Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 21, 29 June 1849 — No ka Naauao. NA HOIKE E IKEIA'I O NA OLELO I KAPAIA O KA PALAPALA HEMOLELE, O KA OLELO IA A KE AKUA. [ARTICLE]

No ka Naauao.

NA HOIKE E IKEIA'I O NA OLELO I KAPAIA O KA PALAPALA HEMOLELE, O KA OLELO IA A KE AKUA.

OLELO VIII.—Na hoike oloko e hooia ana, na ke Akaa k« Baipnta. Ua akaka ae la, tna na olelo mamua, ua kakauia ka Baibala e ka poe i kauia mai ko lakou inoa, a ua kakaoia hoi i ka wa i oleloia ai; a ua akaka hoi he palapala oiaio ia, he hoike ana mai no, no ke Akua mai. Ua akaka keia mau me i ia kakou, ma na hoike i kapaia na koike owaho.

Eia ke huli nei kakou i na hoike oloko, oia no na hoike i ulu mai noloko mai o ka Baibala; oiīi no ke kupo.no ana o na mea i hoike ia i ko kanaka pilikia; o ke kohu pono ana o na oleloi ao, na olelo hoike i ke ano o ke Akua; o ke ano inaemae a hemolele o na kanawai i kauia mai la; o ka noho hemolele ana o ko kakou Mnk.u; o ke kohu pono ana o keia hoouiana e hoohua ae i ko kanaka pomaikni nui, a o ka hoike ana mai o na hoailona hiki pono i na kanaka a pau ke hooinaopopo iho i kona oiaio, ke makemake lakou e -hoao. Ma na hoike owaho ua ike kakou he oiaio ka Ba ; bala. Ma na hoike oloko ua ike kakou he nmikai ka Baibala. Ua pipili nui na'hoike owaho i ka ike, a ua pipili iiui lioi na hoike olōko i ka makemake o ka naau. Ke waiho mai nei na hoike oloko imua i ke alo 0 kanaka a pau, aole na ka poe naauao a huli mooolelo waie no ke hoomaopopo iho; ua hiki no i ke kanaka naauao ole ke a[)oltiai i na hoike oloko. O keia mau hoike no ka mea i liuli nui mai ai na kanaka i ka aoao Kristiano i keia kau i keia kau. 1 Kor. 14, 24, 25. Eia ka inua o na hoike oloko a kakon e huli ai. Ua kupono ka houmana Krislia?io i ka pilikia o ka mea pouli a, hewa hoi 9 e like me na kanaka. Ke kohu pono nei na mea a pau a ke Akua 1 hana ai, i ka manao aloha i kanaka. Ua hana maopopo ia ka honua nei a me kona mau mea a pau, i wahi e noho ai nona. Ke kupo--110 nei ka malanialama i kona maka. Me nui na mea nāni i kupo.no e hoohauoli ai i kona naau. Ke hua nui mai nei ka honua i na mea kupono i koua pilikia, a ke hua mai no hoi ia i na laau lapaau e hoopale aku ai i kona mau mai. Ua kohuoono no na mea a pau i ke ano 0 ke kanaka; a ke hanai mai nei na mea a pau 1 na iini i kanuia, iloko o kona naau. Ike no kakou i keia ki pono ana a mahalo iho la. Pela hoi ke kupono nei ka hoomana Kristiano i ko kanaka ano; kohupono no ia e hoopomaikai ia ia. - -1. Ke kupono nei ka Baibala i ka pilikia o ke kanaka, no Jca mea, he leo akaka kona, ,he kanalua ole, he pohihihi ole. Ke hoomaopopo mai la ka Baibala i na mea e pili ana i kā pomaikai o kanaka, a oia ka mea e pau ai ke kapekepeke a me ke kanalua. E auwana ana na kanaka iloko o ka pouli, e imi ana i alanui me ka- hihia wale, a me ka hoopaapaa wale, aole i maopopo ia ia na mea nui a pau, aole i akaka ia ia ka noho ana o ke Akua, aole i akaka ia ia ka mau ioa aniy o ka uhane, aole no hoi i akaka ia ia'kela ao pau ole. Iloko o keia haunaele pohihihi, komo mai la ka Baibala, a me kona leo mana, hoohamau iho la, i ka wawa lapuwale a me ke kue ana o ka mea i kapa hewa ia he iiaquao. (Timoteo (5, 20.) Ao--ie—i hoopaapaa iki mai ka L>aibala ; okoa la, okoa na buke e ae a pau; me he leo la o ke Akua. Olelo mai la ke Akua, mumule ke kanaka; ao mai'la'ke -Aku i, hoolohe ke kanaka; kauoha mai la ke Akua, ae aku ke kanaka. E heluhelu ae i ka lesu niau olelo ao, a maopopo malaila, ua ao aku la oia me he mectmana la, aole like me ka poe kakaiwklo. Aole i hoike mai la ka Baibala i na mea liilii o .keia ao, aole i na hana o kela aupuni keia aupuni, aole mal6ko olaila kekahi nfea' lapuwale; o ka Buke no ia o ke Akua, ke hoike mai la no ia i na mea o kela ao pau ole, ke kala ana o na hala, a i ke ala hoi e hiki aku ai i ka maluhia a me ka hemolele. Ke hoike mai la no ia i na mea pono ke hoikeia mai, na niea nne hiki ole i ke kanaka ke hoomaopopo iho. Ma keia mau n:ea ua kupono no i ke kanalea; he nawaliwali h, he na«upo, a he hewa hoi. lle alakai maopopo keia. Me he mea la a lalau nia ka waonahele, a ike ole i kona w ahi e hele ai, hauoli nui oia ke loaa mai kekahi kamaaina e alakai ia ia; pela no ke kanaka hihia iloko o ka hewa me ka maopopo ole o kona uen e hemo ai, hauoli nui oia i ka loaa ana mai u ka Jhiibala, he alakai

