Ka Elele, Volume 8, Number 10, 11 June 1853 — Ka Ahaolelo. Hale Lunamakaainana. [ARTICLE]

Ka Ahaolelo. Hale Lunamakaainana.

P.iaono, l\iei W. Hgra 10 kakahiaka-, !rakrwai hon ka Poeiohoia. Ileluhehna ka oleloonehinei, a ua aj ooia. Pule o Kalaka a noa, hoomak. la ka haua. Heluhelu mai o loane : ka pakiiiaia hoikea q Komile o na Ah;:hookoi.oko!o i noonoo ai o ka hoopii a kekaiii poe o IIono!u!u i hooii mai e na liale hula akea maloko . ke kulanakauhale. kalii i hula nui ai ua waiine a me im kam iii a me na haole me ka ealea haunaele. Eia ,ka inanao o ke ]Comiie. a kue keia mnu hale hula i ka Mokuua 37 > ke Kanawai Ho.o-pai J\; niimn. 110 na mea no wale.” Ua poo.o ik l<<* hoopma I ela- hala kue i kc Kai\awai, akn, a: !e nao e apono iku keia hale i kekaki Loi:. Apana. a Luua c ie j>aha i kupono i ka hooeii. ke hoopu ole akou ma ka aono o ko Aupuui o ke Alu.— La aponoia. ka h.oike a ke Komiio. Heiuhelu mai o Pana i ka olelo hoike a ke Komile no ka Oihana Kaua. 110 kau v. alii o ka, olelo hoike a ke Kuli-ina Kaua.-eolelu ai a e hookaawaleia i elala e pono ai. Maimo ke Komile, e hookaawaleia i puu t!a!a i !■••• 30,000 1 mea e pono ai ka Oihana Kaua o ko llawaii Pae ,Aina. Hoo!;o!oia mn I.e noi o A. G. Tatiua, e apono aku i ka‘hoike aku Komite, aka, e liaawiia'ku keia olelo lioike i ke Komiie o ka hale a pnu i ka |jōako!u. Hoo|)uka mai o I-. Kaona i knna manao, ■E hooheloia, e hookaawale ioa iahai nm 1 ahi e noho ai ka poe i Kaa i na rnai pmipuiK liilii. aole e noho kokoke mai imi ke Kulunakauhale o Honnlulu. Ho’oholoia, e w.ailm ■ keia manao ma ka pa-pa, no ka mea, na ! 1 1!> ■ka mana i ke Komite i hoonoh’oia e ka kanawa;. Hooholoia ma ke noi o I. Ka.ona e kikoo ; akti ka Luna « na Hoke Helu i da!a no na Lmia o keia like me ka hunu man ana. Hooholoia ma ke noi o S. Kipi, e hapai i na hana i hoopaneeia. Houholoia ma ke noi 0 L. S. Ua, e lilo ka hale ano i KomiAe e iioonoo i ka bila Auhan a ke •Komhe Wahvai i noonoo ai. Olelo o G. M. P.opikana. na kue 1 ka rula ke Komile koke o ka iiale i keia l;i■la. no k:i mea, aole i heluhelu aluoia, nolaila. .aole pono ke Komile ana o ka hnle ano. eia ka pono, o liio keia biln ano i ka .hehiheln .aluaiu. HoOholoia ma ile noi o J. M. S nith, e hoopania ke Komile. a nu (>au. H mholoia ma ke noi o A. G. Tutina, e lieluhein aluaia keia bila Kanawai Auhau ano ma ka ololo 'Hawail wale no. Ua heluheluia. Hooholoia ma ke nni o J. W. E. Maikai, e haawiia keia bila i ke Komile o ka hale i ka la noa. Kooholoia ma ke noi o S. M Kamakan, e lilo ka hale ano i Komile e noonoo i ka bila Kanawai e pili ana i na luina mahuka. Hooholoia ma ke noi o G. M. Kopikana, e helu- • heluia ma na pauku. Ua heluheluia na pau-

ku. a aponoia ka bila. Hooholoia ma ke ikū .'O G. M, Ro|)ikana, e kopeia ina ka iiina mai■kai. a e heluhelu akoluia i ka poalua. Pau ke Komile o ka halo. Hooholoia me ke noi o loane, e Komike uui ka hale ano no ka bi!a Kana-wai e'.papa ana i ka piliwaiwai Lotare. Luki, a me na piliwaiwai e ae. Ua pakahiia na pauku, aua aponoia ka b:la. Hoolioloia rna ke nni o S. M. Kamakau, e kopeia ma ka lima maikai. a e .heluhelu akoluia i ka la noa Hoopaina ke Komileio ka hale. Eleluhelu ak'.luia ka bila Kana.wai e paj>a ana i na Lunakanawai, ao’e e noho Loi.o a e hoomakaukau liooj>ii e kokua i kekahi mea hoopii ma na hihia i hookolokolo muaia imua o lukou. ka hila, a ua hooholo loaia PEoo.hoIoia ma ke noi o J. Mott Smith, e hoopaeeeia i ka ])oakolu ka heluhelu aiua ana 0 ka hila' Kanawai e ae ana e nanaia me ka uku ole na Buke ma na Keena Kakau Kope mai Hawaii-a Kauaū Heluhelu aluaia ka bila Kanawai e hiki ai e laweia ke kope o na meoolelo hookolokolo o na Ahak’akau. Aj)onoia ka lūla Hoohōloin ma ke noi o C. R. Bihoj>a, e kope maikaiia keia bila, a e heiuhelu akoluia ma ka poa- , kr>lu. Heluhelu aluaia ka bila Kanawai e hoopau ana i kekahi hemahema o ua lahui e i loaaole na pahipaia noho. Aponoia ka bila, aue i hooholo loaia. Hooholoia ma ke noi o S. M. Kamakau, e !iJo ka hale ano i Komile e noonoo i ka bila Kanawai e hoonoa ana i ke akoakoa a me ke ; one ma na aina oke Aupuni. Ua heluhelu pakahiia na pauku a ua hooholo pakahiia.