Ka Elele, Volume 8, Number 4, 4 May 1853 — Ka Ahaolelo. [ARTICLE]

Ka Ahaolelo.

Ilale Lunamakaainana. Poakahi, iō Apn ila. Heluholu mai o Knmaknu i kekahi palnpa- , a hoopii im ka poe nvea -waapa o Honolulu, I 10 ke kaumaha i ka auhau toua maluna o na vaapoa liilii i uhiia i ka papa keehi o luna j ho. Ua haawiia i ke Komile no ke Kalepa ina. XJa maheleheio ka Luna o Niihau i kana hoopii i heluhelu ai i ka la hoomaloo, a ua haawiia i na Komile, penei, Pauku I ■ i ke Komile Waiwai, Pauku 2, i ke Konite o na hana hou; Pauku 3 a me 4, i k-e \omite o na Ahnhookoloko, Heluhelu mai o W. E. Pii i kekahi palapaa hoopii no Koolau poko mai, no kekahi mau \anawai hookaumaha, a me kekahi mau paucu hewa o ke Kumukanawai hou. Ua haaviia i na Komile. Pleluhelu mai o S. Laanui i kekahi palapaa hoopii no Kau, Hawaii, e nonoi ana, aolo e ikuia na Luna haawi i na palapala ae mare. 4ooholoia, e waiho ma ka papa. Heluhelu mai o loane i kekaln palapala mopii no Wailuku, l\Iaui, e nouoi ana, e hookapu loa ia ke kanu awa mai Hawaii a Kauui. Ja haawiia i ke Komite no ka mahiai. Heluhelu mai o Kailihaona i kekahi palamla hoopii no Waimea, Kauai, e nonoi ana ■ hana ke Aupuni i Alahaka ma ka muliwai > Waimea, a e hoonoaia ke kapu wa’ie ana o la Konohiki i na kula waiho wale, i wahi e 10I0 ai na holoholona o na Makaainana; a e loonoaia ke kapu o na Konohiki i ka ho)evvai o Mana, a me ka lawaia ma na muiwai o Kauai. Ua haawiia keia palapala hoo>ii i ke Komile o na hana hou. Heluhelu mai o W. B. Aka, i kekahi pala>ala hoopii no Niihan mai, e nonoi ana, e laawiia i dala e kukulu ai i na Hale hookololoIo Apana o Kauai; a e hoopau i ke Kanavai no ka haalele aina. Na mea pili i ke vaiwai, ua haawiia i ke Komile Waiwai; a o la mea pili i ka aina a me na hana hou, ua laawiia i ke Komile o na aina a me na hana lOU. Helnhelu mai o W. Kaluna i kekahi pala>ala hoopii no Molokai mai, e nonoi ana >enei, 1. E hoihoiia nalihi aina o na kuieana i aweia c na Konohiki. 2. E ana houia ko lakou mau kuleana no a t au ole i ke anaia. 3. E hoemia ka auhan o na mea keiki eha. 4. £ hoemiia ka auhau o ka Ilio i .25. O ka pauku 1 a me ka 2, ua waihoia ma a papa; a o ka pauku 3 a me ka 4, ua haav iia i ke Komile waiwai. Heluhelu mai ka Luna hoomaln i ka palaiala a ke kakauolelo o ka Hale Alii, e hoike uai ana, ua hooleia ka Bila Kanawai o na

Ahahookolokolo, a ua hooholoia ka Bila Kanawai no ka uku lona maluna o na Moku Kalepa a me na moku Okohola, a me ka Bila Kanawai no ka hoopau ana i na palapala ae pai i na P-Jupepa. Hooholoia ma ke noi o F. Funk. e hoihoi koke aku ka Luna hoomalu i keia Bila Kanawai i ka Hale o na’Lii, a e nonoi aku ia laEou e noonoo hou i ka Bila Kanawai o na Ahahookolokoln a lakou i iioole ai. Ma ke noi o Funk, e kohoia i mau Komite wae, e lialauai pu me na Komile wae o ka Ahaolek) Alii, e kukakuka pu no ka hoololi hou ana i keia Bila Kanawai no na Ahahookolokolo a ua hooholoia. Ūa kohoia o C. R. Bishop, A. G. Thurston, J. Ric!iardson, i Komile wae. Heluhelu mai o īoane i ka palapala hoike a ke K(>mite ona A hahookolokolo no ka palapala hoopii o Molokai e nonoi ana e hoopau i na kuleana aina o lakou. Eia ka manao o kela poe Komite, e waihoia kela palapala hoopii ma ka papa. Ua aponoia ka hoike ana o ke Komite. Heluhelu mai o Funk i ka palapala hoike a ke Komile no ke Kalepa, no ka palapala hoopii a ko Honolulu e nonoi ana,.e nininiia ka rama i loaa i ke Aupuni i hopu-ia e ka Makai, no ke pale ana i ke dute. Eia ka manao o ke Komite; e haawiia keia pauku i ke Komite no ke Aopalapala, aohe kupono ike Ko- 1 mite Kalepa ka noonoo ana e ninini wale aku. Ua aponoia ka hoike a ke Komite, a ua hoihoi houia i ke Komite Aopalapala. Hai waha mai o Kamakau, ua makaukau ke Komite mahiai e heluhelu mai i ka Bila Kanawai no ke kanu ana i ka awa. Aponoia, ka hoike ana; aka, e unuhiia ka Bila ma ka olelo