Ka Elele, Volume 8, Number 17, 29 October 1853 — KE KANAWAI. [ARTICLE]

KE KANAWAI.

No na La Hana Alanui. APONOIA, IUNE 16, 1853. E uooholoia e ke Alii, me na ’Lii a me ka Poeikohoia o ko Hawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai ; Pauku 1. O na La Hana ma na Alanui a me na Alahaka me na Hana e ae o ia ano e hoemiia a ma keia kanaw ai ua hoemiia no mai na la he umukumumalua a i eono la hana i ka makahiki; a e manaoia na Jiora hana ewalu hookahi la hana no ia. Pauku 2. E hiki no i kela mea keia mea kupono i ka Auhau Alanui ke hookaa mua aku ia Auhau me na dala maoli elua, i ka manawa mua a ka Luna Alanui a o kona hope paha i kii aku ia ia ; oia hoi ka ukupau. Pauku 3. O na kane a pau e .noho ana iloko o keia Aupuni ke hiki aku i na makahiki he u.nikumamaono, a ko emi mai hoi malalo o ke kanalima inakahiki, ua kupono no ia lakou ka Auhau Alanui. Pa»-su 4. Eia ka poe kaawale i ka Auhau

Alanui, o ka ka Moi, ke Alii o na Luna Kiekie o na Aupuni e ; o na Kahuna pule a ine na Kumu ao e hana mau ana i ka lakou oihana ; a me na koa mau i ukuia nie ko lakou mau luna ; o na kanaka kinai ahi i pualu ia e like me ke kanawai ; o na pupule a pau me na oopa, a me ka poe i hiki ole ke haaa no ka mai loihi. Pauku 5. Na na kanaka ma ka wahi a i ka manawa a lakou e koho ai i na Luna Makaainana e noho ma ka Ahaolelo, e koho ma ka balota e like me koho ana i na Luna Makaainana, i Luna nana alanui no ko lakou Apana iho, no ka makahiki hookahi mai kn la aku o ke koho ana ; aka ina e make kekahi Luna nana alanui, a haalele paha kekahi i kana oihana, alaila e kohoia i Luna Alanui hou c like me mamua. Pauku 6. Na na Luna nana Alanui, maloko o ko lakou mau Apana iho e hooponopono i ka Auhau hana ma na Alanui Aupuni a me na Alahaka a pau, aka, aole lakou e hana i alanui hou, aole hoi e pani i kekahi alanui kahiko ke ole lakou e kahea mua aku i na kanaka o ia Apana i auhauia i ka Auhau Alanui. i elima la mamua o ka halawai ana, e halawai lakou i akaka ko lakou manao i ka pono a me 1 ka pono ole oia hana. A e like ka hana ana o na Luna me ka manao o ka nui o na kanaka. Pauku 7. Na na Luna nana Alanui e ohi a e haawi hou aku i ka Auhau Alanui maloko o ko lakou mau Apana ponoi ; aole e lilo kekahi hapa o ka Auhau Alanui maloko o ko lakou mau Apana ponoi ; aole e lilo kekahi hapa o ka Auhau o kekahi Apana no ka hana ana ma kekahi Apana, e me ka ae ole mamua 0 na kanaka o ia Apana ma ka halawai e like me ka olelo o ka Pauku maluna iho. Pauku 8. E hiki no i na Luna Alanui ke hookohu i mau luna malalo iho o lakou aole nae e oi aku na luna i ka pa kanalima o ka poe kupono i ka Auhau Alanui o ia Apana ; o ko lakou uku hoi, aole e oi aku i ka hookuu ana ia lakou i ka Auhau Alanui. Pauku 9. Na kela Luna keia Luna Alanui 1 ka la 31 o Dekemaba o kelu makahiki keia makahiki, e hoike aku i ke Kuhina Kalaiaina ma ka palaj>ala, i na mea a pau ana i hana’i ma kana oihana iloko o ka makahiki i hala iho, a e hai aku ia ia penei; ka nui o na kanaka kupono i ka Auhau Alanui ma kona Apana iho ; ka nui o na la i hanaia, ka nui o na elala loaa mai; ka nui oka auhau i hookaa ole ia mai ; ka nui o ke koena dala mai ka makahiki mamua iho; ka nui ona dala lilo ame ke koena ; ka nui a me ke ano o na mea Iianalima Aupuni e waiho ana me ia, a me ka nui o na la ana i hana iho ai. Pauku 10. Mahope iho o ia hoike ana e ukuia na Luna Alanui e like me ka mar.ao o ke Kuhina Kalaiaina he pono, noloko ae o na dala i hookaawaleia no ia mea e ka ahaolelo. Pauku 11. O na dala a pau i hookaawaleia e ka Ahaolelo no na Alanui o kela Apana keia Apana na ke Kuhina Kalaiaina e kikoo aku i ka Waihona a e hooliloia aku e na Luna Alanui malalo o kana kauoha.