— Aj)onoia ka bila. Hooholoia ma ke uoi o loane, e kopeia ma ka lima maikai keia bila. | a heluhelu akoluia i ka poakolu. Pau ke Komile o ka liale. Hooholoia ma ke noi o L. S. Ua, e kapaein na rula o ka haie, a e ae aku ia ia e hoopuka mai i kekahi olelo hooholo. Ua aoia.— Hooholoia ma ke noi o L. S. Ua, e kohoia kekahi i Komite Wye, e inii i unuhi oleio no keia hale. Ua kohoia oL, S. Ua, a me J. M. Smith, i mau Kumile nana.e imi, a loaa hoike mai. Hoohoioia nna, ke noi oB. Laanui. e hoopanee ka halawai ika la noa. Pau a hoi nui. Poakahi, Mei 30 Hora 10, kakaliiaka, halawai hou ka Poeikohōia. Heluheluia na hana o ka poaont>. a ua aponoia. Pule o Kaluka a noa, hoomakaia ka hana. Heluhelu mai o S. Kij)i i ka palapala hoopii a G. L. Kapeau ke Kinaina o Ilawaii. e nonoi ana e hookaawale i puu elala e kukulu ai 1 ke Keena hana no ka Oihana Kiaaina o ka Mokupuni o Hawaii no ka hemahema i ke

keena ole. Ua haawiia i ke Kon.ile Waiwai e noonoo a hoike hou mai. lleluheln mai o G. M. Kopiknna i ka palapala hoopii a M. Kekuanaoa ke Kiaaina o Oahu, e nouoi ana e hookaawaleia i puu elala i $>2,000.00 e pouo ai ku oihana koa o ka Puukaua o Puawaina, i .mea e uku ai i na koa he ‘25 e malama ana i ka puu. Hooholoia ma ko noi o JF. Funk, e waihoia ma ka pii|va keia palapala hoopii. Heluhelu mai o G, M. .Kopikana i ka palapaia hoopii a C. Kanaina no ka manao o ka Moi wahine, I;lazaleleponi Kalama, e haawiia i haawina kuokoa no kona uku makahikie aole e huiia me ka uku o ka Moi kane, i r>le e hihia ina koina eae o ka Moi. Ua haawiia keia heopii a ka Moi wahine i ke Komite Waiwai. na lakou e noonoo a hoike mai. Heluhelu rnai o S. Kipi i kekalii palapala hooj)ii no Puna, Hawaii, e nonoi ana e haawiia i $,'500.00 no ka hana ana i ko lakou mau alanui. Ua haawiia i ke Komite Waiwai. Heluhelu mai o S. KijJ i kekalii palapala liooj>ii no Puna, Hawaii. e nonoi ana e hoonoaia na kula a pau. Hooholoia ma ke noi o loane, e waihoiu keia palapala hoopii ma ka papa. Heluhelu mai o.S. Laanui i kekahi palapala hoo[>ii no Kona Hema Hawaii mai, e hoohalahala ana i ka uuku o ko lakou mau kuloana i anaia. Hoohoioia ma ke noi oS. P. Kalama, e haawiia aku keia hoopii i ka Poe Hoonāikuleana aino, aia no ia lakou ia wahi. Heluhelu mai o G. W. Lilikalani i kekahi palapala hoopii no kekahi mau makai o Ililo mai, e nouoi ana e hoomaliuahuaia ko lakou uku mahina. Hooliploia ma ke noi oI. S. Ua, e liaawiia keia palapala hoopii i ka Ilamuku Nui o ke Aupuni, aia ia ia ka pono a me ka ole. Heluhelu mai o Keaniho i kekahi palapnla hoopii no Hilo mai, e nonoi ana, e welieia ke awa o Hilo i awa ku moku. Hooholoia ma •ke noi o S. M. .Kamakau, e hoilioi aku i keia hoo|)ii i ka Luna o Hilo a naua no e hoike aku i ko ka hale Alii, no ka mea, ua hooholo keia hale i ka bila Evanawai e wehe ana ia Hilo i awa ku m >ku, aka, ua make iho nei ma ka hale Alii; malama paha e hoala hou ae lukou ia bila no keia noi. Heluhelu mni o J. W. II. Kauwahi i kekalii palapala hoopii no Kahuku.Oahu, e nonoi ana, e hoopauia na auhau pono ole o na konoliiki i ka paakai a ke kanaka e haua ai, a me ka lawe ana i ko lakou mau hapa aina kula, a mnu l<>i, a me ka pepehi waleia o na puaa. E noi ana hoi, e hoemiia ka auhau o ke Aupuni. Ua haawiia na pauku i kela Komite keia Komile kupono. Ileluhelu mai o E. ,P. Bona i ka palapala hoopii a kekahi Luna, \W. B. Aka ka Luna-

