aku i ka lua haneri, a me ke kolu.
O ka poe nona ka inoa i kakuaia ma ka buke aie, e hele mai lakou e hookaa koke mai ia'u a me ko'u mau Hope i ko lakou aie, mawaena o na malama elua mai keia la aku, o ka hoolaha ana o keia palapala, e hali ae oukou i ko oukou dala maikai a waiwai paha, a loaa au i Waiahole ma Koolaupoko, a me ko'u mau Hope.
Malaila oukou e hookaa mai ai i ko oukou aie ia'u ma ke dala maoli. Ina aole he dala maoli i loaa, ma ka waiwai maoli no hoi e hookaa mai ai i kekahi, ke kuai make pono mai nae oukou ia'u, a i hiki ai hoi ia'u ke kuai aku i ke dala maolui, e hele ae oukou e ka poe i aie mai i kuu waiwai e hooponopono pu me a'u, maloko o na la a'u i hai aku nei ia oukou.
I ka wa e ike ai oukou i keia palapala, ka poe i holo i Hawaii, Maui , Molokai, Lanai, Kauai a me Oahu nei, e hele koke mai oukou a loaa makou ma Waiahole, malaila ouokou e hookaa mai ai i ko oukou aie ia'u.
A i ole ouokou e hele mai i keia palapala kahea, me ka hookaa ole mai , a hoole aie mai, alila, e hoopii au ia oukou imua o na Ahahookolokolo o keia Aupuni.
A no ka oiaio o keia kahea ana, ke kakau nei au i ko'u inoa ma keia palapala i keia la 21 o Iune, M. H. 1848 m Honolulu o ko Hawaii Pae Aina. J. KALILI.
-----------
NO NA HALE NOHO O KANAKA.
I ka mea ike pono ka lahuikanaka Hawaii, mai ka wa i hiki mai ai ka pono o ke Akua, a hiki ia nei; ua maopopo ia ia ka pii ana o kanaka mai ka naaupo, olohelohe, hana ino, a i ka naauao, a me ka noho pono o keia wa. Ua ane nalowale kekahi mau ano o kela manawa. Ua lilo ka powa, ka pepehi kanaka; i '' kanaka Samaria" e kokua ana i ka poe poino. Ua lilo na wahine pepehi i na keiki o ko lakou mau opu iho, i mau makua e aloha ana a e malama ana i ka lakou mau keiki. Ua lilo na elemakule, na luahine i poe malamaia, a hoomaikaiia. Ua lilo kahi poe wahine moekolohe, hookamakama i poe e aloha ana a e noho pu ana me ka lakou mau kane iho.
O na mea he nui e kulou ana i na akua lapuwale o ua wa, ke noho nei lakou ma na wawae o ka Haku; a e hoomana ana ia Iehova ke Akua o ka Lanai. Ua lilo na'lii hookaumaha, i na makaainana, i poe imi i ka pomaikai o na kanaka a pau. O ke Aupuni liilii i hoowahawahaia, ua lilo pu me na Aupuni naauao o ka Honua nei.
Ma ia mau mea, a ma na mea e ae he nui wale, ua ikea pono ka pili ana ae o keia lahuikanaka mai ka lepo mai, mai ke ano holoholona , a i ke ano kanaka .