Beritania, alaila, heluhelu mai i ikekahi manawa. Hoike mai o Funka he Komite wae no ka oihana koa. Hooholoia ma ke noi o Funk na ke Komite waiwai no e nana ina palapala helu, na ( palapala hooiaio, a me na palapala e pili ana i na lilo ike kukulu ana ika Hale hookolokolo hou. Ma ke noi o S. P. Kalama, ua hooholoia e noonoo hou keia Hale no ka Bila Kanawai e hooponopono ana i ka Poeikohoia i hooleia i ka la hoomalolo. Heluheluia i ke kolu o ka manawa, a ua hoohololoaia ua Bila Kauaw'ai la a holo loa. Hapai i na hana i hoopaneeia. Heluheiu aluaia ka Bila Kanawai no ka auhau mauka nei, e olelo ana, he auhau kino, he auhau ma ka nui o ka waiwai, a he auhau elanui; oia wale no na auhau mauka no ke Aupuni Hawaii nei. Ma ke noi o J. M. Smith, ua hooholoia, e haawiia ua Bila Kanawai auhau nei i ke Ko-

mite waiwai e noonoo a hoike mai i ko' lakou maiīao. Helnhelu aluaia ka Bila olelo ae like. e hoōkuu ana i ke Kuhina Kalaiaina mailoko aku o ka hihiu i na dala poho ($879.70) ia A. W. Parso.ns o Lahaina i make aku nei. Ma ke | noi o loane, e kapaeia na rula o ka Hale a e heluhelu akoluia i ke kolu o ka manawa. Heluheluia, a ua hooholo loaia a holo loa, Hooholoia, -e ,!ilo ko ka Hale a pau i Komite e noonoo i ka Bi’ia Kanawai no na kao, a me na puaa e holo wale ana ma na alanui o na knlanakauhale o Honolulu, Lahaina, a me Hilo. Hooholoia ma ka hoole ana o Keaniiio, a ua holoiia o Hilo, a hemo iwaho. IIooholoia ma ka lioole o Kamakau, a me loane, a ua hemo o Lahaina iwaho o ua Bila la, a koe ke kuianakanhale wale no o PĪonolulu. Hooholoia, e-.hoihoi ,i keia Bila Kanawai i ke Komile wae iiaua i hoopuka mai, e hooponopono hou a hoike mai mahope. Hoolaha mai o A. G. Thurston, e heluhe!u mai ana ia i kekahi Bila Kanawai, e hoole ana i ke komo ana o na Luna Aupuni a pau iloko o ka Ahaolelo o ka Poeikohoia e na Makaainana, ke ole lakou e haalele mua i ka lakou oiiiana a me kolaila uku. Ua aeia. Hoopaneeia ka halawai. i ka hora 10, o kakahiaka o ika ‘!a apopo. Pau a hoi nui i aku ia. Poalua, 26 Apeiila. Hora 40, kakahiaka hoomaka hou ka hana o ka Poeikohoia. Heluheluia ka mooolelo o ka hana o ka la inehinei, a ua aponoia. Pule o Kalaka, a noa. Heluhelu mni o W. Kaluna i kekahi palapala hoopji o Molokai, e nonoi ana, penei, 1. E hoopauia ka auhau alanui, na ka poe moekolohe no e hana. 2. Hoohalahala no ka liilii o ko lakou mau ku'Ieana i anaia. 3. E hoemi i ka uku o na kakauolelo haole I e noho ana malalo o na Kuhina. 4. E aeia lakou e koho i Lunakanawai Kaapuni no lakou. ■Pauku 1 a me ka 2, ua haawiia i ke Komite no na hana hou; ka Pauku 3 ua haawiia i ke Komite waiwai; ka Pauku 4, ua haawiia i ke Komite-o na Ahaliookolokolo. Heluhelu mai o i. Mott Smith, i kekahi palapala hoopii no Ewa, e nonoi ana penei, 1. E haawiia $1,500.00 i mea e kukulu ai i Hale paahao no na wahine lawehala e noho nei ina Ewa. 2. E hoopnuia ke Kanawai ae, i ke kuai rama; a i ole ia, e hoemiia na palapala.ae kuai rarna. 3. E noa na laau o kuahiwi i laau hale no na kanaka. Ua haawiia ka Pauku .1. i ke Komite wai-

wai, a o ka pauku *2, i ke Komile no ke Ao(•alapala, a o ka pauku 3, i ke Kornite o na aina a me na hana hou. Heluhelu hou mai o J. Mott Smith, i ke--kahi palapala hoopii no Ewa raai, e nonoi ana; penei, 1. E hoopauia ka auhau i!io. •2. E pau na uku koina mai ka Aha iluna a lalo. 3. E hele wale na holohokma o na makaaina ma ke kula a me ke kuahiwi. 4. E hoemiia Ua uku o ka hao kuni $ 1 50. Pauku I a me ka 4. ua haawiia i ke Komite waiwai, ka pauku 2, ua haawiia i ke Komite o na Ahaliookolokolo, a o ka pauku 3 i ke Komite o na aina a me na hana hou. Heluhelu mai o Lihkalani i kekahi |>alapa!a hoopii no Koloa, Kauai mai, e nonoi ana, !. E hoemiia ka auhau alanui maluna o ka poe ilihune. 2. Pilikia no ke kula o na Konohiki. 3. E lilo o Koloa i awa ku moku. 4. No ke kuleana ole, e aeia i wahi pono no na kahuahale. 