Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 4, 3 July 1848 — Na ke Aupuni. KUIKAHI ME DENEMAKA. [ARTICLE]

Na ke Aupuni.

KUIKAHI ME DENEMAKA.

•Aa ka- hooiaio .ana • i - ■ke-'Kmhahi iwaena o ke Aupuni Ffa- _ waii, a me ke Aupuni o lienemaka; ua hanaia keia Kuikaki e R. G. ■ TVale, :ko-ke- Alii Kuhina.no ko na Aina e, ka mea i kauoha pono ia e hana i keia hana y a me Sleen Anderson Bille, ke Kupena o ka manuwa Galalhea ke Alii o Dtmmaka, e'like iwe kā olelo a kona Alii e imi i na mea e pono ni na tinoku a me ' na kanaka kalepa no JDenemaka. Ua kakauia na inoa uia llouolulu i ka la 19 o Okaioha, 1846. OWau no, o Keristiano \ 111., ma ka lokomaikai o kc Akua, ke Alii q Oenemaka, ka Haku hoi o Sleswig, Koīsteen, Stormarn, Ditmarskea, Lanenborg a me Gldenborg: Ke hai aku nei, ua heluhelu, ua imi hoi i ke Kuikahi, i hanaia ma Honolulu, i ka la 19 o Okatoba i keia inakahiki i hala iiio n<?i, iwaena o 11. C. Wale, ke Kuhina o ka Moi no ko na Aina e, a Alii o ko'u īnanuwa f Galathea,' oia hoi ko'u Puuku% he Kapena inanuwa hoi o'u, Steen Anderson Bille, he Alii ma ko'u aoko no Daneborg, a penei hoi ke ano nui o keia olelo: No ka makemake nui ia o ke kuikahi, a me ka olelo ae like iwaena o Denemaka, a me ko Hawaii Pae Aina, nolaila, a no ia manao, ua hooholo maikai ia keia mau Pauku iwaena o na Aupuni o Denemaka, a ine ko Hawaii Pae Aina, a ua kakauia- na inoa. Bauktt I. E mau loa aku no ka malu, a me ke aloha iwaena o ka Moi, ke Alii o Denemaka, a me ka Moi, ke Alii o ko Hawaii Pae Aina, a iwaena hoi o na hooilina, a me tia hope o laua. Pauku 11. Ma na kuleana maoli, a me na kino, a me ka waiwai, e hooinaluia ka poe o ka Moi, ke Alii o Denemaka e noho la malalo o ke Alii o ko Hawaii Pae Aina, e like me ka hoomalu ana i na kanaka maoli; a ke ae aku nei ke Alii o ko Hawaii Pae Aina, e haawi aku i na kanaka o Denemaka i na pono a pau, a me na pomaikai i haaw iia i keia manawa, a i kekahi manawa mahope aku palia, i ko ka aina i aloha nui ia. Pauku 111. E pili ka hoomalu ana o ke Alii o ko Hawaii Pae Aina i na moku o Denemaka, a me na'lii moku a me ma na awa, a me na wahi ku moku o kona Aupuni. I ka manawa kaua, o hoomalu ikaika ia lakou ke mea mai na enemi o ke alii o Denemaka. Ina ili kekahi moku ma ke kauwahi, alaila, e hooikaika loa ko laila poe Alii, a me na luna o ke alii e kokua ia lakou, i hao ole ia ka waiwai. O ka uku no ka hoopakele ana, e hooholoia mamuli o ke kanawai nui no ka hoopakele waiwai. Ina he hoopaapaa, alaila, na na mea i kafioia e na aoao elua e hooholo i ka olelo no ia uku. Pauku IV. E keakea m luna o kela wahi keia wahi me ke ku e ikaika aku i ka mahuka ana o na luina, mai na moku o Denemaka mai, a e like me ka mea hiki ia lakou, e hopu, a e hoopaa i na mahuka, a na na kapena, a me na ona o na moku e uku i ka lilo ana, e like me ke kanawai, Aole no e hana oolea W aku na mahuka, a e hai koke ia'ku ka iW|)u ana i ke Kanikele o Denemaka, e iike me 6 o keia kuikahi. , Pauku V. E aeia ko Denemaka poe kanaka e hele mai, a e noho ma na wahi a pau iloko o ke Aupuni o ke Alii o ko Hawaii Pae Aina, ke loaa nae ka palapala na ke o Denemaka mai, e hoakaka ai a he i poe kanaka f*ono lakou, aole nae e pono ia ia ke haawi aku i ka palapala e like me ia ia hai, i na kanaka pohoi no o ka Moi, ke Alii o Denemaka. Ina makemake na luina o l)enemaka e noho ma keia Pae Aina, e loaa mi:a i ke Kanikele Deneinaka ka ae o keia Aupuni. Pauk VI. Ua ae like ia, e aoia mai ke Kanikele Deneinaka e hooikaika nui i ka hoopau i na hihia me na kanaka o Denemaka, me ka hoopii ole mai i na Ahahookolokolo, a ina i laweia kekahi hihia imua o ka Ahahookolokolo no na haole, na ka Lunakanawai o ia Aha e hoike koke aku i ke Kanikele Denemaka, a ina i hoopaaia na luiha, a me na kanaka o Deneritaka no ke kolohe, a no kekahi hewa, na ka Lunamakai, a i ole ia, o kekahi kanaka e ae o na makai e hoike koke aku ia ia i ua pna ana la. Pai ku VII. O na mea ulu ma Denemaka, a me ka waiwai e ae maluna o na moku I)enemaka, alaweia mai maluna o kolaila moku, ina i aeia na moku o ka aina e ke lawe mai, alaila, aole hiki ke hookapu, aole hoi lakou e uku i ke dute a oi aku mamua o ko ka aina i aloha nui ia. Ina hoanoeia ke dute i kauia ma-l luna o ka waiwai, aole e hookoia. a hala na malama umikuniamalua inahope iho o ka hai mua ana ma ke akea. Pai ki* VIII. O ko Oenemaka mau mea kuai, a me ka waiwāi, a me ka ukam; i iaweia mai maloko o na

