Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 19, 19 May 1849 — E MALAMA I KA LA SABATI. [ARTICLE]

E MALAMA I KA LA SABATI.

Henolulu. A'ei 1, 1849. Na k» mea hnnohano, na R. Lhnaikaika, ke KuliiāM imi ke 0 nmkou, noim na inoa i kakauia iiwlwlo iho, na misionari o Amenka ma ka aoao kue i ka Pope e iioho ana ma keia Pae Aina, ke hoopii haaliaa aku n.ei ia oe, a ma ou la, i ka Ahaoielo o keia Aupuni. 110 kekahi mea a makou » manao nui ai, a i«r na kai:aka poiio a pau o ua aina a pau, he nit'a hoi e pono ai, a e piwaikai nui ai o keia Lahuikauaka ; oia hoi 110 ka Sttb(iti Kristiano. He mea pono i ko mnkou manao e nonoi aku ia oe T a nau no e hoike aku i ka niakou f alapaia i ka Ahaolelo o ka Moi no ka hoonialu ana i ka la Sabati; no la inea, o oe 110 kekahi i manao nui ma na oiea e n.*iauao> ai, a e poinaikai ai keia Pae Aina; a no ka nua hoi, o> oe no ke Kuhina aka Moi no ke Ao|^alap*la; a«> oe ka Luna o ua Kula a pau. a o kan pono no hoi e iiui ikaika ma na «uea a pau e iianuao lt>a ai na kanaka & pau e noho ana mnloko o keia Aupuni. E nai ai ke Kanawai, aoao 152, Pauku 4, 4 E noho ua Kuhina nei maluna. a e nana i ka pono a me ka naauao o ka noho pomaikai ana o na inea a pau e noho hi maklo o ka nialu o keia Aupuni e uana nui nae oia i na kamaiii i ioaa oie na makahiki oke kanaka i 00. Oia ka nua nana e kiai a hooimju i ka poe opiopio, a me na hauniaua i lawe i na pomaikai a ke Kanawai e haawi ai i na kula, Nana no e naua, i loaa io ia lakou na a me na maikai, a ine na hooikaika a keKana*ai e manao ai. Nana no e koiako aku i na ame na kahu i na hana makua i oleloia ikiko o kek Kan*» wai no ke Aopalapaia,a me ka poiia, Nai.a no e hooP" no h«w* oka poe hana kdohe, a hana ii« olelo i ok loia mahope, i o*a e hoopaiia ai kkeu e like me ke Kanawai no ka hewa. 9 O na mea a makou i holo mai ai i kei* ama, o na mea n makou i ao ai, o ka makou mau hana, o ko makounoho ana; oia hoi, o ka moooiek» a makou, na misionari mai kinohi mai, ua maopopo k oe. Nobi)a, «a akaka ia oe ko makou manao nai ana i ka Babati Kristiano; oia ke kia nui e paa ai, a maa loa ai ka pomaikai, ka pono, a me ka manaoio i ke Akua, a me na maikai a pau. O kek mea keia mea e hoonauwe aoa i keia kia, a e hookaawale ia, oia ka aei nana e hoohiolo i ka hale o ke Akua i kukulu ai ibko o keia aina ma ua pule, ma na haua luhi, a me m waiwai ke nui wale a ka poe haipuk% a me ka poe aK4,a i keia Lm* huikanaka i kokua uiai ai mauiuli o ka uiakou haua.