kanawai o Niilmu, e nonoi ana i kona uJui o kona noho Lunakanawai ana no na malanm 8 aole i ukuia i kela makahiki, oia he $66.66. Hooholoia ma ke noi oE. P. Bona, e haawiia keia palapala hoopii i ke Komke wae nana e noonoo nei na koina o ke keena Kalaiaina. Heluhelu mai o R. Koiku i kel<a>hi palapala hoopii o Lanai. e nonoi ana, aole e kuaiia na aina o Lanai ika poe hunai bipk Hooholoia e ka hale e waihoia ma ka papa-. Heluhelu mai o R. Koiku i ka .palapahi hoopii o Lanai. e nonoi ana> e hoomahuahua oleia na auhau ho, puaa, hoki. Ua iiaawiia i ke Komile Waiwai. Heluhelu mai o Kiha i ka palapala hoopii' no Makawao, Maui, e nonoi mai ana kolaila mau makaaiuana, e hoomahuahuaia ka nku o ka Moi i 15 tausani dala i kela makahiki keia makahiki, aole loa e hoemi ikiia kona uku nialalo. Hooholoia iha ke noi oS. M. Kamakau, c waihoia ma ka papa me ka olhili keia palapala hoopii; a ua waihoia. Heluhelu mai o G. M. liopikana v ka palapala hoopii a Lota Kamehameha, e nonoi mai ana e hoihoi ako nana na elala i loaa mai i ke Aupuni no ke koai a-na r ku aiiia o Kapanu ma Kohala, Hawaii. Hooholoia ma ke noi o A. G. Tatiiia, e waihoia keiu iioo]>ii ma ka papa. Heluhelu mai o W. Kaluna i kekalii' paiapala hoopii no Molokai mai, e nonoi ana, penei, 1. E hoopania na auhau o na Konohiki. 2. E hoonohoia i Lnnakanawai apa-na hon no Molokai, i $*400.06’ ka uku, Pauku I. Ua wuilioia ma ka pāpa' Pauku 2. Ua haawiia i ke Komile o- na Ahahookolokolo. Heluhelu hou ,mai o W. Kaluna i kekahi 1 palapala hoopii na Molokai mai, e nonoī mai ana, penei, 1. E hoonoaia ke olooa mai Hawaii a Kauai. 2. E weheia kekalii awa o Molokai i awa ku moku. 3. E auhau ke Aupuni i ka poe kuai hoe;- ! pukapuka o Lahaina e noho nei i ke pa.kau- , kau, i hapaha no ka la hookahi e like me ko Honolulu. 4. E hoopau i ka uku p ka palapala mare. ; 5. E haawi mai ke Aupuni i $800.00 no ! ke alanni pali o Molokai ma Kalaupapa; Ua haawiiu i kela Komile keia Komite. Heluhelu mai o W. E. Pii i kekahi palapala hoopii na Hoohanohauo moi, e nonoi ana e ukuia oia i f 200.00 no na Loi a 4 i pau i ke kuai ana o ke Aupuni ia Luukoi me 1 ka mea e. I a haawiia i kekahi Komile wae. Heluhelu mai o W. E. Pii i ka palapa-la I hoopii no Koolau, Oahu, e nonoi ana, penei, 1. E koho halulaia nu ’Lii komo i ka Aha- I olelo Alii. 2. E hookolokoloia o C. Kanaina i kona hookapu papalua i na ia nana. 3. E hoopaiia na konohiki keakea wale i I na kanaka kuleana i loaa ka palapala Sila Nui; i i >i260.00 ka uku hoopai. Ua haawiia ina Komiie. Heluhelu mai o Kiha i kekahi palapala

hoopii no Mukuwao r«ai> r a ua- haawiia’ku i ke Komite. Heluhelu mai oL. Oa ika palapala hoopii a ke KomUe wu« i kauohaia e imi* i unuhi ok;!o no kei«- hafe; Ua baa- oU. A-ne-ru ka uiiuhl' oft*lo, e ukuia* oia e Kke ms ka uku pono no ka hanā. Aponoia ka hoike a ke Komiie. Iloike mai o S. M. Kamakaa he Koinke wae i kanohaiu e liui i na bila ehia no na ama Aupuni. Aole liko ka> manuo oke K«Mriits, nolaiia manao lakon e hel-uhe!'»'a i }‘aai» na bila> a elua i koia ki. Ua' aponoia.Hei'uhēhi mni o S. f. Kaluma no ke Kemiife wae i ka'iiohaia e noonoo no na palapala hoopii e nonoi ana i na laau no lakou. Ua makaukuu ke Komile e heluhelu i kekahi biia Ino kr-ia hoopii ana>. Ua hehihel'u nmaia ka biki Kanawai e hoonoa ana i na hiau a |>au o ke Knahiwi no kehi mea keia inea,. Hooholoia ma ke noi o S. M. Kamakuu, e heluhelu , ahiaia keia bi'la i ka