maopopo, e hoike uiai ana i ke uliinui e hiki akii ai i ke ola mau h>a. 2.Ua kiipono ka aoao Kristiano i ke kanaka, no ka mea, |:e \vehrwt he no ia i na mea pohihihi o kona noho i;j,a, ame na mea. ano kue iloko ona, a olelo mai Iu ia ia ine he ipea la iloko o lia pilikia; Aole e iiiki i ke akaniai o ka poe hoomanakii ke hoomaopopo iho i ko kanaka moooleio. He koho wale ko lakou. Aole i ioaa ia lakou kekumu o ko kanaka pilikia, ka haule ana niai oke kanaka mai ka pono a i k* hewa. Noltflla pohihīhi wale ka lakou mau oleio ao. Eia ke komo mai nei ka Baibala a hoomaopopo iho la ijia mea a pau. Hoike mai no ia, iki hanaia ke kanaka i kinohi he pololei, nia ke ano o ke Akua; iioike mai no hoi i kona haule ana, me ka pouli a me ka ino i ukali mai la. Ke wehewehe mai no hoi ja i na mea pohihihi iloko o ke kaneika, na mea ano kue aku, kue mai. No ka mea, auhea ka mea pookela, kupanaha a hanohano e like me ke kanaka? Auhea hoi ka mea uuku iki a haahaa e like me ia? Ma kekahi mau inea ke oi loa aku uei ke kanaka i na mea a pau loa nia ka honua. lie noonoo kona v ua hiki ia ia ke kamaih'o. Ue iini kona e ike. Auhea la ka makana o kona ike ana?_Pii ae Ia no ia a kuka pu me na hoku oka lani. Ua pnu ia ia ika huliia a hoomaop'ipo in' no hoi na mea a pau *o ka honua, h9 na ala loloa i kaav\ :ile ai na w r ahi ma ka honua.ua lilo ia ia i tnea ole; ua haule na mauna, ua piha na awawa, a ua nalo na moana imua ona. Aole i pau iki kona makemake a me kona iini. Me he alii la ia, i kipakuia mai kona aina aku e auwana malihini ana> aole e hikioia ke hoolei aku i kosa naau alii. Ma kekahi mau niea e ae, nani ka uuku iki ana a me ka haahaa o ke kanaka! Ke ettn iho nei ia malalo iho o na holoholona, he ino kona kuko; me he kauwa la oia, e hookauwa ana i na makemake ino o kona nanu. Me he hehena la oia e ana mamii|i o na mea ino. Popilikia oia i ka ona ana, i ka moekolohe ana, a i ka pakela ai ana, aole nae e hiki ia ia ke hoopau aku, hoao hou aku no, a hoao hou aku no. Ua ike no ia ika maikai oka noho maemae ana, a makemake oia ia noho ana, aka, ae aku no ia i kona mau kukoj He iini kona ika oiaio, aka, ua p'aaloa ka hoop mipuni iloko ona. Ke hanai mai nei kona mau kuko i ke kaaa a na ino a pau. Ike no oia i kekahi hana, he mea ia e poino ai, a hana akn o ka mooolelo o na kanaka, he mooolelo ia o na'pilikia, na hana lapuwale, na eha a rne na iiio. Ke hoike mni nei ka B iihala i ke kunni o keia mau ano ku.e, a ke olelo mai i ke kanajka me he mea la i:i i haule iho iloko o ka hewa. Ua ikea mai anei ke akamai o ke kahunalapaab, ke pnpa iho oia i ka mea mai, a hai aku ia ia i kona mau eha a pan, a me ke kumu o ia m;«u eha? Pela no ka Baibala,me he ai iani la iaehoike ana i kanaWa i ko lakou ano iho 3. Ke haawi mai nei no hoi ka Baibala i ka jlaau lapaau e pono ai ko ke kanaka piiikia. Ke | olelo mai nei oia me ka mana me ku maopopo, |ke wehewehe mai no ia i ko kanaka ano, a ke ■ hoike mai no-hoi ia i kona mea e pono ai. | 0 keia wale no ka hoomaiia ka i hoike mai i Jke kala o na kala, nolaila, ua kapa poiio ia |mai oia o ka ohio maikai e hauoli nui ai. | Ke hoike mai no keia ike kahi ana ona hej wa a pau; a ke hoaa inai nei ia i ka nukemake | ikaika iloko o ka naau o kauaka e malama * ka 1 makemake o ke A kiia; ua haawi pu ia mai no hoi ke kokua ana mai o ka Uhane llemolele. j. kau nei ka Eaihalā ina kumu hoola make- ;■ make imua oke kanaka, i ikaika oia. Ke hoa- ] kaka nei ia i kona pilikia, a peta e hoala mai |ai i kona makau, ke hooiana mai no hoi ia i I kona makau ma na olelo hoolana he nui. Kia iimua ona na mea weliweli o kn la hookolokolo, |eia no hoi ka olioli nui ana o ka.iiinu lle m«u , kumu hoala makemake keia i ka poiio e hoolav lelale iku uiea noonoo. Ke hoiukaika ia