He olelo oiaio i ko niakou manao, a ua akaka ma na inoooielo o na hanauna a pau, a me ka ike ana, a me lia noonoo ana o na kanaka akamai a pau ? aohe lahuikanaka i hookiekieia, a i hoonaauaoia, aole i loaa ka pomaikai iwii no keia noho ana. a mc ka pono oiaio no ; ko lakou uhane, ina ua oie lakou i ka la Saba-! ti i oleloia ma ka Palapala Heinolele. Aka aohe o makou maiiao ehoomaopopo akir i ka pono nui e piii ana ika Sahati Kristiano; no ka mea, ua akaka ioa ia,! e like ine ka maiamalama o ka la ike awakea. Aoie e kupu, a ulu ka pomaikai iwaena e» na kanaka ke hooniaiu ole ia ka Sabati. Aka, ke oiioii nei ka naau i ko ! niakou nolio ana maialo oka malu o keia Aupuni; no ka mea, ua hooiaioia ka hootmana ana mamuii o ka| oieio a lesu Kristo, me ka nioa i hoikeia ina ke Kanawai, aoao 152. Pauku 6, 4 E hoopaa mau lou ia no ka! puie mainuii o ko kakou Haku o īesu Kristo i pule Aupuni no ko Hawaii Pae Aina.' A ke hauo'i nei no hoi makou i ke Kanawai no ka Sabati, aoao 152—ī|, Pauku 8, * Aole pono i ke Kanawai ke hoino kekahi ika ia Sabati Kristiano ika hana ana ina hana o keia ao. Aoie e manaoia n a keJCanawai he ia maoli ka la Sabati. O na paiapaia a pau, a me ila mea hoike i na hana o keia ao, i hai wa ia i ka la Sabati, e manaoia kela paiapala ma ke Kanawai, aole i haiia ka wa. a nolaiia, he mea oie ina ke Kanawai. I kela la, aoie pono i ke Kanawai n.a keia Aupuni ke hookolokolo kekahi Ahahookoiokoio i na hihia no ka waiwai. Ina hoike kekahi Luna ika Palnpala kii aku, e manaoia kela hana, ke hanaia i ka la Sabp»ti, he komo hewa na ia Luim, a hiki no i ka mea i kiiia, ke hoopii a loaa ka uku no kona hoopilikiaia. Aka, ina i hewa v a kolohe. a hana ino kekahi kaiiaka, pono no ke hoopuka aku i «a Paiapala hopu : inea e paa ai ka mea hana hewa Pono uo hoi ika poe hoomaiu a hoopono[>ono, e hopu wale i ka la Sabati me ka paiapaia ole i ka inea liana hewa, a hoopaa ia ia no ka hookolokoioia maL'

Ua akaka lea ma ke Konawai i ka manao nui ana o keia Aupuni i ka Sabati Kristiano, a me ka hoomalu pono iii la; a o na mea a pau malama ole i ke Kanawai, e hoopaiia no lakou ma ke KanawaL Ua maopopo palia i na Luna nana e hoomalu i ka la Sabati i ke ano o ka lakou oihana. a me ko lakou hooliiki e hooko i ke Kanawai i ka poe malama ole, a hana i na hana pono ole ia la. Ua jke paha, Tīa ike ole paha lakou i ka nui loa o ka liana o keia ao i ka la Sabati ma keia wahi, ma Honolulu-n'ei, ke kulae.akauhale nui o keia Aupuni; o ke kuai i ka ai, i ka io bipi, i ka -jo puaa, a i ka hookomo ana i iui moku, a i ka hooliuiattma an& i «a waapa, a ine na Jio e holo ai no ka lralea, a me na hana e ae pono ole ke hana ia L. Ua hoole ke Kanawai ia nrau hana i ka la SaUiti. Eia no kekahi mau rnea ponoole ; o na luiakaihele, o ka hele ma ia wahi aku. ia wahi aku e makaikai; o ka halihali ana o na makai i na palapala a na 'Lii. na Kiaaina, a me na Lunakanawai, e hoohaunaele ana i na hale a e hoowalewaie ana i ua kanaka tue ka lakou kaao olelo, a me ka nu hou a lakou i hoike ai ma kela wahi keia walii a lakou i hele ai, a lilo ka la Sabati i la e manao nui ai i na mea o keia ao. Ina knpu nui keia mau hana pono ole mawaenakonu o ke Aupuni, pehea la nia na wahi e ae? Aole anei e hoolahaia keia inau haua i na wahi e ae a pau o keia Pae Aina? lua popopo ke kumu o ka laau, pehea la na lula? Aole anei e loan 'i'no lala ke ano like ine ko ke kumu ? Loaa no. Pfla auanei keia Aiipuni. ke hoopau koke ole ia keia mau hana pono ole a makou i hoakaka ae nei. Ua kaumaha, ua eha hoi ko makou naau i neia mau hana hewa; a oia ka mea i hiki ole ai ia makou ke hoomanawauui hou aku, a uumi īllo i ko makou inanao me ka olelo oie aku. Aole i moe iki ko makou lunamanao. Paipai pinepine mai no ia ia makou i kela la, i ksia la, peneia, Ea, aole anei oukou i ike i na hana hewa i ka la Sabati ma feia wahi ? Ae aku ho makou ia ia; ae, ua ike makou i na hana pono ole i ka la o ka Haku. A pehea, aole anei oukou e hoike aku ? He iimu elele oukou na lesu Kristo e hai aku i kela hewa keia hewa a oukou i ike maopooo ai. lna hai ole aku oukou, ua hewa oukou i ka Haku o lesu Kristo, a pili mai ka hewa o keia Lahuikanaka ia oukou, a paumaele oukou i ke koko o ko lakou uhane. Pela i paij>ai pinepine mai ai ko makou lunamanao ia makou i ka po, i ke ao, i ka hele ana, i ka noho ana, i ka moe ana, i ke ala ana, a i na halawai ana a makou i keia mau la ma keia wahi; a oia ka mea a makou i kakau iho nei i ko makou manao maloko o keia* Palapala Hoopii; a ke waiho aku nei ia mea imua i ke alo o ka Moi, iinua hoi o na Kuhina, a me na Luna o keia Aupuni, a na lakou « hana aku mamuli o ke Kanawai me ko lakou naauao, a na iakou hoi e inii ikaika i na mea e pau ai keia mau hana hewa i ka la Sabati o lehova; a •e loaa hoi i keia Pae Aina ka maiuhia a me ka poinaikai nui o ko kakou Haku e ola'i. Aka hana ole lakoti. a hooko oie i ke Kauawai 110 na hana lii-wa i ka 2a Sab«ti, v ike auauei i ka pau aua o ka j»ouo, a uie

