Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 14, 2 February 1849 — O KA IKE ANA I NA MOOOLELO KAHIKO HE MEA IA E POMAIKAI AI NA KANAKA O KEIA WA. [ARTICLE]

O KA IKE ANA I NA MOOOLELO KAHIKO HE MEA IA E POMAIKAI AI NA KANAKA O KEIA WA.

. Ma naua nv r <vku i na kanaka naauao o kela laiiiii ke:a \vAi\A. ua ia e lakou na mooo.eio o !:a vva kahiko,." a' ua kakauia e lak'iU a paa i oho naia e ikeiaH na hana ino a nie ::a h?:!ia maikai o kela Aupuni keia 'A upuni; i mea ho hoi e ikeii'i na hana maikai ip!ie"mi h:iu:a i īiMuao- a nie~na" haipule o ka wa kahiko. Aoie oia waie ■ rio, eia kekahi, ua Lakaaia ka moōolelo o ka ke Akua hana ana i ka lani a ine ka hoiiiia a ma*na mea a pau, a ua lilo maoli no ia i mau mouo e kuhikuhi ai i na kanaka o keia vva nm na hana e pili ana i ka pomaikai o ke a me ka Uhane, Aia maloko o kā Palapala Hemolele, ua kuhikahi nui ia mai na mea pih i ka pomaikai o ke kino ma keia noho ana, a me ka pomaikai nui loa o ka uhane ma kela noho ana. A ua l ikea ma ka Eaihala na hana hewa a ka poe po-j no o ka vva kahiko i hana ? i. | Malaiia, ua hai ia mai ka moooleio no na ka-; naka pono o ka wa kahiko, no ko lakou haule ana i ka hewa. Ma ka mooolelo no Adamu, ua; hoike ia mai he kanaka naauao nui Ioa ia, ua pono kona noho ana, a ua hemole!e kona ano i kinohi. No ka mea, ua liana ia ke kanaka ma ka iike ank me ke Akua ka ike i ka pono a me ka hewa. Aka, i kona wa i malama o!e ai i ke kauoha a ke Akua ua haule ia i ka hewa. Pela no ua hauie o Davida, SoIomona, Abcrahama, Isaaka, Petero, a me kekahi poe pono e ae. A iloko o ko lakou hau'e ana, ua mihi noj lakou me ka paulele io ia lesu Kristo, a ua hoapono ia lakou ma k? manaoio. Aole i huna ka Baibala i na hewa a ka poe pono o ka wa kahiko i hana ai, malaila, ua akaka loa lie poe haipule io lakou; ua akaka loa no hoi o ka ke Akua Baibala ia, no ka huna ole ia o na hana hewa. 0 keia Baibala, he mea | oiaio loa ia, ua oi aku kona oiaio mamua o ka (Akioma.) Aole pela na haipule o ka aoao Pope, ua hunaia ko lakou hewa, o na hana pono wale no ke hoike ia mai, pela ka mooolelo no! ia aoao, ua lohe oukou, a ua ike no'hoi maioko 0 ka mooolelo ekalesia, 110 ke ano o ia aoao. j Iioko o ka haule ana a me ke ala ana o keia poe a'u i hoike aku nei maluna. Ua lilo maoli no ia i mau inouo e kuhikuhi ana, a e ao mai ana ia kakou e hana ma ka pono, ua like ia me ka leo e i inai ana, 4< e waiho i ka hana ino e ao 1 ka hana pono.'' Malaila, ua pomaikai kakou na kanaka o keia wa. Eia hoi; o ka huli naauao ana, aole ia he oihana hou no keia manawa, he oihana kahiko no ia. Ma ke Aupuni o o ia kekahi o; na Aupuni naauao o ka wa kahiko, malaila kahi i ao ia'i o Mose i ka naauao hohonu, inaloko o ka Hale Aīii o Parao; a nolaila no iioi o Petoremo ke kanaka naauao i olelo mau ia, O B:ibulona kekahi Aupuni naauao o ia manawa, aia malaila ka poe naatiao o Kaledea, a malaila no kekahi poe naauao nui o Oauieia a me kona inau hoa, 0 ua Babulona la ka mea i heiu pu ia me na Aupuni naauao e ae o ka wa ieahiko. Ua hoike mai ke Akua i kona inanao e luku ia ia nia ka waha o lsaia ke kaula, i ka i ana mai."Aiahoi ka la o leln)va ke heie mai la, He weliweli ioa no ka ukiuki a me ka inaina nui, e hoolilo i ka aina 1 auakua, a e anai aku i ka poe hewa. 0 na hoku o ka*ani a me na huhui, aole lakou e iiaawi mai i ka malamalama; e poeleele no ka la i kona h< le ana, Aole hoi e

