Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 10, 24 October 1848 — Na Palapala Maoli. [ARTICLE]

Na Palapala Maoli.

Kahalii) Okafoba "2, 1848. | He nu hou keia ma Waipio, i Hamakua, he «la Aupuni. Ua eliia Waipio, he ala: « maikai i ka nana aku, aole i ka poe kahiko mai, aole mai a Liloa mai, ia Hakau, ia Umi, ia KameliameHa I ; aka, ike k;iu ia Kamehameha 111 , iho nei p;,u na wahi ino i ka hnnaia ! Ua hoomakaia ka hana ana mai Pueohulunni, a hiki i Koaekea, o ka hoea ;rna iluna o ka pali, 0 Kahuahine, oka puka ana ilalo o Waimihi. ! Ekolu waui pana hou i keia ala, o Puehu, o Pohakalae o Kamaipualo, ua holo ka Lio me ke kanaka mai lalo nnii, me kal ipi aia ka ai ma kona kua, a hiki ilui» », ua aloha na kauaka o Waipio, ua h<<na i ke a!a a m iikai, muik ii maoli 1 ka nana aku, me he a Nuhekalawela ala, ua hooikaika kolaila Lunaauhau o Kapau, ua han ina wahi ino a pau, o Htlo.no kn aina ino i koe no ka hana ole, he poe hele i Hamakua i Puna aole iie eli i ka pali o Ililo, e eli kakou i na pali, OwaU me ka inahalo. Na E. b. Kal. iwaka. Kipahulu, Papalahoomau, 25 Sepafemaba y 1818. Anoai nou kekahi al-oha. He wahi inai ka'-u e haawi aku nei ia oe, ua 'huipuia me ka inainona i mikoiniko ai i ka ai ana, i ka wilipuia- nie ka aila oliva: i puhee i ke pani o ke kiieo. Ua loi>e aii, ua aki wahahee ke Kahukula i ke Kuhiua Aopalapala, ua nnlnia wale, ua holoholo oieio me ka epa. me ka hoohiki ino i ka iuoa maikai, ua ike au i kona manao nia ka 4i Elele Hawaii." 4i Eia k 7 a olelo a ke Kuliina Aop ua lohe au he kue ikaika iwaena o ke Kahukula ine ka Luuaauhau, ina e haawi ke Kaliukula i ka palapala kikoo i na kuniu a haawi i ka Lunaauhau, alaila huhu loa ka Lunaauhau." No keia olelo hoino wale ke hoohiki nei au e waiho ia he $50 imua o maua. Ua manao au i keia hoino ana a ke Kahuku)a, a ua loaa, o ka haule mau aua iinua o kana mau hoopii. Akahi. E kuu kauoha ana i na Lunahana niai Hamakua a Kahikinui, e hoohana i na ka naka a pau loa i ka hana Aupuni nia ke alanui, i na la o na mak*iainana, k<se na kuinu me na Lunakula me na Makai, aka/o na kokua o na Lunakula me na kumu i loaa ole ka palapala hookohu, e hoohana ia lakou A lohe oia, huhu loa oia no ka hoohanaia o na kokua, a hele inai la e paio mai, a lawe mai la i ka palapala hookohu a, ke Kuhina Aop. W. RicharcK a haawi mai la ia'u; a heluhelu iho la au a wehe wehe aku la ike ano. Oielo mai la kela, tk E hoopii ana au i ke Kuhina Aop." Ae aku la au, ua pono. A palapala mai la ke Kuhina, ua like pu ke ano me ka'u, alaila; ua ko iho la ka'u. Alua. Ika manawa o kuu hope Lunaauhau i hele ai e ohi i kc koena o na auhau a, hiki i Kaupo, hele mai la ke Kahukula, mai i na kanaka a paio inoino mai i ka I*>na/ e ke Kahukula ka paio iknika. A palapahiilkaika mai la e hoopii ana ike Kuhina; 4< No ka nialu ole o ko lakou mau waiwai iewa, a me na waiwai paa, wahi ana. M Palapala aku la ia ia, ua nmlu ko oukou waiwai ponoi, ilio, popoki< lio; iniula, hoki, aina. Aka, o ko hai waiwai i pee malalo o oukou, fiole ia e malu, no ka mea, ua ike pono au 15 ilio a kekah» kumu a ua komo ko hai a pela aku na kumu, nela ka aina, a o oa Kahukula la kekahi. Aia kana inau ilio i Lanai, nia i Oahu, ua haa vi i mau palapala hookohu i hiki ole i na Luna ke ohi ike dala. Ae aku la no au e hoopii, aka, owau no kekahi e palapala aku i ru Kuhina.