poakok?. Hooholoia ma ke nor o S. Kipi i hoololiia e A. G. Tatina, e unuhiia ma ka olelo Beri- 1 tania ka olelo hoike a ke Komite o na Ahahookolokoio no na ‘ : hale huk akea” o Honolulu. ae' paii'a ma ka Nupepa Pohinesia a ! me ka Nupe[)a Llele Hawaii. Heluhelu mai o J’. W. H. Kauwahi i kekahi bila Kanawai e pili ana i 1 ke oki »na i ka poe mare. Hooho.loia ma ke noi o Pana e waihoia keia bila ma ka papa, a pnka mai kekalii bila hke me keia ke ano mai ka hale Ahaoklo o na ’Lii mai, alaila nooiioo puia me ra biki. Heluhehi mai o W. B. AF(a i kekahi bila Kanawai e hoonoa ana i na nlulaan mii ka Mokw o Karrai i mea e pono ai ko Niihau. Ua hooleia keia bik. Hooholoki im ke noi o S. K’rpf, e hapai i na hana i hoopaneeia. Heluhelu aluaia i ka bila Kanawai e hoopāu ana i kekahi- hemahema ona kahui e. Hoo- i holoia ma ke noi o S. M. Kamakau, e luiawi ! ia i ke Komite o ka hale i ka poakolu. Hooholoia ma ke noi o Inane, e lilo ko- ka : hale i Komile ano no ka bila Kanawai e pili ana ika uka hoopanee. Komke ia ma na i pauku, a no ka hemahema o ka nnuhi ana; 1 ua hooholoia ma ke noi o C: R. Pihopa ka ; mea nana ua bila ne‘f, e haawiia ia Aneiu e unuhi hou. Hoopauka ke Komite. Hooholoia ma ke noi o G. W. Lilikalani. e lilo ko ka hale ano i Komite e noonoo no ka bila Kanawai a S. I 1 . Kalama e Hooikki ana i na la a [>au ma na muliwai a me ha Kahawai 1 jo na aina ona konohiki. Ua Kornite ko ka hale. Hoole loa o Pana a pela no G. M. Ropikana a me kekahi poe. Kokua E. P. Bona a me ka W. B. Aka n me īoane. Hoo- ; holoia ma ke noi o loane, e hoihoiia i ke Komite e hooponopono hou a hoopuka hou mai. Pau ke Komite. Hoopaneeia apopo halawai hou. Pnalua, Mei 31. Hora 10 kakahiaka, halawai hou ka Poeij kohoia. Heluheluia ka mooolelo onehinei, a i |ua aponoia. Pule o Kalaka a noa, hoomaka- 1 : iu ka hana.

Heluhelu mai ka Lunahoomalu i kekahi E. lapala mai ka Hale Aliaolelo o na ’l. i m: hoouna mai i kekalii bila Kanawwi i hooh> a ia e ka> Ahaolelo Alii, lie bila Kanawai e 1 K ponopono ana ike kikoo ana ike dala a 11 Koa* Aupttni.. Hekihelu muaia ka bila. II \ A holo ka hale nia ke noi ana o S. M. Kai kau e heluhelu aluaia i ka la apppo. Hoike mai o R. P. Boha> no ke Kon Waiwai, ua makaukan lakoū’ e hoike mai bi>la Kaluiwaiwai o keia makahiki. Aua īuheluki. llpoholoiu iwa ke noi oPana, e |n luhelw alnaia ma ka ppaha. Hooholoia n ke noi o J>. M. Smith, e apono aku i ka ho l\ a ke Komite, a e waihoia ma ka papa ka L koa liuike i ike kelu ineā keia mea o na 1 | n». I Heluhelu mai o G. W. Lilikulani i ka | I lapala- hoike a ke Koaiite o na Ahahooku I kolo no ka palapalu hoopii u kekahi poe I ka hoohaunaele pinepine o ka [>oe Moian I na i ka auau i ka la Sabali ma ko lakou oil I nu bapetizoia no ke kue o kela hana i ke is I nawai oku ainu. Eia ka nianao o ka p I Komite no kelā bapetizoia. Ua maikai I ke Ka'nawai e noho hei i keia wa no ka he I mahi ana i ka la Sabati, a e hiki no ke ht I malu a ke hoopau m liaanaele ke niaopo I ua kue hikou ia Kanawai. Nolaila ke wai I nei makou i ka paKipala hoopii ma ka |)aj. I Ua aponoiu ka lioike a ke Komile. Hekihehi mai o G. W. Lilikalani i keka I palaopla hoike n*> kela Komite Aopalapal I no ka palapak hooph a ko Molokai e non ana>, e hopuia ka poe kahuna anaana a p» loa mai Hawaii a Kanai, a e hooleiia lakr I i Kahoolawe e noho ai, no ka pau o na kan I ka i k-a niake v ka lakou pule anaana. I ka maim&u ke Komile. ka tmi I ana. aohe oiaio e make, aoīe hoi manpopo n I ke Kanawaiiko lakou hewa a me ka uku hm I pai. Oka mea wale no» i hana ma ke ar I wahahee a epu a InKipiinipuni aia-i kana ole.I maiia. ka mana nui e hooponiaikaiia’i ke!;al a e poino-ai [laha, a puniia.