5. E noa na ia kapu o na Konohiki. Hoihoiia keia palapaīa' hoopii i ua Luna la, e mahelehele i na pauku, a hoihoi hou inai. Heluhelu mai ka Luna hoomalu i kekahi palapala na C. C. IIams ka Lunakanawai hoomalu o Honolulu, e hoakaka mai ana i ka nui loa o kana hana ma ka Lunakanawai hoomalu, a e nonoi mni ana oin, e haawi aku i haawina kupono i ka nui o kana hnna. Hooholoia ma ke noi o Ua, e haawiia kela palapala nonoi i na Komile waiwai, na lakou e noonoo a hoike mai. Heluhelu mai ka Luna hoomalu i kekahi palapala hoopii a Kawana he iiaole ma Kona, Hawaii, e nonoi ana, e hoihoi aku ke Aupuni i kana mau dala $250.00 i hlo hewa mamua no ka hoopai ana o G. D. Hueu ka Lunakanawai kaapuni rnua o Waimea, Hawaii, wahi ana, i kona ike i keia wa ma ke Kanawai, aole e hiki i ua Lunakanawai kaapuni la ke hookolokolo ma ke keena i kekahi hihia kupono i ka poe jure o ka aina, no kona hoopiiia i ke komo hale. Ma ke noi o loane, ua hooholoia, e haawiia keia hoopii a Kawana i kekahi Komite wae, o īoane, Kaona, a me Pana. Heluhelu mai ka Luna hoomalu i ka palapala mai ka Hale Alii mai, e hoike niai ana, ua kohoia o Kauka G. P. Judd, G. L. Kapeau, a me Limnikaika i mau Komile wae e halawai pu me na Komite wae o keia Hale e nooiioo no ka hoololi iiou ana i ka Bila Kauawai o na A hahookolokolo. Hooholoia. E kauohaia na ke Komite wae o keia Hale, aia a hooholo loa ia keia Bila Kanawai e ka Hale o r.a ’Lii, alaila hui na Komite wae o na Hale elua c hoololi hou i ua Bila Kanawai nei o na Ahuhoōkolokolo. Hoike mai o E. P. Bond no ke Komile waiwai no ka palapala hoopii o Honolulu, e nonoi ana e aeia kela mea keia mea e piele a maauauwa, i ka waiwai kahiki me ka palapala ae ole. Manao ke Komite e waihoia kela palapaīa hoopii ma ka papa. Aponoia ka hoike ana a ke Komile.

Hoike mui E, P. Bond he Komite waiwai, no k« la palapala hoopn a ko Honolulu e no- . noi ana e nininiia ka rama. Manao ke Ko- , mite waiwai aole kupono ia lakou ka noonoo ana i ninini wale nka i ka rama, aka e hoīhoi aku no i kela hoopii na ke Komile Aopalapa- j !a e noonoo. Aponoia ka hoike ana o- ke | I Komile waiwaL Hoike mni ke Komile wniwai (E. P, Bond ka Luua.) no kekahi hoopii o Kailua, Hawnii, no kn holo ann o na lioloholona ma ke kula o na Konohiki. Manao ke Komite, e waihoia I keia hoopii mn ka papa, a ua aponoia. Hoike mai E. P. Bond ka Luna hoomalu o ! :>a Komile waiwai, no na dnla lilo o W. C. Parke kn Ilnmnku no ke pnle ana i ka mni I punpuu liilii lele i hiki mai inamua aku nei. Heiolielu maaia ka olelo ae like e ae ana i ua | mau (lala la $ 1,509.00. Hooholoia, e npo- : noia ka hoike ana a ke Komile, a e unuhiia ka olelo ae like ma ka olelo Hawaii, a e helu- | h.elu aluaia ma ka la apopo. J. M. Smith Luna o ke Komile no ke Aopalapaln, hoike mai lakou, e waihoia kekahi m'au hoopii ma ka papa. Eia, 1. E kapu na Makai aole e paa i na mea eha ma ko lakou lima. 2. E hoihoiia na kuewa e noho ana ma j Honolulu nei. 3. E hoopauia na daīa elua o ka auhau poalua a e paniin kona hakahaka i na dala a : ka poe waiwai e hoihoi ana i na nina e 4. E aoia kekahi mnu keiki o Lahainaluna | i mau Kapena holo moku. Pau loa i ka haa- j leleia ma ka papa keia mau hoopii, a ua apo- ; noia ka lioike ana o ke Komite. Heluhelu mai o Funk i kekahi Bila Kanawai hou, e hookapu ana i ka poe kaknuolelo 1 0 na Buro o na Kuiiina a me na Luna e ae o , ia ano, aole e kohoia e komo i ka Ahaolelo o ; ka Poeikohoia. Hohholoia e heluhelu aluaia I 1 ka la apopo. Hoike mai na Komite wae, oia na Lunaka- : nawni Kaapuni o Maui, no ka pilikia nui o j kekahi poe elemakule a me na mea e ae i hookuu ia e ke Kiaaina mua i make, ua pau | i ka hopkuuia e ke Kiaaina hope a mc konn mau Luna. Eia ka manao o ua mau Komile ! nei, e koho i mau Komite wae o keia Kale e ■ halawai me na Komite wae o ka Ha!e Alii e i noonoo pu no keia mea. Hooholoia