moku*o Denemaka, ina oi aku ke duie mamua o elima hapahaneri, e aeia ka wailio wale ana i kela waiwai mauka nei malalo o ka palapala hoopaa, a e uku i ke dute maalo wale no. Mamua o kc kukulu ana o ko Ilawaii Aupuni i na hale papaa no ia waiwai palapala hoopaa, e aeia ka waihō ana o ko Deneinaka mea kuai, kolaila waiwai, a me ka ukana i laweia mai ma na moku Denemaka, iloko o na hale papaa o kanaka, malalo o na sila, a me ka malama ana o na Luna dute Hāwaii, ma- ' luna nae o ka mea nana ka waiwai, a o kona hope paha ke kaumaha o ka malama ana. Pauku IX. E haawiia no na moku Denemaka, na lakou e kuai i ka waiwai o na moku, a i kekahi hapa paha, ma na awa komo a pau o ke Aupuni Hawaii, na awa komo o keia wa, a pela no ma ke awa hou, ke weheia kekahi awa no ke kuai i ka waiwai o ka aina e, a pono no hc|i i na moku Denemaka ke lawe aku i ka waiwai o ko Hawaii Pae Aina, i uku no ka waiwai o ko lakou moku. Aole nae lakou e aeia ke lawe i ka waiwai, a me mea kuai, a me na mea hoouka, mai kekahi MokupiM,a mai kekahi awa i kekahi awa, no ka mea, ua haawiia kela kuai ana mai kekahi awa i kekahi awa i na moku wale no i holo malalo o ka Hae Hawaii. Pauku X. I ke kuai ana, a i ka hana ana i na mea e ae me ko Denemaka, a me ko kona mau aina, e hana like ia na kanaka o ka Mei, ke Alii o ko Hawaii Pae Aina me ko ka aina i aloha nui ia. Ua hanaia ma Honolulu i keia la 10 o Okatoba, 1846, R. C. WYLLĪE, STEEN BILLE, Ko ka Moi Haipaii Kuhina Ko M. D. Puuku, Kapena no ko na\Aink e, a mtka iloko o na ma,muu>a _o ke hoa Kukakukii Malu o ke Alii o J)anebroge, a Aupimi. me ko Farane poe u Pour Merife Militaire" ia iako ka Moi o Uenemaka mai nuwa o GalaUtea. [I- S.j . [L.S] | PAUKU HOU. Aole e paa loa keia kuikahi, a hooiaioia ia e ka Moi, ke Alii o Denenpaka, aka, i mea e.pono ai na moku, a me na katiaka o.Deneiiiaka e hiki mai ana, ūā āe like ia no keia manawa, e hookoia no, mai ka la aku o ke hooiaio ana o ka Moi, ke Alii o ko Hawaii Pae Aina. Ua hanaia ma Honolulu, i keia la 19, o Okatoba, 1846. R C WYLLIE, STEEN BILLE, Ko ka Moi Hawaii Kuhina Ko M. D m Puuku % Kapena iloko o na manuwa o ke hoa KukakukaMalu o ke '/>«, Alii o Daneborge y a Aupuni. me ko Farane poe"Pour MerUe Miliiaire" iaiako ka Moi o Denemaka manuwa o Galathea. [L. S;] [L. S.j Ua ik<s au, ua ku pono keia Kuikahi, ma kona mau ano, a me kona mau Pauku a pau, i ko'u makemake. Nolaila, ua hooiaio au ia ia me ka hoopaa, a ma keia palapala ke hoopaa loa