- Nolaila ke wa ho āku nei makou i ka palāpala hoopii ‘ma k pap». Aponoia ku hoike a ke Komite. Helnheīu hou ma>i o G. W. LHikalani i kr kahi [Kilapah hoike hon a ke Komito Aopa iapalā. no ka hoopii mai o kela wahikeia wa hr e hoopmna ka Auhau KnKi. Eia ka rnal nao oke Komite. Pono ole ke hoopauia k auliau kuhi, oki ka mea nur hookahi e pon> ai a e pomaikai ai ka kihnikanakā a me k Aupunr, uole pono ke hlo na kamalii i ka na aiipo a e niake īoa auanei ke Atrj)uni. No’ laila ke waiha ne> makon i keia hoopii ma k< papa. Aponoia ka hoike ake Komile. Heluheln mai o S. M. Smith. no ke Komi t te Wae no ka Koina o ke Keena Kalaiaina ka lakou palapala lioike no ke koi ana o W C. Parke ka llamuku no kona ukn o hekah liapa oka moku ■■ Kate i haoia no ka hoo-, pae nialn i ka rama me ke kne i ke dute, $96.00. Manao ke Koniile ua pono e uki ia W. C. Puike i kela mau elala e like me kona koi āna mai. E kauohaia ke J{omite Waiwai e hookomo i keia mau dala $96.00 ma ka Bila Kalaiwaiw ai. Hooholo ia nia ke noi

I P. Hona, e aponoia ka lioike a ke Komie kanohaia lakou e lioike hou mai i keia ' i ka wa e noonoo ai ko ka liale 110 ka biII alaiwaiwai. ehihelu hou mai o J. M. Smith i ka pnlaI' hoike a ke Komile Wae o na Keina o ke n ua Kalaiaina no ke koi.Ma o A. ii. I»ele ka j » Nui o ke Aupm.l uo na $-~6,00 e uku 11 ka hoike. Ua noonoo* lakou. aua haua i | 1 Kanawai e hooj au ana i ka Oihnna Loio. ! I holoia ina ke m>i «> A. G. Tatina. eapono j 1 i ka hoike » ke Komite no na dala he ..(j0 e uku ai i na hoike no ka moku o te, ” ae kanohnia ke Komit.e e hoike hou i ka wa Bi'a Waiwai, a o ke koina o ia l>a!a hoike e haawiia i ke Komite o ka , i ka poalima. leluhehi mai o> Pana.i kn paMpula hoike a j vomito Wae i kauohaiu e uoonoo no ka ! 10 o Kai.io (Cloug,h) a me Knakepa (Cuth ) i ka wela pa aua o ko laua waiwai me lale o ke Aupuni i ke ahi a na luina ho- j unaelo mamua aku ne». Eia ka manao o i lvomite, Ua poino pu laua me ke Aupu- 1 mle hoi i maopopo, ua kokna ole ke Au- ' i i kela hauuaele, aka, ua kupono ole i na o ke Aupuni ke kok«a iloko o ka poelei mea e pau ai kela pilikia me ka loaa ole . poino make maoli o kekalii, a me ka hohe koko ole. Inā e hana ia pela, he oiao e nui lon aku ka ino o kela haunaele a i i keia wa. Ke hoole nei makou i ka pii a lana i koi mai. Hooholoia ma ke o A. G Tatina, e apono aku i ka lioike a Komile. iooholoia ma ke noi o Pana e Komile ka e no ka hila Kanawai e hoomaopopo ana i manawa e |>au ai ka hoopii waiwai. Ua i. Ja aeia o C. R. Bihopa a heluhelu mai la ,‘kahi hila Kanawai e pili ana i na wai ona loia. Hoolioloia ma ke noi oG. W. Liliani e nnuhiia ma ka olelo Hawaii, a e heelu aluaia ma ka poalima. Ua aeia o loane, a heluhelu mai la i kekaBiIa Kanawai no na moku kalewa vvale waho o na Awa o ko Hawaii nei Pae Aina. oholoia ma ke noi o S M. Kamakau, e uhiia a e keluhelu āluaia ma ka poalima. Ua aeia ia S. P. Kalaina, a heluhelu n.ai ly ekahi Bila Kanawai e haawi wale ana i na lapala Si!a Alodio me Ua uku ole i ko Holulu, l-ahaina ame Hilo. Hooholoia ma noi o J. W. E. Maikai i kokuaia e J. W. Kauwahi, e unuhiia a e heluhelu aluaia ia Bila i ka poalima. Ua aeia o J. W. H. Kauwahi, a heiuhelu ii la i kekahi Bila e [>ili ana i na luina Haii. Hooholoia, e heluheln aluaia i ka poma. Ua aeia o J. W. II. Kauwahi, a heluhelu ii la i kekahi Bila Kanawai no na koina o Ahahookolokolo Apana. Hooholoia eka le ma ke noi o loane i kokuaia e Pana, e oleia keia Bila, a ua hooleia. Ua aeia o S. Kipi, a heluhelu mai la i kelii Bila Kanawai i hooponopono ana i ka u o na Luna ee moku. Ma ke noi o loane, heluhelu aluaia i ka poalima.

