Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 8, 18 September 1848 — Page 32
32 KA ELELE HAWAII. SEPATEMABA 18, 1848.
ke Akua, e kupaa malaila, e mala iho; no ka mea, aole e hiki ka mea e noho ana iloko o ka hewa ke hoomaopopo lea i na mea oiaio o ke Akua. Hoea mai ka hewa i ka opu iloko o ka naau, a hoopouli iho. O ka malama ana i na pono i ike ia, oia ka mea e malamalama ai ka naau ,e like me ka Iesu olelo, (Ioane 7: 17.) “Ina makemake kekahi e hana i kona makemake, e ike no ia i ka mea a’u e olelo nei.”
O ka poe haole i ka hoomana Keristiano, aole o lakou ano akahai, aole o lakou imi ikaika e hoomaopopo i ka oiaio, aole o lakou noi aku i ke Akua, ka makua o ka malamalama e alakai ia lakou, aole hoi lakou e malama i na pono a lakou i hooiaio mai ai, nolaial, he mau maka ko lakou, aole nae lakou e ike, he mau paepeiao no ko lakou, aole nae lakou i lohe, aole lakou i hoomanao. Ua puni lakou i ko lakou pouli iho, ua paa i na kaula hao o ka hoomaloko a lakou iho i hana’i. Makehewa ke ao ana i na mea naauao a pau, ke ole ka haumana e akahai a hooikaika ma ka ike. Ua kakau mai Iesu Kristo i keia manao ma na hua maopopo, a ua kau oia i ka palapala maluna o ke alanui e hiki aku ana i kona aupuni, i ike na mea a pau i hookokoke malaila. Penei kana,
Luka, 18, 17. “O ka mea aole i hoolauna i ke aupuni o ke Akua me he keiki uuku la aole loa oia e komo ilaila.” O ka poe haanui, ua mamao aku lakou i ke Akua.
Me ia hoi ka olelo a ka mea haku halelu (hal. 25, 9.) “E alakai oia i ka poe akahai ma ka pono, e ao mai hoi oia i ka poe hoohaahaa i kona aoao.” Pela hoi ka Solomona hoike ana i ke ano o n a mea imi naauao, a me ka mea i loaa mai ia lakou: Sol. 14, 6. “Imi ae la ka mea hoowahwaha i ke akamae, aole loaa, he hiki wawe no ka ike i ka mea naauao.” Pela no hoi na lunaolelo: hai aku la lakou i ka olelo maikai a ka haku, a hoomaopopo mai la i kona oiaio, alaila olelo aku la i ka poe hoomaloka penei, (Oih. 13: 40, 41.) “Nolaila, e malama pono oukou, o hiki mai auanei maluna o oukou ka mea i oleloia mai ai e na kaula; E ka poe hoowahawaha, e nana mai oukou, e pilihua hoi, a e hoomawale, no ka mea, ke hana nei au i ka hana i ko oukou mau la, ina i hai aku kekahi ia oukou ia hana, ina aole no oukou e manaoio mai.”
Mai hookiekie oukou, a hoohalike me na mea hoowahawaha, o pilihua auanei oukou a hoomawale, aka, me ka naau akahai a hoohaahaa e noho iho ma ka wawae o Iesu a e malaila i ka naauao io.
I kuu hai ana’ku ia oukou i na mea e hoike ana, o ka palapala i kapaia o ka palapala Hemolele, o ka olelo ia a ke Akua, aole o’u manao e hoike hou aku ia oukou i ko Iehova Akua ana; ua hoomoakaka oukou i keia i ka wa i huli ai oukou i ka Hoikeakua.
Eia mai na mea a’u e manao ai e wehewehe ae imua o oukou.
1. Pono ole ke nele na kanaka i kekahi hoike ana, no ke Akua mai.
2. Ua kakauia kela palapala keia palapala o ka Baibala i ka wa i oleloia’i lakou, aole he mau palapala hoopunipuni lakou, i hoolahaia’ku i kekahi wa mahope.
3. He oiaio na mooolelo Euanelio.
4. Ke hooia mai nei na hana mana, no ke Akua mai ka hoomana Keristiano.
5. Pela hoi, ke hooia mai nei na olelo wanana.
6. Ke hooiaio mai nei ka hoomana Keristiano, ma ka laha mana ana o kana mau oihana, a me na hua maikai i hoohuaia mai, ma kela aina keia aina, kahi a lakou i hoolahaia mai ai.
7. Ke hooiaia mai nei no hoi ka hoomana Keristiano, ma ke kupono ana o ia aoao i ke kanaka pilikia a me ke nele ana.
8. Pela hoi ke hooia mai la ka maikai o na olelo ao o ka hoomana Kristiano, a me ka maemae ana o kana mau pono i kauoha mai ai.
9. Ke hooia mai la no hoi ke ano pookela o Kristo a me kona noho hemolele ana i ka oiaio o ka aoao Kristiano.
10. A pau ia , e hoomaopopo iho, ua kakauia ka palapala Hemolele ma ka uluhia ana o ka Uhane Hemolele.
----------------------
HE KUMUKUAI A ME KA LAHA ANA O KA BAIBALA
I KA WA KAHIKO.