c Tatinn, “e Komite wae keia Hale wale no.” Aponoia ka hoike a na Komite e like me ka Iioo- , loli ana. Kohoia o loane, Ua, Pana, Lilika- j lani, a me Maikai. Hooholoia, e aeia ia Tatina, e heluhelu i kekahi Bila Kanawai e papa ana, aole c komo kekahi o na Luna i nolio ma ka oihana o ke I Aupuni, iloko o ka Ahaolelo o ka Poeikohoia i e na M.akaainana, a ua heluhelu muaia. Hoo- j holoia, e, heluhelu aluaia i ka la apopo. īlapai i na hnna i hoopaneeia. Heluhelu 1 aluaia ka Bila Kanawai e hoololi ana i ke i Kanawai e hooponopono ana i na palapalaae ; i ke kuai liilii i ka mma. Hooholoia ma ke noi o Maikai, e lilo ko ka īīale i Komile no i keia Bila Kanawai i ka ponha. Heluhelu aluaia ka Bila Kanawai no ka uku o na Makai, a ua hooholoia, e lilo ko ka Hale j

a pnu i Kov.iite i ke kolu o ka manawa i k? ! poaha. Pnu ka halawai a hoi nui aku lakou. Poakolu, 27 Apeiila. Hora 10, kakahiaka, akoakoa hou ka Hale Ahaolelo o ka Poeikohoia. Heluhelu ke kakauolelo i na hhna o nehinei, a ua aponoia. Pule o Kalaka a noa hoomakaia ka hana. īieluhelu mai o Kenniho i kehahi palapala honpii no Hilo, īīawuii, 39(» inoa, e nono ana f e haawiin i $3,000 e hana i unpo no ka muliwai o Wniluku, no ka piiikia o koiaiia poe i kela muliwai. Ua haawiia kela palapala hoopii i ke Komile o na hnna hou. Meluhelu mai o Kniku i kekahi palapak iioopii no Lanai mni, he 91 inoa, e nonoi ana J. E hoopau i na la hnna o ke Konolnki. 2. E haawiia ka liapalua o ka uku hoopa o ka mea aihue na ka mea nona ka waiwai' | aihneia. Ua haawiia i ke Komile o na Ahahooko lokolo. Heluhelu hou mai o Koiku i kekahi paln [>ala hoopii no Honolulu, Oahu ae, e noi ana e hoole loaia ke kau ana i ke Knnawai e hoo i kapu ana i ka hele wa!e ana o na punn, a im i na kao. iloko o na Alanui o ke kiilanakauhah 0 Honohiiu. Onhn. Ua hanwiia kelapalapi la hoopii ia Funk ma, na Komite wae nana ; hooponopono nei i na Kanawai la. Waiho ne imua o ka Luna hoomnlu ka pa lapala hoopii a Lilikalani o Koloa, Kauai, ut maheleheleia na pauku ona hana, Ka pau ku e pili ana i na hana hou, ua haawiia i k | Komite ona hana hou, Ka ppuku e [>ili iki auhau, ua haawiia ike Komile waiwai. Ki pauku i pili i ka auhau kula, ua hnawiia i kt , Komile Aopalapala. Ka pauku i pili i kf hana o ka Lunakanawai, ua haawiia i ke Komito Ahahookolokolo. Heluhelu mai o T. Keaweiwi i ke'kahi pa lapala hoopii.no Lal.uinn. he 32 inoa, e nono ; ana e auhauia ka ilio i elua dula. Ua haawiii 1 ke Komiie waiwai. Helulielu mai o Lopikana i ka palapni lioopii a L. Haalelea, o noi ana e haawi aki ke Aupuni ia la i $1,000 no ka Apana aina ; ma Lahaina i kukuluia no ka Hnle paahao i 1 ke Aupuni, like me ka nlelo a laua me Meka Hooholoia, e haawiia kela palapala i na Ko mite wae i kohoia mamua no ka noonoo an i na Koina o ke keena Kalaiaina. Heluhelu mai o W. E. Pii i kekahi palapa la hoopii, no Koolau poko. Oahu, ue 40 inoa ; e nonoi ana penei, 1. E noa na aina kiila. 2. E uku no nae i ka j)oe mea aina. 3. E noa na laau a pau o ke kuahiwi. 4. E kapu ke kanu awa. 5. Aole e hoopaeia ka rama raa keia Pae j Aina. (3. E kapu loa ka hnla a me na hana lea i lea e ae. 7. E hookapuia ka pnlaualelo. 8. E ho.okapula ka hiamoe wale i ka la. j Na pauku e pili ana ina aina a ine na laau ua haawiia i ke Komile o na aina a me na ! hana hou. Na pauku e pili ana ika Hula