Eia nae kekahji i paakiki ai na kanaka, ma na hale noho o lakou. Nui ka poe e noho ana ma na hale uuku, haahaa, wela, lepo wale, e like me ko kela manawa. Ma kekahi mau hale he nui no, aole wahi paku. E noho ana na kane, na ahine, na kamalii, na ilio, na popoki, a e moe pu ana ma ka lepo. No ke aha la keia? " No ka nele" wahi a ua poe la. " Ua ilihune makou." Aole paha nolaila. Nolaila nae kekahi. Aia paha ma ia mau hale ke kanaka ikaika aole mai, aole nawaliwali. AIa hoi na laau hale iuka ua kokoke no. Aia ka pili ma kula, a me ka laauhala. Aia na pohaku paha e ku pono ana no ka hale pohaku; aia hoi ka lepo maikai no na pohaku lepo. Aia hoi ka puna ma kahakai e pono ai ke hoopaa ua mau halepohaku nei. E aho no ke ala a kukulu i hale maikai nona. Hana i ka hale a akea. Hana na pou kiekie. Hoomoe i mau laau maluna o na paipai i me ae paa ai na paku. Hookaawale na keena moe, a me na keena noho. Hana ka wahine i moena e paa pono ai na keena a me na paku. E hana i mau hikie i moe kiekie maluna i ole e pili i kahi mau o ka lepo. O ka pili o na kino i ka lepo i ka wa moe, oia kahi kumu nui o ka mai ma keia aina. A o ka moe pu o na me a pau o ka hale, malalo ma ka lepo a ma ka moena e kokoke ana i ka lepo, he mea ia e ulu ai na manao kuko hewa o ka naau. Nolaila e aho no ke ku ae a haalele ia aoao kahiko o ka noho ana.
E ka poe kukulu hale mai keia wa aku, mai hana ka hale uuku , haahaa ; e hana no i hale kiekie, nui, maikai , i oluolu ka noho ana.
O kekahi poe kanaka e noho ana ma ka hale ino , aole no ka nele ia noho ana. Ua lako no ma ka lole. He aahu lole paina, he kilika paha ko ia poe. Ua kuai paha i lio e holoholo ai no lakou. Pela no ka hana, i ka wa e ino ai ka hale , kuai e i lio. Kainoa e hoolako mua i ko ka hale a mahope kuai i lio. Ua naaupo loa no ia hana. Aole pela ka poe naauao. Ua hoolako mua i ko ka hale, ua kuai palapala no na keiki. He aho ke kuai e i wahi aina e mahi ai, mamua o ke kuai ana i lio.
I kuu manao, ua pono i na'lii ke paipai aku o na makaainana ma ke kukulu ana i na hale maikai, i ole lakou e hoolohe, ua pono paha ke kau kanawai ma ia wahi.
Na IOANE.
---------
KA ELELE HAWAII.
---------
HONOLULU, OAHU, IULAI 3, 1848.
------
Ku mai ma Hilo i ka Pae Aina o Hawaii nei i ka la 10 iho nei ka Moku Manuwa Amerika, o Preble ka inoa, o James Glynn ke Alii; 22 la mai San Blas mai, e holo ana no i Inia hikina, e lawe ana ia Komakoa Geisinger, he Komakoa no ia maluna o na moku manuwa a pau ma ia wahi.
No ka hiki ana mai o ia moku ua loaa ia kakou na mea hou ma Europa mai. U alike no ko Europa a pau me ka mea hu, aole malie kanaka.
No BERITANIA. Ua haawi aku no ke Aupuni o Beritania i $7,500,000 i mea e mahuahua ai na Moku Manuwa i mea e pale aku i ka ino, ke hiki mai ia i kolaila moku puni.
Ua ikea mai na hoailona kipi ma Irelani a ua kauohaia na koa he 10,000 e hele ilaila.
Noho iho la o Louis Philipe a me kona ohana ma Claremont; a ua manaoia e noho mau oia malaila, he wahi makani no nae no kona holo ana i Nu Ioka i ka moku mahu.
Aia no e noho ana no o Guizot, o Duchatel, a me Montbellow me ke Alii o Farani ma Claremont.
Ua hanau iho nei ka Moi o Victoria he Alii wahine o Beretania i ka la 18 o Maraki, he kaikamahine. Oia ke ono o kana mau keiki.
NO FARANI. I ka wa i lohe hope ai kakou ua maluhia o Farani ma na apana a pau. Ua maikai iki ka hana kalepa ana. Hana hou ka poe paahana, mai poina i na kanaka ua ano hou ia ke Aupuni. Aohe kaua, ma Parisa.
E noho malie ana na kanaka ma Lyons.
O Emanuel Arago he Kuhina Waiwai Aupuni ma Lyons, kau oia i ke kanawai e hoopau ana i ka hui ana o na kanaka ku e i ke kanawai, a o ka poe Jesuita ka poe i manao nui ia.