Palapala aku la au i ke Kuhina Waiwai a mej ke Kuliina Kalaiaina. A hoounaia mai kekahi ! Lunakaapuni, a ua hanaia aka, o ka nui; 0 ka'u muu mea, i hai aku i na Kuhina, ua ! ko no. ■ ■ ; • j Aka, o ka Okana i lawe pōnoi ia e ke Knhu-i kula.* no ka waiwai poiilua, aole i ike na Lu-| nahaua i ka I<f;ia, o ke Kahukuīa wale no, a! mahope o ka hookolokolo ana, hai mai la oia i hc 0(U ka loaa ma ia Okana. Hai aku la 1 nu i ke Kuhiiia Waiwai. I Akolu. Mei 19, Frraide. He hoike kula ka makou, no ka mea, he kumu no au ma ia oihana, hoonaanao o ke Auplini, hoike iho la ma . ka'u kula nu\\ ka hora e 8 a hiki i ka hora e 2£, j alaila pau, ma ka helunaau, mai ka mua a! ka hope, helukakau mua a hope, analionua, I hoailona, hai manao. pna naau me kekahi mau! mea e, aole hik'i ia ia ke hoomaopopo ma ka| hoik-e ana, ua pohihi ia ia; a hoi oia a Kaupo: palap<Ja mai la e hoemi i ko'u uku r»o ke kula. Alaila-palapala aku la au'ia ia, kupanaha, akak t ka iu waha liiiii o kai aele i ka lemu o ka hee ka hana lepo mai pouli ke kai, henehene: na hoku ia oe. I Aole anei au i olelo aku ia oe, aole o'u makem ke e uku ke Aupuni ia'u, aka, o kel'u makeinake e hoonaauao ia lakou i lilo i mau kumu'a komo ike KulanuL Oia wale no ko'u | makemake; a e like nie ka ikaika me ke koi ana-o keia iikiu haumana a me na makua e aoi ia- lakou,iio ka mea, elua maiama i'ao wale ai ! lakou me ka uku ole o ke Aupuni ia'u, a koi ikaika mai la e uku ke Aupuni, a ina aole e ukn ke Aupuni, alaila, aole e maiu ke ao ana, e hele no na haumaiia i ka poalua. Olelo aku la au ma ke Kanawai o ke Aupuni, Moku. 3, Paiiku JB, aoao 163, <s AoIe hoi| 1 wapaia na kamika pono i ke ao ana, a me ka hponaauao ana, me ka loaa ole ia lakou. na pallpala kumu i oleloia maluna." A no ke koi ikaika ana, haawi inai la i kumu a i palapala uku ekolu hap«w r ;:Iu ho f u. Olelo aku la au ia ia. Aple pela ko'u uku ma ke Kulanui he $12.00, no ka malama, aka, no kuu ma kemake e hoonaauao, nolaiia, ua makemake no au e ao aku. Eia no\kela mau palapala ia*u. Eia ka'u kauoha i hana mai Hamakualoa a Ka hikinui e hooikaika oukou i ka hana poalua, mai noho waie, mai mai hoomakamaka; ina e lohe au a ua paewaewa, alaila, ili maluna o oukou ka poino. Mai h aawi wale oukou i ka waiwai o ka poalua ina kumuao. Aia a loaa na pplapala kikoo mai na Kahukula mai a ■ kauia na loaa malalo o na palapala kikoo, oia kooukou hoike pono loa. E like me ka palapala ao a ke Kiaaina, i paiia; nui wale na palapalaao ia iakou. Aka, ma ko'u moku ponoi i noho ai ma Kipahulu, ua uku aku au ma ke dula maoli, lole kela mea keia mea i loaa ma ka poalua, a haawi i na kumu me ke Kahukula ke noi mai ma kona makeniake. No kuu lohe an« i kann hana hoohiki ino ma ko'u inoa ehaeha iho la au ia ia, a pa» kuu manao e hana ia maua. Aia maluna ka uku iwaena o maua. No ka mea, o na hana maikai ka'u e hapai nei. lleaha ia iuau hana? tia, o ka bai olelo ma Kipahulu a Kaupo i na Subati, a i na mae, o ke Kumuao hoonaauao, o ka Lunaauhau. Aole au j lilo i mea keakea aku i ka hoonaauao ana p ka hoomaiiuahua aku i ka ponp ka'u hana, o ka hooponopono i na Kanuwai o ke Aupuni. E ike oukou i keia manao e na mea a pau mai Hawaii a Niihau, no oukou kekahi aloha. L. M. Kamakai

* S*p. 4, HMS. Eka Ēlele e, He wahi mau mea hou i kupu mai ma Hana nei, 'Noloko mai o ka honua kekahi, a noloko mai o ka naaupo kekahi. Ua hele mai kekahi haole e hana i. na pa, i na ipu, ame na omole. Me ka alaea ka hana ana, a e iilo auifßei ka lepo i'mea e pomaikai ai Aole hiki.ia'u ke hoakaka'ku i ke ano o kana hana ana. Akahi wale no a hoomaka oia. Aole oia kahu umu a i keia manawa ua lilo oia i ka hana e. E hooponopono ana oia ina ipuko no Manuahi. Mamuli e ike kakou ika liua mua o keia h;m# maikai. E wawahiia paha na huewai ttiaoli e keia hana. Eia keki*hi hoomanakii. Ua hoopaiia kekahi poe kaniika e ka Lunakanawai no kelā hana kupuwale. Ehiku mau kane, a me eha ~mau waliine Eia ke aiio oka huna. Ua noho lakou ma ka lalani a ua hoholaia na kapa iwaena o lakou ir,e kekahi aniani kilohi a me ka Palapala Hemolele, a he wahi puu iliili no hoi i kela mea keia mea. Ua kaei like ia na [ oo me ka hainaka uh.ula, a me ka hainaka eleele, a e kani ke oli, a lawe like lakou i ka iliili a waiho kokoke i ke aniani, a boi hou a pau ka iliili i ka waiho like. Alaila, ua lawe like lakou i kekahi mau Hiili, a kau inaluna o na aniani, a kani ke oli, e hōokuu like htkou i mea e alraka ? i ka maiia o ka hana. Ifia naha kekahi aniani, aole mana i ka lapaau ana, a ina aole naha, alalla he mana. He poe hipaau mai lakou. Eia kekahi n ea. ulu ona maanei he mau puu inaia me elua, ekolu, a eha mau ahui ma ka puu hookahi. No Hawaii mai keia mea aß ° e - Na'u na Kaahei.k.