Ua aeia ia S. P. Kalama, a heluhelu mai !a i kekahi Bila Kanawai, e ae aiia i na rnea a i pau e hookomo hou niai i ko lakou mau kuleana mai Hawaii a Niihau e pau ana ma ka la mua o Mei 1854. Ma ke noi o S. M. Ka- , I maknu, e helnhelu nluaia ia i ka poaono. Ua aeia o E. P. Bona, a helhhelu mai la i kekahi Sihi Kanawai e pili ana i ka Haku Puuku o ka Moi. Ua hooholoia e ka hale, e ! heluhelu ahiaia ma ka la noa. Ua aeia o S. P. Kulama, a helnhelu mai la li kekahl Brla Kai.awai, ao!d c kuai kndala ia na Loi Wai o ke Aupuni, ma na aina o ka Papa o Honolulu, a e waihoia i mea e pono ai ka aina o sia kanaka a me ka lehnlehu.— i Hooholoia, e heluhelu aluaia i ka poaono. Hooholoia wia ke noi o S. Laanui, e kauo- | I iia aku keia hale i na Komisiona no ke ola o I na kanaka, aole halihali hou i na mai puupuu liil'i ma ke alauui. Ma ka waa a hiki j makai aku o Kakaako, a malaila mai i ka Hale j mai. Hoopuka mai o C. R. Eihopa i kona manao I e hooholoia, aole e nana hou aku keia hale i i kekahi palapala hoopH ma keia hope akn a i hiki i ka pau ana o keia Ahaoklo. Ua hooleia. Hooholoia ma ke noi o A. G. Tatina, e hapai i na hana i hoopaneeia. Komile ka Hale no ka bila Kānawai e hoo- I maof)opo ana i ka manawa e pau ai ka hoopii waiwai, Heluhelu pakahiia na pauku me ka hooholoia. Aponoia ka bila. Hooholoia ma ke noi o G. M. Kopikana, e kopeia rna ka lima muikai, a e heluhelu akoluia i ka poaha. Pau kc Komite. Komile ka hale no ka bila Kanawai e hooponopono ana i na palapala ae kuai rama.— Hooholoia e ka hale ma ke noi o G. M. Ropikana, e waihoia keia Bila ma ka papa. Pau ke Komile. Hoopanee apopo halawai hou. Poakolu, Iiine l. Hora 10 kakahiaka, halawai hou ka Poeikohoia. Heluheluia na hana onehinei, a ua aponoia. Pule o K. laka a noa, lioōmakaia ka hana. Heluhelu mai o G. W; Lilikalani i ka palapula hoike a ke Komitc no ke Aopalapala no ka palupala hoopii a na Kalolika o Kau , Hawaii no ka hana pono ole o ko lakou Kahukula i ko lakou aoao,” i ka uku pono oleia o ko lakou mau kumu kula “ i ke kukulu oleia o ko lakou mau Hale Kula “i ka hooli!o ana i ko lakou mau la hoano i la hoike kula” i ka lioopau waieia o ko lakou mau Lunakula a lakou i koho ai, “e hoike ponoi ko !akou mau kula imua o ke Kuhina Aopalapala i a me na lioopii e ae i pili i ke Kahukula o Kau i hoopiiia mai, e noi ana e haawiia ’ku i ; mea e pono ai lakou. Eia ka manao o ke Komite. He Kanawai no e hiki ai ia lakou ke hoopii ae, a e loaa no ko lakou makemake malaila ke hoopii pono lakou. Aia ma ke ! Kawawai hoonohonoho i na Kuhina Alii, aoao | 170. Pauku 7, a ma ka aoao 158, pauku 2. , E loaa paha ko Ukou makemake malaila.— , Nolaila ke waiho nei ke Komile i ka lakou j

mau hooj)ii ma ka pa|>a. Ku o loane a hoakaka i kona mnnāo, aole i pololei ka hoike a ke Komite, ua hilinai hewa lakou i kela mau [>auku, aolie pono e ioaa malaila, no ka mea, , ua hoopauia ua mau pauku la, aole hoi :a he Kanawai. Hooholola ma ke noi o loane, e hoihoi houia ka hoike i ke Komile, a hoike ho« mai. H( hihehi mai o G. W. Lilikalani i ka pala|>ala hoike a ke Komiie Aopalapala no ka paLapala hooj>ii a na Kumu Kuh e nonoi ana e haawiia i $5 ! 