Ua kuai o Louis Philipe i wahi aina nui nona ma Hampshire Enelani; a ua olelo ia he nui wale kona kala i waihoia ma na waihona kala ma Enelani. Ma Amerikahuipuia no kekahi.
Ma Sakoni a ma, Hamburg ua pau ke kanawai e hoole i ke paipalapala ana.
NO PERESIA. O kekahi palapala o Mei 23 mai Sepic mai, olelo mai la, ua hoololiia o Peresia, a kapa oia ia ia iho, he aupuni o kanaka na alii. Ua holo ka Moi i Enelani. Hoakaka mai kekahi palapala peneia, hoomahui na kanaka o Auseturia a me Perusia mamuli o ko Farani.
NO AUSETURIA. Ua ae mai ke Alii nui o Auseturia i ke paipalapala ana.
O Kolourat, oia ke Kuhina hou i pani i ka hakahaka o Matternich. O ke ku e ana o na kanaka, a me na haumana a me an koa i ke Kuhina ia Metternich, oia kona mea e holo aku ai; ua hookuuia oia i kana oihana.
NO RUSIA. A lohe ko Peterboro i ka hana ana ma Farani, nui ka noonoo ana.
Lohe no ke Alii i ka hana ana ma Farani ma apana pepa i haawiia ia ia, aia no i ka hula nui i ka la 8 o Maraki. Heluhelu ke alii me ka puiwa a me ka haalulu. Peahi oia i hookiia ka hula ana; olelo ae la i kona poe luna koa, "Auhea oukou, e na luna koa, ua hoololiio o Ferani; e noho makaukau oukou e ee i ka lio, a i ekolu minute."
A mahope mai ua lohea, ua make o Nikola ke Alii nui o Rusia.
AMERIKA HUIPUIA. He ahi wela hale nui ma Nuioka i ka la elua o Aperila, elua kanaka i make; ua eha hoi kekahi poe. Nui wale ka waiwai i pau, aole nae i maopopo ka nui.
MESIKO. U hiki mai ka Nupepa i kapaia, American Star, [Hoku Amerika] i paiia ma ke kulanakauhale o Mesiko Mei 7.
O ke kuikahi iwaena o ko Mesiko a me ko Amerika Huipuia, aole i hoopaa ia.
Ua manaoia e pae auanei ma keia pae aina ka moke manuwa Amerika, Ohio ka inoa, o Komakoa Jones, a me na moke manuwa e ae paha. I keia mau malama ka hiki ana mai.
Piha loa na alanui ma Mesiko i ka poe powa.
Ma kekahi palapala mai Roma mai ua oleloia, ua noiia ka Pope i ae mai oia i ka poe Kahunapule e mare lakou i ka wahine.
KE KUIKAHI. Ua kupono ke Kuikahi iwaena o keia Aupuni a me Denemaka; aole paewaena i ka nana ana. Aole pilikia no na jure hookolokolo; aole hoi olelo e hoopae mai i ka rama a me na wai hehena a pau iuka nei. He pono maoli keoa; ina pela na kuikahi a pau, pomaikai ko Hawaii.
Ua maikai maoli nohoi ka olelo a ke Alii Perusia i paiia ma keia pepa. He alii Kristiano ia, a ua like kana olelo me ka ka haipule io. Pomaikai ke Alii o Hawaii nei ke noonoo i keia olelo a malama iho. He oiaio maoli no, o ka olelo a ke Akua, ka mea e paa'i na aupuni a pau ke malamaia.
O KRISTIANO VIII., ke Alii Moi o Denemaka, a he Alii hoi o Seleswig, o Holstein, a o Lauenburg hoi, make aku la oia i ka la 19 o Ianuari, ma Kopenahagena. Ua hanauia o Kristiano VIII., i ka la 18 o Sepatemaba 1786, a lilo oia i Alii Moi i ka la 8 o Dekemaba 1839. [Me ia no ka olelo Kuikahi a Kamehameha III, i hana aku ai.]