Ka Elele, Volume 8, Number 3, 27 April 1853 — Hale Lunamakaainana. [ARTICLE]

Hale Lunamakaainana.

Poalima, 22 Apeiila. Halawai hou ka Ilale Ahaolelo o na Lunamakaainana. Heluhelnia na hana o ka la 21 a ua Aponoia. Pule o Kalaka, a noa, alaila hoomaka ka hana. Helnhelu mai o loane i kekahi palapala hoopii nō Honuaula, Maui, e nonoi ana; penei, 1. E noa na ia a pau a ke Konohiki. 2. E hoemiia ka auhau Alanui i $6.00 a i $3.00 paha. 3. E hoopauia ka auhau kino o na kane a me na keiki kane. 4. E hoopauia ka auhau holoholona maluna o na aina alodio. 5. E hoemiia ke Koina o na Ahahookolokolo kaapuni. . 6. E ukuia na hoike o na hihia waiwai i hapalua dala no ka la hookahi. 7. E noa ke kalewa maauauwa i ka waiwai kuliiki malalo o na dala hookahi haneri. 8. E kapu loa ka inu a me ke kuai ana i ka rama a me ka bia. 9. A ukuia ka Makai ma ka hana o ka lawehala i ka ka Makai hana, a mahope i ka hana o ke Aupuni. 10. Aole e uku ke kane i ka aie o kana wahine ke aie malu oia iloko e na hale kuai, me ka ike ole o kana kane.

II> E hoopauia ka auhau hana maluna o ! na keiki e hele mau ana i ke kula, a hiki i ka i'Wakalua makahiki, alaila auhauia. O na pauku e pili ana i ka ia a me na ala- 1 nui, ua haawiia i na Komile o na aina Aupuni, Alanui ame na hana hou. Na pauku e pili ana i ka Auhau, ua haawiia i ke Komite no ka waiwai. Na panku e, pili ajia ike knai rama, ua haawiia i ke Komile o ke Aopalapala. Heluhelu mai o S. Kipi i kekahi palapala hoopii no Puna, Hawaii, e nonoi ana penei; 1. I elua wale no hapaha hoike kula no ka makahiki. 2. E hoemiia ka auhau knla i .50. 3. E hoemiia ka auhau kino i .'25. O ka pauku 1 a me ka 2, ua haawiia i ke Komite o ke Aopalapala, a o ka pauku 3, ua haawiia i ke Komitc no ka waiwai. Heluhelu mai o W. E. Pii i ka palapala hoopii no Koolau poko, e nonoi ana, penei; E kuaiia ka aina o ke Aupuni e like me ko lakou makemake. Heluhel.u mai o W. E. Pii i keknhi palapaia hoopii, e nonoi ana, e hooholoia kela Kanawai i waihoia.ma ka papa i kela makahiki, ke Kanawai eae ana i ke kanu atva. Ua haawiia i ke Komite no ka mahiai. Heluhelu mai o J. W. E. Maikai, i kekahi i palapala hoopii no Waikiki,- e nonoi aha [ penei, 1. No na anae holo i kuuia e ke Aupuni, ke hoopilikia nei na Konohiki. 2. E noa na Aina kula. 3. O ka uku pau no na la hana o ke Ko- 1 nohiki, i elua dala. 4. E hoopau i ka auhau hololioiona. Oia mau noi a pau, ua haawiia i ke Komite no na hana hou, na mea i ]>ili i na ia, kula, I a me na la hana; a o ka hoopau i ka Auhau holoholona, ua haawiia i ke Komiie waiwai. Heluhelu mai o J. Mott Smith i ka hoike a 1 na Komile wae, no ka palapaia lioopii a na haole o Honolalu no na palapala ae kuai ra- | raa. Eia ka manao o na Komite, o ka pauku I o ua palapala hoopii la, e haawiia ia A. G. Thurston kekahi Luna o Honolulu, no ka mea, ua hookomoia e ia iloko o kekahi Bila | Kanawai ana i hoomakaukau ai; a o na pauku i koe, e haawiia i ke Komile no ke Kalepa ; ana. Ua aponoia ka hoike ana ona Komiīe. Ku mai o Ē. P. Bond a hoike u’.ai., ua palapala aku ke Komite waiwai i ke Kuhi.na waiwai no ke Kiaaina o Hawaii, a ua loaa j mai ka palapala'a ua Kuhina la, penei ke ano, "Ua loaa ia ia ka palapala hapaha a ke Kiuaina o Hawaii i Febcruari, 1852, a no ka maopopo.ole, ua hoihoi hou ia'ku ia ia e hooponopono, a mahope, ua hoihoi ia mai aole nae [ i pono. Hooholoia e kauohnia kc Komiie waiwai e I nana i ka palapala hoike a Ue'Kiaaiaa o Hawaii, a hoike hou mai i ka hale i ka mea i loaa ia lakou. Hoopuka mai o Tatina i olelo hooholo, e ■ noono) hou ka hale i na dala lilo i ke pale : ana i mai puupuu lele, i oleloia e hnokomo 1 iloko o ka Rila Kalaiwaiwai, i kauohaia’i i ke I Komite waiwai i nehinei.