: ka lealea, ua liaawiia i ke Komite no ke j «palapala. Heluhelu mai o S. Kamakau i kekahi palala hoopii no Ewa mai, e nonoi ana, 1. E hoolimalima na : Lii i ko lakou mau ia me na kanaka wake no,'aoleme na haole. 2. E hoof>auia ka auhau iho. 3. E hoemiia ka auhau kula. 1. E hoemiia ka auhau alanui. 5. E haawiia i $5,000 e hana i a!a haka ma waha o ke kaikuono o Ewa. rna Puuloa. haawiia keia mau hoopii i na Komite mau ike me ke ano o kn haawina. Heluhelu mai o Lopikana i ka palapala hoo- 1 0 Waialua mai, e nonoi ana penei, 1. E hoopau i ka auhau kula. 2. E hoopauiia ka auhau ilio. 3. E hoololiia ke Kanawai alanui. I. E hoemiia ka auhau kino. 5. E hoemiia i $ 1.00 ka uku koina o na ( ahookolokolo. J. Na ka Lunakanawai kaapuni e hopau i ka | nakanawai Apana, ke ikeia ko lakou hewa. | 7. E lioopau i na Luna Alanui hana j)ono '. E noa na muliwai. ). E noa na ia a pau. 10. E kapu ke kuai aina o ke Aupuni me haole, ke lohe mua ole na kanaka o ia a. i 1. E lianaia na la hana alanui iloko o na [ >ia makahiki no. Haawiia keia mau hooj)ii i na Komile ku- i io i ka lakou hana. [eluhelu mai o loane i kekahi palaj)ala ; ■ pii no Wailuku mai, he 90 inoa, e noi ana oa na laau a pau o kuahiwi. Ua haawiia ; Komile o na aina a me na hana hou. leluhelu mai o S. P. Kalamo, i kekahi paila hoopii no Haena, Lumahai a rne Waia, Kauai, he 25 inoa, e nonoi ana, e kau Ahaol lo i Kahawai pono e maluhia ai ka o ana o ka poe i nele i ke kuleana o!e e 0 ana malalo o na Ua haawiia 1 hoopii i ke Komite o na aina a me na a hou. [ooholoia ma ke noi o E. P. Boncl e koi kekahi Komile \vye o imi i wahi pono i e halawai ai keia hale Ahaolelo, no ka | ,a o ka leo iloko o keia hale, a lohe pono I ia na olelo. Ua kohoia o E. P. Bond, | lihaona, Keaniho, i mau Komile wae e | noo i kela mea. looholoia ma ke noi o Funk, e ae ia ia e | ihelu mai i ka Bila Kanawai e hoololi ana | Kanawai hooponopono i na awa ku moUa heluhelu mua ia. Hooholoia ma ke i o loane, e helulielu alua ia keia Bila ma | loalima. īooholoia ma ke noi o E. P. Bona, e jha ko keia hale i na Komite o na hana , e ninaninau lakou i ka poe knpono i laiia e pono ai ka lohe iioko o keia hale no Ahaolelo. ooholoia, ua aeia ia S. Kamakau e helumai i ka olelo ae like a na Hale elua, e naopopo ana i ka manawa e pau ai keia olelo. Hooholoia, e heluhelu aluaia kela > ae like i ka poalima.

Hooholoia ma ke nol o S. P. Kalama i hoololiia e Fuuk, e kauoha ko keia Hale i kekahi Komile wae, e hoomakankau i Bila I Kanawai no na Moku mai puupuu lele e hiki mai paha ma keia hoj)e aku. Ua kohoia o S. P. Kalama, F. Funk, a me J. W. E. I Maikai. Heluhelu aluaia ka Bila Kanawai o na koa. , Ua haawiia i na Komite wae mua o ka oiliana koa, e noonoo a hoike mai. Heluhelu aluaia ka Bila Kanawai e hoololi | ana i kKanawai no ka aiime ana i ka wai- ! wai i haawiia mai e nialama. Hooholoia, e 1 lilo ko ka hale i Koinile i ka poaono. Heluhelu aluaia ka Bila olelo ae like e ko- ! kua ana i na lilo o W. C. Pai’ke i ke pale ana i ka mai puupuu !ele e like me ke kauoha a ka Ahakuka Malu ia ia. Hooholoia, e ka1 paeia na rula o ka hale, a e heluhelu akoluia i keia wa. Ua heluhelu akoluia: a uahooiio- | lo loa ia. Heluhelu aluaia ka Bila Kanawai e hooka- ! pu ana i na kakauolelo o na Kuhina o ka Bnro, a Luna e ae paha o ia ano, e papa ana ! aole lakou e kohoia e noho i ka Hale Ahao- [ lelo ona Makaainana. Hooholoia e !iIo ka hale ; i koia wa i Komite e noonoo i loia Bila. I | I ka noonoo ana, eia ka mea i hooholoia, e hooleia keia Bila, a e hooj)anee loa ia. Hoohoi loia ma ke noi o ka hapa uuku, e kakauia na [ inoa o ka poe apono i ka Bila, a me ka poe I hoole. Eia ka poe hoole. Kailihaona, Keaj nilio, Koiku, Laanui, Kiha, Keaweiwi, Kaluj na, Kauwahi, Maikai, Kamakau, Aka, Kaona, 1 Lilikalani, Ua, loane. Kekipi, a me Kalama. Eia ka poe apono i ka Bila rne ka makemake e hooholo loa. ,G. M. Robertson, A. G. Thurston. J. M. Smith, E. P. Boncl, T. Funk a me C. R. Bishop. Heluhelu aluaia ka Bila Kanawai e papa ana i na Luna Aupuni a pau i noho ma ka haiia o ke Aupuni, aole lakou e pono e kohoia e na Makaainana e komo i ka Ahaolelo o ka Poeikohoia, lilo ko ka hale i Komile, a ua noonoo, a ua hooholoia, e hoopanee loa ia ka noonoo ana i keia Bila. Ma ke noi o ka hapa uuku, ua hooholoia e kakauia na inoa o ka | poe hoopaanee loa, a me ka poe mnkemake e I hooholo. Eia ka poe