00,000.00 no na kumu kula mai Hawaii a Niihau. Eia ka manaoo ke Komite, na ka Ahaoleloe noonoo pono i ka nui o ke dala kupono e like me ka hoike a ke Kuhina Aopalapala a e imi i kalii e loaa mai 1 ;;i ke da!a ke hiki. Nolaila, e waihoia ka lakoii hoopii ma ka papa. Ua aponoia ka hoike a ke Komite. Helnhelu mai o W. E. Pii i kekahi palapala hoike a ua Komite Aopalapala nei no na 1 palapala hoopii a na haumana o ke Kulanui o Lahainaluna, e nonoi ana, e kokua aku ka Ahaolelo i Haawina dala e kukulu hou ai i na wahi liiolo ona hale oke Knlanui. Eia ka mahao o ke Komke. E wailioia ka lioopii ma ka papa ; no ka mea, ua makaukau na Komite Waiwai, a ua hookomoia iloko o ka hiia Kalaiwaiwai na dala a pau e pono ai ke i Kulanui. Ilooholoia ma ke noi o loane, e waihoia ka hoopii a me ka hoike a ke Komile ma ka papa, a ua waihoia. Hooholoia ma ke noi o S. M. Kamakau, e hapai i na hana i hoopaneeia. Heluhelu aluaia ka bila Kanawai e hoonoa I ana ika laau akoko ma Lanai wale no. Hooholoia ma ke noi o J. Kaona, e waihoia keia bila ma ka papa. Eia ka poe mamuli oia manao J. Kaona. A. G. Tatina, J. M. Smith, E. P. Bona, C. R. Bihopa, F. Pana, T. Keaweiwi, J. W. H. Kauwahi, J. W. E. Maikai, G. W. Lilikalahi, W. E. Pii, W. H. Kailihaona ame S. P. Kalama. Eia Ua poe hoole. ! R. Koiku. loane, L. S. Ua, S. Laanui, W. Kaluna, W. B. Aka, Keaniho. Kiha, S. M. Kamakau a me S. Kipi. Komite ka hale no ka Bila o na ia malalo o ka ia hoomalu ana Konohiki. Ua hoololiloliia na mea pono ole a me na hemahema, a ua apouoia ka Bila. Hooholoia ma ke noi o L. S. Ua, e kopeia ma ka lima maikai a e he- ! luhelu akoluia i ka poalima. Pau ke Komile. Kornite ka hal(? no ka Bila Auhau. Manao 0 G. M. R,opikana e waihoia ma ka papa keia Bila; aua hooleia. Hooholoia e heluheiu | pakahiia na pauku. Hooholoia ina ke noi o E. P. Bona, e waihoia ka pauku 1, a me ka 2 ma ka papa, a ina makemakeia e hiki no ke i ae ka hale. Nui loa ka hoopaapaa o naLuna, iio ka Auhau Waiwai i oleloia iloko o ua Biila Auhau nei. Kokua nui o Tatina, Pana, S. M. Kamakau, J. W. H. Kauwahi, J. W. E. Maikai ame na mea e ae. Hoole oG. M. Ropikana, loane, Eihopa a inekekahi poe 1 ae. Aole nae i holo. Hooholo ia ma ke I noi o Tatina, e hoopau i ke Komile, a e no- ! ho hou keia hale apopo i Komite no keia BL ; la mamua o na hana e ae i hoopaneeia. I Hoopanee apopo halawai hou.

Poaha, lune Hora 10. kakahiaka, halawai ka Poeikohoia. Heluheluia ka olelo onehinei, a ua a,po- , noia. Pule o Kalaka a noa ; hoomakaia ka hana. Hooholoia ma kē noi o C. II. Bihopn,<e hapaiia ma ke Komile o ka hale i ka Ja apopo ka hila Kunawai no ka hoopii koke. Ua I unuhiia. Hooholoia ma ke noi o R. Koiku.'e hapaiia na hana i hoopanee a. Hooholoia ma' ke noi o loane e Komite ka | hale ano e noonoo no ka bi!a Kanawai o na ! auhun. Heluhelui-a ma ka pauku 4 a hiki i ka paaku 9. Nui ka hoopaapaa, aua hoololiia kekahi mau mea, a hookomo hoaia iloko kekahi mau niea pono e ae. Pau ke Kom.iie. ' Heluhelu mai ka Lnnahoomalu i ka palI pala mai ka hale Ahaolelo Alii mai, e hai mai j ana, ua hooholo loaia e ka hale o na ’Lii ke- i kahi man bila Kanawai o keia hale i hoounaia , aku malaila. Ka ‘ hila Kanawai e hoopauana ! i kekahi mau Kanawai kahiko.” Ka bila i Kanawai e ae ana i ka hookolokolo i kekalii mau degere o ka ofeni malalo o ka palapula hoopii hookahi. ” Ka 41 Bila Kanawai e hoole ana i ka hookolokolo ana a me ka hoopai ana ma ke degere alua no ka aihue ma na Ahahookolpkolo hoomalu a me na Aha apana.” Hoike mai no hoi ua palapala la o ka'hale Alii. ua hooholoia me ka hoololi uuku ana i ka “bila Kanawai o ka hale wai o ke Aupuni.” Hooholoia ma ke noi S. M. Kamakau, e haawiia ka bila Kanawai o ka hale wai Aupuni i ke Komile o ka hale i ka poaono. Helulielu akoluia ka bila Kanawai no ka Piiiwaiwai Lotare. L'ulu a piliwaiwai e ae. Apono ko ka hale, a. ua hooholo loaia. Hooholoia ma ke noi o S. M. Kamakau, e k&paeia na rula, a e helulielu muaia na bila i