ka pomaikai, ame ka nani o keia Aupuni; a piha ka aina i ka hewa, a poino, a make keia lahuikanaka. Ua haawi mai ke Akua ia lakoa i ka pahikaua e hooweliweli i ka poe hana hewa, a e hooluolu I ka poe hana pono. Ma ke kino nae ko lakou hooponopono ana, aole ma ko ka uhane. Ma ke kanawai a lakou i hana, a ka'i mai maluna o na kanaka, malaila lakou e nana ai. a e hoopononono ai i ka noho ana o na kanaka, a e imi nui ma r mea e pomaikai ai ko Hawaii, a e paIt aku, a hoo]j hoi ina inea e poino ai. He manao laua ko makou ia oe e noonoo koke oe i ke ano o ka makou palapala. a imi hoi me ka ikaika ku pono i kau oihana e hookaawale ae i na hewa a makou i hoike ae nei, a i na mea e ae a pau e keakea ana i ka makou hana, a i ka pomaikai o ke kino a me ka uiiane o keia lahuikanaka; a ke nonoi nei makou i ke Akua mana loa e kau n»ai ai ia i kona hoomaikai, a me kona aloha maluna o ka Moi, a me kana mau Kuhina, a me na Luna a pau o kein Aupuni. Na makou kau niau kauwa haahaa, hoolohe nie ka mahalo. * Ka Hak' Hana oke Knhma no he 5,18 4S. ! Na A.Tatina, a ire nn Minonan ro Anierika. ē j Auhea oukou. Ua loaa ia'u i keia la ka oukou palapala hoopii uo ka Sabati, a ua hoike aku au ia ka Ahakukakuka Malu. Eia ka olelo ako ka Moi Ahai lelo i hooho'o ai no ua palapala la a oukou. E hoolahaia ka Paiapala Hoopii ma ka Nupepa Poluncsia, a na ke Kuhiiia Kalaiaina e hoike aku i ou; Palapala Hoopii la i na Kiaaina a pau, a eao aku ia lakou e hooko i ke Kanawai no ke kuai aiia i ka la Sabati, a mē na hana poi.o ole e ae ia la. He hana nui keia, a ke inanao nei au e hooponopono kokeia'na no ua mau mea la e na Luna nana ia iiana. - . Ua kupono ka oiikou Palapala Hoopii i ko ke kan *- ka noonoo, a poe a pau i make»i;dke, a hoomalu pono i ka la Sabati. Owau 110 ka oukpu kauwa, me ka mahalo. R. Limaikaika.