; hoomaiamalama mai ka maliina. A e hoopai! i' aku au i ka hewa maluna o ka aina. A i ko ■ lako.u hala hoi inaluna o ka poe lawehala. E i liooki no au.i ka manao kiekie o ka poe hookai no, e hooliaahaa hoi au i ka manaa haakei o ' ka poe hookaumaha. ,£Jo ka mea, e hoonaueue au i lia lani, a e kulanalana ka honua mai kona; wahi aku. No ka inaina o lehova o na kaua, j ke hiki aku ka la o kona ukiuki wela. 0 Ba-1 71>ulona ka mea nani o na Aupuni, ka mea e! hanohano ai a e knena ai hoi o Kaledea, e like j ' auanei ia me Sodoma a nie Gonlora. Na j ; mea a ke Ai<ua| i hookahuli ai. ,J i lioko o keia| mau olelo weliweli, ua ao ia! 1 mai na Aupuni|a pau ma ka honua nei. Ē hoo- ( haaiiaa~ia lakou imua o ke Akua, i ole e hooka- j luiliia. Malaiia, ua akaka ka pomaikai o na i ' Aupuni o keia wa, ma ka hoomanao ana ae i mau olelo weliweli i ili mai nialuna o Eahulona. ! A he mau Aupuni naauao e ae no ia manawa. Ua lohe no hoi kakou no kekahi kanaka I naauao o ka wa kahiko. 0 Kolona nana i imi | ka aina o Amerika, ua lilo na hana naauao i I hanaia i ka wa kahiko i kumu e hoomahui ai na kanaka o keia hanauna, ua ili mai ia i pomaikai no na kanaka o keia wa. Peia no hoi ka poe liooholo nioku i keia wa, ina ka ike ana a me ka lohe ana i na mooolelo o ka poe holo moku mua, ua hlo ka hoio moku ! ana o ka poe nma i kuhikuhi, a i alakai e pono ai! ; ka hoio moku ana o na kanaka o keia manawa. | Eia hoi, o ka pono o ka aoao Kristiano, aole ] ia he pono hou no keia wa, he pono kahiko mai I keia.mai ka wa kahiko ioa mai. A ua lilo maoii ka pono o ka aoao Kristiano, i lei aiii e poI mai! i\ ai na kanaka o keia wa, ke pono kal hana ana, a ua lilo maoii no hoi i popolaau e! hehu ana i na mole ino o ka hewa iloko o ka inaau o na kanaka, e ao ana hoi i ka poe ui i ka : noonoo a me na hanae pono ai. Maiaila, wa akai ka loa ka ili ana mai o na pono o ka wa kahiko, ji kuhikuhi e poinaikai ai na kanaka o keia wa. He nui loa na kuhikuhi o ka wa kahiko e hooia mai ana i ka pomaikai o na kanaka o keia wa. | Ua akaka keia ma ka nana ana ? ku i kekahi mea i hana ia ma Hawaii nei i ka wa o Kamej hameha I, ua olelo ia he alii haipu'e ia, he alii noonoo, a he namnio no hoi ma ke kaua ana, a I me ka hana ana i na kanawai, o kekahi Kan.i- • wai ana ukau ai ia manawa ua ili mai no i poi maikai no na kanaka a pau o keia manawa,! joia keia, tk e hele ka eiemakule a me ka luahi-1 ne a me ke keiki a moe i ke aianui.' , Kehanal nei no na kanaka o keia wa e like me ia, ke moe nei i ke alanui. j Pela no hoi ke kaua ana a ua Moi Kamehameha I. ia, ua iuku ia i na alii kipi a me na ma- j ikaaiuana manao ino a pau mai Hawaii a Kauai,! a lilo keia Aupuni i Aupuni hookahi malaio ona, pono a maikai no hoi ka noho ana o kei Aupuni. A pehea ko oukou manno i keia na a Kamehameha I? Aole anei i lilo kona ikai-; ka a me kona mau manao paa, i kumu e po- \ maikai ai kana poe mamo i keia manawa? Ke manao nei au ua iilo i kumu e pomaikai ni kana keiki, Kamehamelia 111, a nie kona inau ! hooilina niahope aku. | Eia kekahi niea akaka mfrkeia imi ana; a e\ ; hoomanawanui uiai hoi oukou i ka lioolohe. Ina i manao kekahi o kakou e holo ma Oahu, a holo io no ia maluna o ka moku, a hiki ina; I;a nuku o ke nwa o Mamala kahi e komo ai ka| moku iioko, aia ma ua awa komo la, he mau! mouo e kulalani ana niai waho mai a kokoke iloko. A i kona lohe mna ana no kela mau mouo, a ike pono ia. Aole anei ia e manao he ' mau alakai keld mau mouo i ole e ili na mokir a nahaha? E manao »no ia (>ela he ninu limn kuhikuhi kela mau ira>uo, e i mai ana i na ka-i naka maiuna o ka moku» Eia nuii o makou' na hoailona o kahi hohonu a me kahi papau,' mai holo ae oe mao aole hoi mao. | j A ua like maoli no ia me ke Pailata hookomo inoku i maa i ke kuhikuhi ana i na wahi hohonu a me na wahi papan o ke awa ana i īiie muu<

ai, a ua maopopo īoa ia ia na pukoa e ili ai na moku a nahaha. Ua akaka ka pomaikai ona kaHaka o-keia wa ma ka hahai ana i kela umu mouo i e ili na moku a nahaha. Pela hoi, oka ike ana ina r oolelo o kela Aupuni keia Aupuni a me ka uoho alii ana o jna Alli kaliiko a nie na hana i hānaia e na ka- ! naka naauao oka w r a kahiko. He mau ipuku- | kui ia e hoomalamalama mai aua i ke aianui o |ka poe hele hope. Aua pomaikai na kanaka j o keia wa ma ia mau kuniu alakai. j He wahi inanao uuku no kakou i koe e na 1 haumana. Pehea ko oukou manao ma keia mau mau kuhikuhi i hoike ia aku? Ina ua ae maoli iko oukou naau i keia inau kumualakai o ka jwa kahiko e hooia mai ana i ko kakeu pomai- ! kai, e pono e lilo kakou i mau kumu aiakai e pomaikai ai na kanaka o keia Pae Aina, ma ka hoonaauao ana, a me ke kuhikuhi ana i ka poina o Kristo i pulikiia malako o na apo paa o ka oiaio a me ka manao lana i ke ola mau loa. Na W. H Uaua.