Ua oleloia elua haneri dala, ($200) ke kumu kuai o ka Baibala i ka Makahiki 1429, ma Beritania. Oia ka Baibala a Wikelife i unuhi, aole hoi i ikeia ka mea paipalapala ia wa. Ua kakauia me ka lima , nolaila ka nui o ke kumu kuai.
Ua pai mua ia ka Baibala ma ka olelo Beritania ma ka makahiki 1526. Oia ka Baibala wale no i aeia e ke Aupuni. Nolaila, holo aku o Tinedala i Geremania, a malaila oia i pai aku ai kona Baibala. Ua pepehiia nae oia ma ia hope mai, e ke’lii o Geremania (mamuli o ka manao o Heneri VIII o Beritania) no kona kue ana i na olelo hewa o ka Ekalesia pope.
Ua pai mua ia ka Baibala ma Beritania i ka makahiki 1535. A ua kauoha waiho i hookahi Baibala iloko o kela hale pule, keia hale pule, i hiki i kela mea keia mea i makemake ke hele ilaila e heluhelu.
E na haipule a ma ne kanaka o hawaii nei, pehea ko oukou manao no keia lohe? Aole anei pomaikai oukou? Ua paiia ka Baibala ma ka olelo Hawaii, a o kela mea keia mea i makemkae ia olelo, loaa no. Aole elua haneri dala ($200) ke kumu kuai. Elua wale no dala no ka Buke nui i pai iho nei. A ma kahi kuaaina, a uuku ke dala, ua hooemiia ka uku a i ke dala, hookahi. Auhea oukou, hewa maoli ke noho nele oukou ia olelo! E aho no ke nele i na waiwai o ke kino, poino maoli ka mea nele i ka olelo a ke Akua. l .
------------------
HE KOKUA MAIKAI KA NAAUAO.
Ua ikeia ma na aina naauao a pau, he kokua maikai keia ma na hana a pau; a he mea hoi ia e pomaikai nui ai na’lii a me na kanaka. No ia mea, ua makemake nui ia ka naauao. Pela ma na aina naauao a pau; ke hooikaika mau nei lakou ma keia hana i oi aku kekahi mamua o kekahi. Ua ike pono kakou i ka pomaikai nui o ka naauao i hiki mai ma Hawaii nei; oia no ka kakou e ike pinepine nei.
Iwaena o na kanaka naauao a pau, ua emi nui ko lakou luhi i ka hana imua o kakou. No ka mea, ua mua lakou i ka noonoo aku ma na mea he nui e pono ai ka hana ana. Pela mau pono e hana ai. Aole pela ka poe naaupo, ua hana lakou me ka luhi loa, no ka naaupo o ka lakou hana ana; a ua kaumaha lakou no ke ano lapuwale o ka hana ana; a ua pau ia kaumaha maluna o ko lakou kino. Aka, o ke kanaka naauao, kahea wale aku oia i na mea e, a hoolohe mai no lakou.
E like me na olelo a ke Kuhina no ke Aopalapala i hoike ai imua o na’lii o ka Ahaolelo; A ua kakauia hoi ua mau olelo la ma ka Elele e; ua heluhelu no paha kekahi poe o kakou i ua mau olelo hoolana la a ke Kuhina no ke Aopalapala. I ka hoomaopopo ana, he mea nui loa ka naauao. Nolaila, he hana nui ka ke Kumu ao, a e pono i ke Aupuni e manao nui i ka lakou hana. Oia ka hana e pono mau ai ke Aupuni, ke holo lea ke ao ana. Ua heluhelu paha oukou i na manao o Mr. Kuke ma keia mau pepa i hala iho nei, e olelo ana. “Ina i manaoia e na’lii, a me na Kuhina, a me na kanaka o ka aina e, he hana nui ka kumuao: ina he pono i na’lii a me na Kuhina, a me na kanaka o keia aina ke manao lakou pela. A ina he pono ia lakou ke manao pela, alaila, he pono ia kakou na kumuao o keia Pae Aina, ke manao nui i keia hana, a kakou e hana nei.” I ko’u manao, he hana nui io no ka ke kumuao. Oia ka hana i manao nui ia e na lahuikanaka naauao, a e pono ia kakou e hoomahui ma keia hana maikai.
Lahaina, Sepatemaba 8, 1848. A.M.
-----------------------
NA NIELE NO NA MEA I OLELOIA ILOKO O KA
BAIBALA .- --NO KE GULA.
1. Mahea ke gula mua i oleloia iloko o ka Baibala?
2. Owai na kanaka elua ua hooleiia ka lei gula ma ko laua ai e na Lii a ua aina a laua i noho ai?
3. Owai ke kanaka i pepehiia i kona lalau ana o kekahi auka gula kapu? Ehia sekela ia ma ke kaupaona ana? Heaha na mea e ae ana i lalau ai?