hoopanee. W. E. Pii, W. H. Kailihaona, Keaniho, R. Koiku, S. I Laanui, Kiha, T. Keaweiwi, W. Kaluna, jJ. W. H. Kauwahi, J. W. E. Maikai, S. M. i ! Kamokau. W. B. Aka, J. Kaona, G. W. LiI likalani, L. S. Ua, J. Richardson, S. Kekipi, IameS. P. Kalama. Eia ka poe makemake i ! ole e hoopanee. Biliopa, Tatina, Kamika j | (Smith,) Bona, Lopikana, Pana. Hoopaneeia ka halawai, i ka la apopo hala- ! wai hou. Poaha, 28 Aperila. Hora 10, kakahiaka, halawai hou ka Llale Ahaolelo o ka Poeikohoia. Heluheluia ka mooolelo o ka la 27, a ua aponoia. Pule o Kalaka, a noa, hoomakaia ka hana. Heluhelu mai o S. M. Kamakau i kekahi palapnla hoopii no Hana, Maui, e nonoi ana, penei,

1. E noa na kao u me na puaa ma ka nahelehele o kuahiwi. 2. E noa na laau a pau o kuahiwi. 3. E noa ka luau ala, oia hoi ka laau i kapaia he Uiaki. liaawiia keia mau hoopii i ke Komile o na aina a me na huna hou. Heluhelu hou mai o S. M. Kainakau i kekahi palapala hoopii no Hana, Mani, e noi ana e hookapuia ka hanai ana o na kanaka i ka hipa ame na kao ma na alanui. Un haawiia i ke Komite o na Alanui me na- hana hou. Heluhelu mai o W. E. Pii i kekahi palapala lioopii no Koolau Poko, e nonoi aua, e hoonoa ana i na mea kajm o na Konohi, na aina Kula, ka wahie, lai, a e pau ka hoolimalima ona Lii me na haole. Ua hooholoia, e waiho ma ka papa. Heluhelu mai o Kiha, he palapala hoopii no Makawao, Maui, e nonoi ana e haawiia 10 eka i kela kanaka keia kanaka kuleanaole. Ua !iaav/iia i ke Komile o na aina Aupuni me na !iana hou. Heluhelu mai o W. Kaluna i kekahi palapala hoopii no Molokai, e nonoi ana, penei, 1. E hoopau i ka auhau kino a me ka auhau kula, a e auhau hou ma ka aina. 2. E lioomaliuahuaia ka uku o na kumu kula. Pauku 2ua haawiia ike Komite Aoj)alnpala. Oke koena, ua Iioolioloia e waiho ma ka paj>a. Heluhelu mai o S. M. Kamakau he palaj)ala hoopii no Honolulu he 100 inoa, e hoo!e ana i ka Bila Kanawai e iioopau ana i ka kolo wale ana o na kao. a me na puaa, ma na Alanui o Honoluhi. Ua haawiia ina Kornite nana e hana nei i ua Bila Kanawai la. Heluhelu mai o Kiha i kekahi jaalaj)ala hoopii no Makawao, Maui, e nonoi ana, e hookapuia na kanakaHawaii i rnare wahine, aole e holo i kahiki. Hooholoia e waiho ma ka j)aj>a. Ileluhelu mai ka lunahoomalu i kekahi palapala no ka līale Alii mai, e hoike mai ana, ua hooholo loaia ka Bila Kanawai o na Ahahookolokolo. Heluhelu mai o S. M. Kamakau i ka palaj>ala hoike a ke Komitc mahiai, no na palapala hoopii e kapu ke kanu ana a e noa ke kanu awa. Manao ke Komue, e waihoia na hooj>ii ma ka papa, no ka mea ua hoomakaukau' ke Komite i Bila kanawai e ae ana i ke kanu awa. Ua aponoia ka hoike ana oke Komite. Heluhelu mai o Tatina i ka palaj)ala hoike a na Komite o na aina, alanui, a me na hana hou, no na palapala hoopii e nonoi ana e hoonoaia na ia kapu ona konohiki. Manao ke Komile, e waihoia keia mau lioopii rna ka papa. Manao oL. S. Ua, e waihoia ka hoike a ke Komitc ma ka papa, e haawiia keia mau hoopii i na Komilewae, a ua hooholoia. Kohoia, o S. M. Kamakau, S. Laanui, W. E Pii, W. H. Kailihaona, a me J. W. H. Kauwahi. Heluhelu hou mai o Tatina he palaj)ala hoike a na Komite o na hana hou, no ka mea, e pono ai ka hana iloko o keia hale. Eia, e

hooliloia i $2,000, e hana hou i ka rumi waena o ka hale hookolokolo i elua |>apa keehi. Hooholoia ma ka noi ana oE. P. Bond i kokuaia e J. Richardson e hoihoiia’ku ka hoike a ke Komite ia lakou, a e kauohaia lakou e ninaninau i na kamana akamai i ke kukulu hale a hoike hou mai. Heluhelu hou mai o Tatina i ka hoike a na Komite o na hana hou, no ka Bila kanawai c hoololi ana ika auhau alanui. Hooholoie, e lilo ko ka hale a pau i Komite i ka la aj)opo. Heluhelu mai o E. P. Bond i ka palapala hoike a na Komite wae i kohoia’i eimi i keena pono no ka Ahaolelo Makaainana, no ka wawa nui o keia hale. O ka hale o J. Piikoi, ame ka Hale o kekahi