Hooholoia, e haawiia i ke Komife waiwai ka noonoo i ua mau dala lilo la o ka llamuku | no ke f >ale ana i ka mai puupuu lele, a hoike j .mai lakou i ke Komile o ka Hale mahope. Hooholoia ma ke noi o J. Mott Smith, e haawiia ka noonoo ana i na dala i koiia no ka j Oihana Kalaiaina, na kekahi Komile wae, o i Smith, Bis!iop, Kainakau. Funk,ame Kalama. [ Ma ke noi o S. P. Kalama, ua hooholoia e ninau aku ke Komite waiwai i ke Kuliina Kalaiaina i na dala o ka auhau alanui o kela makahiki i haia, aole i haiia ma kana palapala hoike makahiki. Hapai i na hana i hoopaaneeia Ma ke noi o luane, hooholoia e lilo ka Ha- [ le i Komiīe e noonoo i ka palupala hoikea ke ■ Komiīe waiwai no na dala i poho i ke Kuhina Kalaiaina, no ka make ana o A. W. Parsons a me A. B. Howe. Heluhelu muaia ka palapala hoike a ke Kujiina Kalaiaina, a me i ka palapala hoike a ka hapa nui a me ka hapa uuku o na Komiīe. Noonoo loihi ko ka | Huie, a ma ke noi o Funk, ua'hooholoia, ua I aponoia ka hoike ana a ka hapa uuku o na f Komite. Hooholpia ma ke noi o G. M. Robertson. e kauohaia ke Kornito waiwai, e hoomakankau ! i olelo ae like e kokua ana mnmuli o ka hoike a ka hapa uuku a ua Komiīe la. Hoopaneeia, hora 10, kakahiaka, halawai | ! hou. Poano, 23 Apcrila. Akoakoa hou ka Ahaolelo o na Lunamaka- : I ainana o ka Poeikohoia. Heluheluia na hana o nehinei a ua pono, pule o Kalaka, a noa, hoomakaia ka hana. Heluhelu mai o S. Laanui i ka palapala ; i hoopii no Kau. Hawaii, e nonoi ana e hoo- 1 pauia ko lakou pilikia no ka auhau holoholo- I na. Ua haawiia i ke Komile waiwai. Heiuhelu mai o loaiie i kekahi palapala hoopii no Lahaina mai, e mahālo ana i ka ; iiana ana o ke Aupiiiii i ka pale kai o ke awa i pae waapa o Lahaina, a e nonoi hoii mai.ana I e haawi hou aku i mau dala hou e maikaPloa i ai. ua haawiia i.ke Ko:nite o na hana hon. Mehihelu mai o W. B. Aka i kekahi pala- ■ pala hoopii no ka Mokupuni o Niihau, e nonoi ana i wahi moku no lakou e holoholo ia i 1 Kauai. 1. E haawi āku ke Aupuni. 2. 1j aeia ia lakou e kii i laāu hāle no la- ; kou ma Kauai. 3. E noho ka Lunakanawai-me lakou. 4. L iiaawiia i mannwa e Ji €• 1 e ai ka Luna- j kanawai kaapuni i Niihau nb ko lakou mau hoopii. Hooholoia, e hoihoiia i ka Luna o : 1 Niihan e mahele i na pauku, a hoihoi hou mai. ! Ii luhelu mai o J. W. II. Kaiwahi i kekahi palapala hoopii no Honolulu, no ka ma- | hele hapaha o ke Aupuni iloko o na kulana- i kauhale o Honolulu. Lahaina a me Hilo, a e alodio wale i na aina o na konohiki me ka mahele oleia. Ua haawiia i ke Komile o na aina aupuni a me na hana hou. Hoike mai o Funk he Komite wae, no ko 1; kou kukakuka pu ana me ka Lunakahawai \ k ekie no ka poino o na haole i ke ahi a na j 1 h ina e plelo ana, e kakali a noonoo pono oia |