4. Owai ka mea i hoohei i ke keiki bipi keiki gula, a kauoha i na kanaka e hoomana ia mau mea?
5. Owai ke Lii i hana i elua bipi keiki gula, a kauoha i na kanaka e hoomana ia mau mea?
6. Owai ka mea nana i hana i epoda noloko mai o na apo pepeiao gula? Nohea mai keia mau apo pepeiao? Ehia sekela gula ma ke kaupaona ana?
7. Ua alweia ia wai na talena gula 668, i ka makahiki hookahi?
8. Owai ke Lii nana i hemo aku i ke gula ma na pani puka o ka luakini o ke Akua? Heaha ka mea ana i hana ia mau mea?
9. Owai ka mea nana i hana i 300 palekana gula? Ehia pouna gula i ka palekana hookahi? A waiho ia lakou mahea?
10. Heaha ka mea makemakeia mamua o ke gula?
11. I ko Iesu Kristo noho ana ma ka honua, ua haawiia anei he gula nana i kekahi manawa? Ewai?
12. I ka manawa hea i laweia ke gula no ke keleawe?
13. Owai ka mea i ike i ke kulanakauhale gula?
14. E noho anei oe iloko olaila?
G.S.J.
--------------
MAHUAHUA O KANAKA MA LADANA.
Ua oleloia he hookahi tausani hookahi haneri (1,100) ka poe make ma ke kulanakauhale o Ladana i ka hebedoma hookahi maloko o Maraki i hala aku nei: a hookahi tausani eha haneri (1,400) hoi ka poe hanau ia wa hookahi.
--------------
NINAU MA KA ELELE, Pepa 6, aoao 24.
Ewalu galani aila a na kanaka elua, aka, ekolu a laua ipu; o kekahi ipu 8 g. o kekahi 5 g. o kekahi 3 g. Ua piha ka ipu mua, 8 g. kahee i 5 g. iloko o ka lua, i 3 g. iloko o ke kolu, ao ke kolu iloko o ka mea, a i 3 g. o ka mua, 2 g. o ka lua, 3 g. o ke kolu. Kahee hou i ko ke kolu ma ka mua, i ko ka lua ma ke kolu, 5 g. o ka mea e komo ma ka lua, i 1 g. o ka lua e hoopiha i ke kolu, a piha ia, hookomo i na gal. o ia ipu ma ka mua; alaila, 4 g. ma ka ipu mua, e haawi na kekahi kanaka, 4 g. ma ka lua, e haawi na kekahi o laua. HAALOU.
-------------------
Hale Oihana Aopalapala. Honolulu, Sep. 11, 1848.
Eia wau, ke holo nei i Maui, a me Molokai a me Hawaii e hooponopono i na kula; e hooili mai no nae ka poe mea kuleana i na palapala i Honolulu a na ko’u kokua, o Warena Kukela, a mai a e wehe iho. Eha paha pule elua paha malama, a hoi mai au.
LIMAIKAIKA, Kuhina A.P.
---------------------
HOKI AUWANA.
He hoki uuku keia; he hoailona ma kona uha hope he E. Ua nalowale iho nei, o ka mea imi a loaa keia hoki a hoihoi mai e uku pono ia oe. LIMAIKAIKA.
Honolulu, Sepatemaba 11, 1848.
---------------------
ASHER B. BATES, ua hooliloia i Loio a i Kokua imua o na Ahahookolokolo Hawaii, a e hiki pono ia ia ke hana Loio a pau ke haawiia mai. Aia kona keena ma Honolulu Hale, e kokoke ana i ko J.R. Jasper, Esq.
Honolulu, Aug. 15, 1848.
OLELO HOAKAKA.
No ka mea, ua hoopiiia e Kaeo i ke kauoha o Lulia Kaaimalalo i make iho nei, i hooiaioia ua kauoha la, imua o Wm. L. Lee, ka Lunakanawai nui o ka Ahahookolokolo kaikai: nolaila, ke hoakaka nei keia, i ka poe mea kuleana a pau, i ka la 7 (Satude) o Okakoba, 1848, i ka hora 9, i ke kakahiaka: oia ka la a me ka hora, e hoomaopopo i na kauoha la, a e nana hoi i na mea hoole a pau i keia kauoha, ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu. Na’u na H. RHODES,
Kakauolelo no ka Ainakoikoi.
Honolulu, Aug. 22, 1848.
---------------
EKE AKAKAI! EKE AKAKAI!!
Makemakeia e William Ladd, he 12,000 eke akakai: o ka poe mea eke kuai, e hele i kona Hale Kuai ma Honolulu, kokoke i ka wapo.
Honolulu, Aug. 25, 1848.
OLELO KAHEA!
Ke kahea aku nei au ia oukou, e ka poe mea Holoholona e holo ana ma ke Kula o Waimanalu ma Koolau, Oahu, e kii a hookaawale iho i ke Kula, mai keia la aku, a hiki i ka la mua o Okatoba; oia ko oukou manawa.
Aole i pili keia olelo i kahi koe ia M. Kekuanaoa.
Hon. Aug. 15, 1848. KEONI MIKI, OPIO.