makaukau no ka heluhelu akōlu ana. Heluhelu akoluia ka bila Kanawainoke akoakoa ame ke one. Apono ko ka hale a ; ua hooholo loaia. Heluhelu.akoluia ka bila Kanawai no ka lawe ana i ua moe houkolokolo o na Ahahookolokolo kakan a me kekahi mau Aha e ae i hoike ma kekahi hookolokolo ana. Apono ko ka hale a ua hooholo loaia. Heluhelu akoluia ka hila Kanawai e- pili ana i na luina mahuka. Apoao ko ka hale, a ua hooholo ioain, Heluhelu akoluia ka bila Kanawai, e hooki ai ika manawa'hoopii waiwai. Apono ko ka hale, a ua hooholo loaia. Hoopanee, apopo halawai hou. Poalima, lune 3. Hora 10 kakahiaka, halawai hou ka Poeikohoia. Heluheluia ka olelo onehinei, aua aponoia. Pule o Kalaka a noa, hoomakaia ka hana. i\la ke noi o i. W. 11. Kauwahi, ua hooholoia; mamua o ka noonoo hou ana i ka hila auhau waiwai; e kauohaia ka Lunahoomalu o ke Komile o na aina aupuni e nīnau i ke Kuhina Kalaiaina, a e hoike mai i na inoa o ka poe i loaa i na palapala alodio mamua aku o ka la 7 o Augate, 1850, ka nui o na eka i lilo ;a lakou i akaka ia kakou.

Hooholoia ma ke noi o J. Kaona, e ha(>ai i na liana i hoopaneeia. Hooholoiii ma ke noi o A. G. Tatina, o kn- : paeia na rula, a e heluhelu aluaia an»» l<a hila Kalaiwaiwai. n ua heluheluia. N<*i <> P:ma, hooholoia e Komile ka liale i keia bila i ka Ja | noa. Helulielu aluaia na bila elua noke kuai ana ! i na aina o ke Aupuni. Noi o J. W. I!. Kau- ! wah-i, ua hooholoia e Komite ka bu!e -i keia | mau bila i ka poalua. | Heluheiu aluaia ka bila auha” ina ilio ina | dala elima. Noi o loane, hooholoia e Komite ka hale i kn poalua. Noi o C R. Pihopa, ua hooholoia o lioopaneeia ka noonoo Komite a::a i kekalū bila [ auhau ilio a i ka poalu. | Komite ko ka hale no ka bi!a Kanawai e i papa ana i ke kanu awa, a me ka inu ana. a I ina ke noi o loane, ua hooholoia e hoopanee loaia keia bila. Komile ka hale no ka bila Kanawai a Kai makau, e hoemoa ana i na ia a pau o ke Aupuni no iia makaainana wale no, aole e Koho na konohiki ia ia. ia hoomala na lakeu. Manao o G. M. Kopikana, ua hooholoia, e haawiia i Komilo wae e noonoo a hoopuka hou mai. Kohpia o S. M. Kamakau J. W. H. Kauwahi a me F. Pana i mau Komiie wae. Helulieiu aknia ka liila Kanawai no na Kahuna Lapaau. Noi oE. P. Bona, -e Komite ka hale apopo. Heluhelu alnaia ka bila Kanawai no na palapala aupUni oke keena kakau kope. Noi <> E. P. Bona, ua liolo e Komile ka hale i ka poakolu. Noi oF. Pana, ua hooho*lo : a <e lioopanee aku i ka la apopo ka noouoo ana i ka olelo hoike a ke Komite no ka oihana kaua. Heluhelu akiaia ka bila Kanawai a Kalama e hoonoa ana i na !aau a pau ma na aina o ke konohiki ame ke aupuni. Noi o Kamakau ua hopholoia e Komile ka hale i ka poalima. Komile ko ka hale i ka bila Kanawai e hoololi ana i kekahi hapa hope o ka pauku o ke kanawai e haawi ana i na liaole hoohiki ole i na pono o ka hoololi ana i na waiwai paa. Manao o īoane, e hoo()anee loa, a ua hooleia. Apono ko ka hale ī ka bila, aua holo. Noi o G. M. Kopikana, kope maikaiia a e heluhelu akolu i ka la apopo. Hoopanee apopo halawai hou. Pau a hoi nui, Poaono, lune 4, Hora 10 kakahiaka, halawai hou ka Poeikohoia. Heluheluia na hana oka poaiima, a ua apono. Pule o Kalaka a hoa, hoomakaia ka hana. Heluhelu mai o J. M. Smiih i ka palapula hoike a ke Komile wae o na koina o ke keena Kalaiaina no na koina a kekahi mau Luna ma na oihana o ke Aupuni malalo o ke Kiaaina o ka Mokupuni o Kauai, no ko lakou mau uku. Eia ka manao o ke Komile. E ukuia o F. W. Lilikalani, $75.00 W. H. Kailihaona, 25.00 J. H. Kaele, 44.80 W. B. Aka, 25.00