haole. Ekolu dala ka uku no ka la hookahi. Aponoia ka hoike ana o ke Komile, aka e waihoia nia ka papa ka ae aku i kela manao no ke kaumaha loa o ka uku, a nui ka lilo wale. Heluhelu mai o J. Richardson i ka palapala Hoike a na Komite wae no ka hoopii a Kavana no na dala $250.00. Manao ke Komite e haawiia keia hoopii i ke Komile o na Ahahookolokolo, e kukakuka pu me ka Lunakanawai Kiekie, a ua hooholoia. Heluhelu mai o P’. Funk he Komite wae no ka Bila Kanawai o ka oihana Koa, ua aponoia ka Hoike a ke Komite. Hooholoia e lilo ko ka hale a pau i Komitc no keia Bila Kanawai i ka poaono. Hooholoia ma ke noi o S. Kekipi i kokuaia e Tatina, e noonoo hou ko keia hale i ka Bila Kanawai e pajja ana i na kakauolelo o na Kuhina a Buro a Luna e ae oia ano, aole e kohoia e na Makaainana e komo i ka Ahaolelo o ka Poeikohoia, i hooleia inehinei. Hooholoia e lilo ko ka hale i Kbmite i keia la; Komite ka hale a ua hooholoia. Hooholoia ma ke noi o Funk, e kauohaia ka Makai e hoolimalima i mea nana e uku i pale lole maluna o keia rumi i ole wawa ka olelo. Ma ke noi o J. W. II. Kauwahi, ua hooholoia e aeia ia ia e heluhelu mai i ka Bila Kanawai e hoololi ana i ka uku .25 no ke noi hoopanee hookolokolo o na aha Apana. Ma ke noi o Funk, i kekuaia e īoane, e waihoia kela Bila ma ka papa. Ua hooleia a waihoia ma ka j)aj>a. Hale Alii. Poakahi, 25 Apeiila.—Hoopuka mai ka Peresidena, ua hoihoiia mai ka bi!a o na ahahookolokolo mai ka hale mai o na lunamakaainana, e oleloana ua kohoia he Komiie ekolu o kela hale e kuka pu me ke Komiie o keia haJe, no ua bda nei; hooholoia, e wehe hou i ka olelo lioohoio o keia hale mamua; e hoopau ana i keia bila, a e hapai hou i keia bila; hooholoia pela; hooholoia e koho i Komite ek«lu, e kuka pu me ke Komite o kela haie no keia bila; hooholoia pela, ua kohoia o Kauka, Limaikaika, C. L. Kapeau, ka halawai; apoj)0 hora 10 halawai hou. Poalun, Ap, 26.—Halawai i ka hora 11, Oielo o Limaikaika, e heluhelu hou i ka olelo a ka Lunahoomalu o na Lunamakaainana, no ka bila no na “Ahahookolokolo;” heluheluia

no. Olelo oia ua kuhiliewa inehinei, manao oia, ua kohoia he Komile e hoololi hou i keia bila, aole ka! Eia ka; o ka hooholo i ka bila a holo, alaila hana ke Komite i bila hou, e hooponopopo i keia biia. Nolaila, o ka hooholo ka pono, alalla, hana na Komile i bila hou e hooponopono hou i keia b a. Ua hooholoia pela. Heluheluia ka olelo ae like o na Lunamakaainana, e hoopau i ka pilikia o ke Kuhina Kalaiaina no na dala i poho ia Parsons; olelo Kekaulahao, ke dala i polio ia W. Gerreti kekahi kokua o Kauka a me Kanoa, ame kekahi poe e ae. Iloole o Wale; he mea okoa ia wahi ana; mai huikau keia me na dala i poho ia Parsons. Aka, ua hooholoia ka manao o Kekaulahao. Heluheluia ka bila o na lunamakaainana, e hooponopono hou e like mc ke kumukanawai hou, e like me ka nui o na kanaka ma kela apana keia apana; hoo[>aneeia a i ka la hoomalolo. Pau ka halawai. Poakolu, 27 Apeiāla.—Heluhelu hou ia | ka bila kanawai no na Ahahookolokolo o ke j kolu keia a hooholo loa ia. Heluhelu mai o 1 Wale i bila c pau ai ka hana hewa ana a na | luna o ke Aupuni; noloko mai o ke kanawai , o ke alii Farani o “Napoleon;” eia ke ano, o hoonele loa i na luna o ke aupuni i na pono a pau ke hewa lakou ma ka oihana ma ke ano Karaima, ao!e lakou e komo hou iloko o ka hana a ke aupuni, aole lakou e ao kula, . aole kau i ko lakou inoa i koike ma ka pala- | pala sila, aole noho ma ka jure, aole koho i na Lunamakaainana, a pela aku no. Olelo , Kauka, e like me ka rula o ka hale, e ninau, 1 “e hooleia anei keia bila?” E hoole loa ka pono i kona manao, no ka mea, ma ke kanawai hoopai Kaiaima ua hoakakaia ka uku hoopai maluna o na luna aupuni ke hewa, a o keia bila a Wale, he hoopai pakui hou ke ano. Kokua o Kekaulahao mamuli o Kauka, he bila oolea keia a Wale Pela hoi o Limaikaika, kanalua no oia no