alaila hoike mai. Ua aponoia ka hoopuka ana 0 na Komite wae. Helulielu mai o E. P. Bond no na Komile wiilwai, He olelo ae like no ke Kuhina Kalaiaiiui. Ua aponoia ka hoike ana o na Komitcr. . Hooholoia ma ke iioi o loane, e heluhelu aluaia i ka l;i noa kela olelo ae like. Hooholoiii ma ke noi o Kamakau i hoololi hou i;i e Talina, e kikoo aku ka Luna o na Buke Helu i ke Kuhiua waiwui i na dala o na Luna o keia hale. Uii aeia ia Tatina e heīuhelu mai ia Bila j kanawai no ka palapala ae i ke kuai liilii i ka rama, a ua heluhelu muaia. Ma ke noi o Kamakau, hooholoia, e heluhelu aluaia i ka : poalua. Heluhelu mai o E. P. Bond i kekahi Bila Kunawai e hoololi ana i ka Pauku 54 o ke ; Kanawai hoopai Karaima no ka uku o na [ Makiii. Hooholoia e heluhelu alua ia i ka poalua. Hpolaha o Pana, e heluhelu mai ana ia i ka Bila Kanawai e hooponopono ana i na awa, I ku moku. lieluhelii mai ka Luna hoomalu i ka palapa.la mai ka Hale Alii mai, no ka hooholo ana 1 keleihi mau Bila Kanawai; ‘He Kanawai e hoololi ana i ke Kanawai i kapaia, he Kanaj wai e hooponopono ana i na oihana Kuhina o | ko Hawaii P:ie Aina,” i mea e holo pon'o ai iiu hana e j>ili ana i ka oihana koa; a he Kai liawai e hoololi ana i ke Kanawai “no ka aihue ana i ka waiwai i haawiia mai e malama.” llooholoia, e heluhelu mua ia ke Kanawui koa, aua heluhelu mua ia. Hooholoia, e heluhelu aluaia kela Bi!a Kanawai i ka poakolu. Heluhelu mua ia ka Bila Kanawai e hooj loli ana i ke Kanawai no ka aihue i ka waiI wai i haawiia e malama. Hooholoia ma ke noi o L. S. Ua, e heluhelu eluaia i ka Poa- [ kolu. Hiipai ina hana i hoopaneeia. Lilo ko ka Hale a )>au i Komile e noono no ka Bila Kānawai ona palapāla sila Nui. Eia ka mea i hooholoia, e hoopanee loa ia ka noonoo ana i koia Bila Kanawai. II iiuhelu akoluia ka Bila Kanawai no koho ana i na Lunāmakauiiiana, a ua liooleia ka Bila. • Heluhelu mai o G. M. Robertson i kekahi j palapala mai ka LūnaUana.wai Kiekie mai, e ; hpakaka ana i ka pilikia no. ka loaa ole o Labi ponp e pai ai na olelo hoolaha i na Kana- ! wai a me na hana a pau a na Ahahookoloko- | lo. Ua haawiia i ke Komile o na Ahahookolokolo. Heluhelu aliiaia ka Bila Kanawai e hookaj)u ana i ka hele wale ana o na j>uaa, a me na kao, ma na alanui o ke kulanākauhale o Honolulu, Lahaina, ame Hilo. Pau ka hai lawai o keia la. Poakahi, 25 Ape.rila. Hoomakaia ka halawai o na Lunāmakaainana i ka hora 10, kakahiaka. Heluhelu ka Luna lioomalu i ka palapala hookohu o Lilikalani ka Luna o Koloa, Kauai. j Uu pono a hoohikiia.