Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 7, 26 August 1848 — PALAPALA MAI KANEOHE MAI. [ARTICLE]

PALAPALA MAI KANEOHE MAI.

Kaneohe, hdai 1843. I ka pau ana o ka makou ahaolelo ma Honolulh hoi mai au i Kaneohe. Nana aku au i na kanaka ma keia kalana mai Waimanalo a Kualoa, ua anoliou ae lakou a me ka lakon mau hana. Ua pau nui i ka makaala. Piha loa na anaina i ka S;;bati, a me na halawai liil'i ma ria la noa.„ Lohe pono kanaka i ka olelo, aole hiamoe. Akahi 110 pela la maanei no keia mau makahiki he umi. Penei ka palapala a kekahi hoahanau ma Kailua no na hana mahnla. E*ka Elele, ke hai aku nei au ia oe, ua iho mai ka Uhane Hemolele ma K*iilua nei. Ua hoala mai i ko makou hiamoe ana. Uaala mai na hoahanau a me ka poe ■ho.opan.ee i ko iakou mihi. I ka malama # o lulai he halawai loa ka makou, ua hele nui mai na kane a nie na wahine a me na kamalii i lohe i ka olelo a ke Aku:,, a i ko lakou tahe ana oiioii lakou, aole hiamoe lākou i keia mau la halawai. Nui ko lakou mihi i ko lakou hewa a me ka makau i ke Akua a me ko lakou aloha ia ia. Na Isaia. Nui ka poe i makemāke i na palapala, Baibala, Ui, a me na palapala e ae. Heie nui mai e kuai. Olioh no i ka loaa ana o ia waiwai. Ma na aina hale ole ua kukulu na kanaka i na hale pule. Aia ma Waikane ua ako ia kekahi haie, a ma Waimanalo hoi ke ako nei; no ko lakou manao iho no e hana. Aoie iuna, aole aha la, o ko lakou manao iho ka luna nana e paipai ia lakou e hana. 0 ko Kailua haie koe a ke hoomakaukau nei paha e hana i kolaila hale halawai. Ua haalele kekahi poe pope i ko lakou aoao a na huli niai ina. ka pono o ke Akua a ma ka aoao oiaio. Ua ik maoli lakou i ka ino nia kela aoao a me ka naaupo, he nui ke kukuii ilalo ma ka lepo a paumaele. He pinepine ke kuhikuhi ma ka lae a ma ka umauma. A o ■Ma.na ko iakou akua e pule aku ai. Pela niai kekahi pope. 0 na kiiia kamalii kekahi maanei. Ua maikai, hele nui na kamalii i ke kula. 0 ke kuia himeni kekahi kula i makemake nui ia. Nui na haumana e ao ana i ka pa, ko, li, i keia nmnawa, a kokoke akamai kekahi poe i ka himeni. Eia kekahi mea e pono ai na kula kamalii, e hana i ka hana. E hoolilo kekahi inau hora o na ia kula i ka hana lima, niahiai, humuhumu, uiana, hana keia hana keia hana e waiwai ;;i. Hana pu ke kumu me na haumamu E na kumu a me na haumana, mai kanalua i ka haim, oia ka mea e waiwai ai, a ē pono ai,'a e ola*i keia hanauna hou. O ka hana maoli ka mea e pau ai ka ino, ka hewa, ka hoowalewale, ke kalohe. Noiaila e ho< ikaika kakou a pau i-ka hana. t% O ka lima o ka poe hana mau, e lilo oia i haku. 0 ka niea hoomolowa malalo no ia o ka hookupu. () ka mea mahi i ka aina e maona oia i ka ai, o ka mea mea ai niahope o ka poe lapuwale e piiui oia i ka ililume," £>olomona. Pāi.kka. NA KULA MA KOOI.AI A MK WAIAU'A. Ua hele iho nei ke Tvuhina Aopalanaia i Koolau loa a me Wāialua e hoike i n*> kuhu a i ka

Ja 24 o lulai, hoomakaia ka hoike o na kula ma Hauula. Eiua 1a ka hoike ana malaila. He 11 na kula hoole pope ma ia apana, me na liaumana hoole pope 3c2 Eha knla Kato]ika ma Koolauioa, me na hauman# 96~ Ka hui ana 478. Ma Waialua 290, ona haumana iloko o na kula hoole pope, a he 52 iiokō o na kula Kaloiika; ka hui ana 342. Ika la 27, 28 ka hoike ana ma Waialua. Eia keki>hi mau mea maopopo i keia hoike ana n\a Koolau, a me Waialua. 1. Ua hoio mua ka naauao ma ia mau apana. 01 io 1 i maoii ka naau ika ike ana i k<i nīukaukau p kekahi poe liaumana. i ka heluhelu, i ka helu, i ke kakau, i ka hoikehonua, i ka Hulikanaka ame ka pa, ko, li. Ua ik;:ika niaoli no hoi kekahi poe Kumu i ke ao ana; nolaila ka pono ona haumana. Ua makaala no hoi kekahi poe makua i ka haawi i ua keiki iioko o na iiale kula, a ua liele mau na keiki. Eia kekahi; ua maikai na'kino o kekahi poe haumana; kuonoono ka loie, papale, kamaa a me ke oho. Eia kekahi; ua hele pu kekahi poe kumu a me na haumana ika mahiai, a ua lana ko lakou manao malaila. Pela o Kaiaikawaha ma, ma Waialua; ua kanuia kekahi mau loi, a ua uiu ke ]rtri , ar , "lna i huiia ka hana maoli me ka ike, oka naauao maoli no ia. Pono e hooikaika loa i keia hana. 2. Aolē pau na pilikia a me na hemahema 0 na kula ma ia mau apana. Ua pono ole ka nui o na hale kula; aole hoi lawa ka waiwai o ka poalua e paa'i na hale kula maikai. He pilikia nui keia, pehea la.e pono air Eia kekahi; nawaliwali kekahi poe kumu i ke ao ana; haalele wale i ke kula i kekahi manawa, haawi i ke kula i ka mea e; a hoemi kekahi poe i ka manawa kula, hoopau koke a hoi Ika hale. Aole hoi he maluhia na kula; haunaele; walaau, kolohe na keiki, aole hoi makaukau ke kumu i ka hoomalu i kana kula. No ia mau mea, aole pono loa kekahi mau kula; aole ike na haumana, aole hoi he noho nalie. - Eia kekahi; nui wale na haumana lako ole i ka huke, papa, peni, a me keia inea keia mea. Nolaila, aole hoio ka hana, no ka lako ole. No na mak.ua keia hewa, pehea la e pau ai i 0 _ka auhau maoli paha ia ia? Eia kekahi mea ino, o ka pelapela o na kino o ke kumu a me na haumana. loa ke oho, o na keikikane me he \yahine la, a huluhulu kona poo, me he la. Nolaiia, nui ka maikai a nui hoi ka hemahema o ia mau kula ma Koolau me W r aialua. L.