keia bila; no ka mea, ua akaka ma ke kanawai hoopai Karaima ka uku hoopai maluna o na luna o ke aupuni ke hana kolohe ke dala a lakou e malama ai, e uku palima i na dala a lakou i lawe ai; e paa i ka hao paha, a e pau ka lakou hana. Healia ka pono o ka hoopai hou, he hoopai pakui i kela. Ma ka ninau ana, ua hooleia keia bila. Hoopauia ka hana, ai ka la apopo, hora 11. Poaha, 28 Aperila—Haawi mai ke kakauolelo i kekahi olelo ae like o na Lunaa akaainana, e uku ia Mi. Parke ka Ilamuku no na dala ana i lilo mamua aku nei no ka moku mai puupuu iiilii, he $ 1500 i lilo no na kahuna lapaau, a me na hale, a rne kela mea keia mea. Hooholoia keia bila, a hooholo loa. Hapaiia ka hana o keia la, oia hoi o ka hooponopono hou i na rula o ka hale; hooholoia ka pauku mua e hoakakaana i na inoa o na’lii iloko. Hooholoia ka pauku alua, e i hoomaopopo ana i na luna, oia hoi, he Pere- i sidena, he kakauolelo, he mahele olelo, he j kahuna pule, he kiai puka, he makai, he hookomo. Pau ka manawa, halawai i ka la apopo hora 11. Poalima, 29 Apeiila.—Hoopuka mai o Li-

holiho i ka Bila ana i olelo ai mamua. no ka hana ana i ka Waina ma Hawaii nei, oia hoi ka bila i hoomoeia i kela makahiki iloko c keia hale, a ua hooholo mua ia nae iloko o ka hale o na Lunamakaainana. Hoole o Limaikaika i keia hila, a e like me ka mla o ka hale ; e ninau ika hnle £ ‘e hooleia anei keia bilar' Olelo Wale, aole pono ka poe “puali Inuwai’ iloko o keia hale ke hapai i na lima ma kek j bila; no ka mea. ua hoohiki lakou mamua ( kue i na mea ona a pau, a nolaila ua paa (i mamua ko lakou inanao. Hoole o Kauka keia manao o Wale; ua hoohiki no oia, a ni( kekahi poe e ae, e inuwai, a c pale i na me; ona, no ka mea, o ka pono maoli ia; a e hook ana oia i keia bila, no ka mea, ua pono maol ka hoole i ka Waina, aole pono e hanaia m; Hawaii nei. Olelo o Liholiho he hewa kei; hoopaapaa ana, aole ia ka mea imua o k; hale. Eia wale no, “c hooleia anei keia bilar’ Kokua o Limaikaika i keia manao, a nihauk; Percsidena, hc 31 ka poe hoole i keia bila ha na Waina, a 4 wale no ka poe makemake i ki | bila. Pau ia, huli hou ka hale i Komite pau loa I e noonoo i na mla o ka hale; hana iki malaila a olelo o Limaikaika c haawi i keia hana i k Komite elima, na lakou e noonoo a hoikema ina rula pono. Hooholoia keia. Poaono, 30 Apenla.—Heluheluia ka “ole lo ae like,” e wehe i ka pilikia o Keo ni Ana, no ka poho o ke dala o ke Aupuni Haawi no oia i ka hana ia A. W. Parsons m Lahaina, e ohi i ke dala o ke Aupuni, make kela haole me ka haawi ole mai i ke dal $879, a maluna o ke Kuhina keia poho, u haawi hoi oia i ka palapala kudala ia A. I Howe no na dala $ 1,000 aole hoi i has wiia mai ke dala, e like me ke Kane wai; o ka palapala aie wale no kana haawi mai ia Keoni Ana; make koke kel haole me ka loaa ole o ke dala o ka lua ia na piiikia maluna o k-eia Kuhina. Ma ke bila, ua ae na Lunamakaainana e wehe i k mna, oia hoi, he $879, aole e wehe i ka lui No ke Kuhina ia poho. O ke kolu keia ka heluhelu ana i keia bila, me ka hookon hou ina dala i poho i Howe. Hoole oWa i keia, aole pono e hookui wale i keia rm okoa i keia bila, ua like ole me k(f Kumuk nawai, wahi ana. Kue Kauka iko Wale, kupono no, e hui na pilikia elua o Keoni An iloko o keia bila, no ka mea, hookahi no ai 0na pilikia elua. Kokua o Kekaulahao me kekahi poe eae inamuli o Kauka. I I ninau ana, aole holo ka bila, me na hua ho Hoopuka mai o Kauka e hoololi ae i ka hc 1 Komile a pau loa ma ka hila o kela hale, wehe i ka pilikia o Keoni Ana no ke dala p a ' ho ia Parsons. I ke Komite ana, olelo kl Kekaulahao, c hui $1,000 i poho ia Hoi ■ me keia bila; kokua o Kauka a me Limaiki ka, i keia manao; hooholoia keia. Pau a 1 Komite, noho hale Alii. Olelo o Limaikai a l e wehe i ka manao i hooholoia, e hoole an ,n bila me na hua hou iloko, hooholoia. Ala | hooholoia keia bila. oo