l;s ko kaniika e m.iiniili o k;i pomaikai 1 waiho ia imnn onn, mn na oh j lo alōha, amn na oJelo hooweliweli. Ua hoikeia niai kau asia mai o k-uia pnniaikai nsau loa a me kona poino mau ioa nuiiuiiii o kona ae iiku, a me kona ae o!e ?iku pahn i ka ke Akua. Ke piii pon<s nei keia niau kmnu hoala makemake i ko knnaku naau, a he n-au mea ia e hoaa ai i kona ikaika a pau. Ua hoikeia mai ke aloh'a kupanaha o ke Akua i hu*ae kona mahiila, ua aiakai ia aku la ke kanaka.i kona Akua, ka mea ana i haaleie aku ai, me he makua la, me he makamaka la hoi nona. Ua kupono no* hoi ka hoomana Kristiano i na kanaka a pau loa ma na aina a pau loa. Aole ia i like rne na hoomana Pegana a me ko Mahomeela ka i kupono i ko kekahi aina wale rio. Ke kupono nei i';eia i na kanaka ma n?i wahi a pau loa, na kanaka hune, waiwai, haahaa, kiekle, naauao, naaupo, kela ano keia r»no. No ka mea, he leo mana kona* he akaka kona ōinio, a he pohihihi ole kana mr.u kauoha. Ke imi nui keia i ka pomaika' 0 ka poe hune, o ka poe hooluhiia a hoowal.awahaia inai. Ua hele mai la ka Haku i ka poe hune, kukakuka pu oia me lakou, a ia lakou ia i hai aku ai i ka olelo niaikai. Eia iloko oka Baibala na mea kupono i kn mea naauao loa, ai ke keiki uuku hoi. Hc heuiolele ka J>aibaln, nana no i wehe na pilikia a pau loa o kanaka, aole ona kina, aole mea hoopoinaia, lie iiiaopopo kona leo, he pohihihi oie, aole ona mea like.e naauao ai ke kanaka. Aole no hoi i nana oliiolu mai ka Baibala i kekahi mea ino; aole ia i hoom.ilimali mai i ke kanuku i launa oluoiu mai ia, ua ku iluna 110 me ka hoole loa aku i na mea ano ino a pau.