nei me ka oiaio i hiki pono ai ia'u, no'u iho, a me ko'u mau hooilina; ke hoehiki nei ma ka manaoio a me ka olelo Alii, no'u iho, a no lakou hoi, e hooko a e malama i keia Kuikahi ma kona mau Pauku a pdu. No ka oiaio o keia, ua kakau au i ko'u inoa i keia hooiaio ana me ko'u lima ponoi, a ua paiia hoi maluna ona ko'u Sila nui o ka Moi. Ua haawiia ma ka liali Alii, ma Kopenahegana, i keia la o Novemaba, i ka makalnki o ka lokomaikai, hookahi tausuni, ewalu haneii. a me kanaha Ivumamahiku; ka walu hoi oiko'u noho Alii aua. KRISTIANO. (Inoa,) REIIEJiTLOW Crimixal. j [•'. s.j Eia kd Palapala a Peāenka, ke Alii o Perusia, ana i palapalai ia Kamehameha lIL J\a ka lima o ke Kiinikele Beritania e haawi ae. Aloha i ke 'Lii nui o ko līawaii Pae Aina. Me ka makemaKe nui ua loaa ia'u ka |xilaj>ala au i kakau ai i la 24 o lune, a i hooili mai ai ia'u, a ua olioli nui au i kuu ike ana £koiji oluolu a me ka makeinake uui i ka ana ia oe na makana, o ke kii o ka Moi pomaikai ko'u makuakane,|aia no ia ke moe la mn ka poii o ke Akua, a me ke kii o Blucher ke Alihi Kaua. Noluila olioli au i kuu ike aba e hiki ia oc ke law« i ko'u kii i ma- ! kana e īnao|xipo ai ko u nloha a me ka mahalaana ia oe. | Ke ae maoli aku nei au.i kou makeuiake i hoikoia | mai, i ai ke kuikahi a me ka launa pu ana iwae- | na o ko'u poe Moku a me na Mi>kupuiū malalo iho o ikou AMi ana, a mea nui ia'u ka hilinai ana ua noho pu ko u poe kanaka a me na haole (lert j mania e ae iwaena o na haole o na Aina e malaiki, me ka maluhia malalo a ke Aupuni naaua{>, a me ka pololoi. Ke manao nui nei no hoi au i ka nui o knu hana ana a\i i iko ai, \m ke ano kokua o ku uidio Kristiuno. I

kou hookumu ana i keia ma ka pono, ua hana noM nss ke ano hemolēle a me ka ikaika, uā maopopo ia ma ke ano kupanaha 'o ka holo mua ana o kou poe kanaka iwaena oka hapaha haneri makahiki. Oia ka mea e pono ai oe ke hoolana i kou manao e hooikaika mau aku ma ia aoao, a e ike pono oe no kou hilinai ana i ke Akua, ua loaa ia oe i keā wa keia mau "pono no ka hookumu ana i ka Olelo a ke Akua a me ke onipaa. Eia hoi kekahi, ke kauoha aku nei au i kou lokomaikai a me ka malu maoli no ko'u poe kanaka e nolio an# ma kou mau Mokupuni, a ke pule oiaio nei au nou e ke Lii nui.o ko Hawaii Pae Aina, i pomaikai mau oe, a i loihi loa kou olii aim \m ka oluolu. >_ — r (Inoa,) Frederick William, Ke Alii o Perusia. Souci, Okatoba 30, 1847. (Inoa,) Cunitz. Na ke Alii Nui o ko Hawaii Pae Aina.