Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 15, 22 February 1849 — NO KA PONO OLE O KA BAKA. [ARTICLE]

NO KA PONO OLE O KA BAKA.

lie kikoo aloha na ka b!ele Hāwan, ka pua neleau hone o ka nahele, e hoonele ,ana i ke aloha i ke hoa; hoa pili hoi oe o kaua kuahine, aia mai-kahi niuri, no ka pono ole o ka baka. j Aia raa Kekupua, he mau kaikamahine, he mea puhi baka 110, he hnumana kula no nae, o K. me M. kaniaiiio makou no ka baka, a, o!eJo mai iaua, he mHi ka ka baka! he mea ono loa, 'oia no ka ka hui i ka iwi kileo la! ninau aku la au, no keaha ia keia malama ana o o!ua, i keia kao niho eleele, i mai ana laua ia ? u, no ka mea. he ai no keia, "wahi a laua," he mea hoopuineh&na i ka waha, he inea hoopau ka i ke nnu!; iolelo aku la hoi au v o ka ukana nui iho la ka ia, o ko o!ua nialama ana ia pau pilau la ea'? ka puniehana o ka walia, me ka pau o Le | anu," make hewa ke dala gini melemele, ke! hui me kauwahi eleele «o keia mea ino, pela aku au | Olelo mai r.na laua, *'he ono," "he mokae-| kae/' 6 * 11e mikole hana-ono," he mea munao! inuiia, aole e nalo i ka hora hookahi. Auwe iho' la au! me ka leo koikoi, no kuu lohe ana i ka laua olelo pela, olelo aku'la au ia laua, mai kuhihewa ke kikoo o ko olua mau puu, he mea pono ia, aule he wahi pono iki, he ole loa no f like olua me na holoholona ai weuweu o ka nahele, e lalau aha i ke kula, pau ae la ia nusi b. j 'i Eia no| ka paakiki oka baka au e olelo ana, ua no(noo pono no hoi oe, eia ka hewa, o ko hnhuki ole \ ke kumu o ua haka nei i paa'i, a hi:»a ia pau wale no ka lau i ka niae. na ke kumu no e olelo mai, e kapu ka baka, mni Hawa>i a Niihau, o ku pau *e la no ia, aoie, kua oe i ka lala, waiho ia aku ke kuinu, ke alu la no, aole i nolaila, paakiki loa ka baka. Eia ke kump o ka paakiki ana o ka baka, no ka oau ole o ke puhi aua o ka Moi, me kana puali alii, me na haole kekahi, nolaila, mau no ka paa o keia mea ino, ina e pau ke kohi ana o ka Ka. lIL i keia, o ka pau no ia(, pale kana.

I k( ? u manuo ea, mai hoopaa ma keia ai ino, he ai maona ole, o.ka puka ihu ka maona, nie ka pnno ole. No ke aha la ka mea i manao nui ai o na -kanaka i keia apu koheoheo, no ka ona ka! na-i-ii ka mii o ka holionu o ua naaupo, o ke kumu i paa'i o k;i ona no pela aku no, 110 ka ona wale no ka mea i paa*i, aole mea e ae o ka ona wul(*no, nani no hoi ua paa o ka puupuu o keia kowowo, ino loa purpuu hakonakona, o ke kiiah;«o. l 'koi!voi hookahi 110 keia i koe ma Hawaii nei, aole lua, ua pau, o na wahi hale kua«ina la ea, he nui ka pilau, o ka hale puhi brira, no ka pau kahi mea inoino loa, o ka niho o ka poe puhi* eika k;thi mea inoino loa, ona niho o na w-'hiue ui, eleele i ka pau, me he niho kao la, iiui ka poino. Eia kahi, ua pono no ke kau i kanawai, no ka poe waiiine puhihaka, i kanawai oolea i haaiele. - | Lia' kahi,. o na keiki uuku, pupuhi no, aole | mea nole, no .ka makiia pahfa *kaht hewa? Aole | no ke keiki, nui na keiki a'u i ike ai e pnhi ana jno i keia enuhe kalawela. I kahi manawa hoo- | kapu ia e ke Kahukula, no ka puali |nuwai, ai |malu no me ke koīohe nu-i, hoohiki kahi poe, | mahope, puhi no i ka haka oia kahi kumu o ka I nioekolohe, no ka baka oia kaiii kumu o ka I haunaele me ka potio oie. j Eia kahi ninau a, heaha la ka waiwai nui a? |E na mea puhihaka? O'elo mai Ia kahi, ma kim kanu ana a 00, alaila, hoopuka aku "i kahi oala, loaa no paa no ka ili, £ naaupo aoie keia o ke kumu e waiwai ai na kanaka, o ka baka, me ka awa, me kela mea ino, me keia mea ino. j Eka poe naauao, pehea ko oukeu manao no | ke»a mea ino, pono 110 aaei? Kua kuhi, o ka j P ono no kai hoolaha inua ia mai, aole ka j auanei: O keia apu hora ka uanei, aloha ino no hoi keia lahui no ke poho i keia mea ino. E ka Moi, pehea kou manao no ka baka? E kiola, paha, pehea? I kuu manao e kiola, aole o keia mea ka mea e pomaikailii o keia aupuui, o ka pono wale no, ka mea e waiwai nui ai ke- ; ia aupuni. ; Ena haole e noho ana ma keia aupuni, pehea ko oukou manao no kabaka? E haaiele paha ea? 1 ko'u manao e haalele, mai makainae nui ka mauao. I Mai kuhi mai oukou, he wahi mea heino ke,ia ii ka poe puhi baka, aole, he n;ea hoakaka j wale aku no, malie he pono, he hewa paha? E aho ia kulu wai a ka aloha, me ka oluolu o'u. | J. H. Waihokaeaka. JVaiw:ai K. lanuari 27, 1849«