Pauku 1*2. O ka Luna Alanui nana i ho«kuu aku ma ke nno kolohe i kekahi kanaka ku|)ono i ka Auhau Alanui, i hookuu ole ia hoi ma keia kanawai a i lioohana ole hoi i na kanaka kupono i ka Auhau i na la a me na hora i oleloia ma keia kanawai, e hoopaiia no e kekahi Lunakanawai Apana ke kuia hewa ia ia i na dala elima no kela hew'a keia hewa, a o na dala loaa mai e huiia no me na dala Auhau Alanui o ia Apana. Pauku 13. E hiki no i na Luna nana Alanui ma ko lakou mau Apana iho e hoopii a e ohi ma ka, palapala kii waiwai i ka Auhau Alanui a pau i hookaa ole ia ke hiki aku i ka la hope o Okatoba. Pauku 14, Aole e hiki i kekahi Luna nana Alanui ke koi aku i na kanaka e hele i ka hana alanui ma kahi i oi aku i elima mile ka loihi aku mai ko lakou wahi e noho ai, me ka ae ole mai o na kanaka o ia apana iloko o ka halaw'ai i akoakoa e like me ka olelo o ka Pauku eono. Pauku 15. Ina hana ino kekahi kanaka, molowa paha, hoohaunaele paha, i ka la hana alanui, e hiki no i ka Luna alanui ke olelo i ka Makai, a nana no e hopu ia kanaka, a e lawe aku ia ia imua o kekahi Lunakanawai apana a ina ua kumu ole kona hewa, e hoa hew'a ka Lunakanaw'ai ia ia e hana ma ke Alanui, aole nae e oi aku i na la elima e like ma kona manao he y>ono, Pauku. 16. E hiki no i na Luna nana alanui ke lawe i ka uku pau no keia auhau hana o na kanaka a pau e noho hoolimalima ana ma ka malama, a makahiki a i ole ia e ae like me ko lakou mau haku, e hana i kekahi apana alanui, a i oleia e hana lakou ma ke aianui me ko lakou lako i ke kaa a oopalau paha, oia ka uku pau no lakou a pau ke ae like ia. Pauku 17. Na kela Luna keia Luna i ka la 15 o Ianuari a mamua ae f»aha, e haawi aku i ka mea i kohoia i pani hakahaka nona ma ia oihana, i na Bukc helu, a me na palapala a f>au e pili ana ia oihnna, a me na dala a pau o ka Auhau alanui e waiho ana ma kona lima, a me na mea hana lima a pau o ke Aupuni e waiho ana me ia. Pauku 18. Ina e hoopiiia mai imua o na Luna nana i ke koho ana o kekahi apana ma ka palapala i kakau inoa ia e na kanaka he kanalima o ia apana, e i ana, ua kue ka hana ano o ko lakou Luna alanui i ke Kanawai, me ka hoomaopopo mai i na kumu hoopii, alaila na ua poe Luna nana nei e hookolokolo aku ia ia, a ina i maopopo kona hewa, e hoopau aku no lakou ia Luna Alanui, a e kauoha aku e kohoia i Luna Alanui hou, me ka hoolaha aku nae i umi la mamua ae o ka la koho. Pauku 19. E hele uo kela kanaka keia kanaka i ka hana Alanui me ka makaukau i ka mea paahana kupono ma kona lima, a e hana io oia, e like me ka olelo a ka Luna Alanui, a i ole e hoopaiia no e like me ka Pauku 15. Pauku 20. Ina i pilikia maoli kekahi kanaka, a pono ole ke hele oia i keia hana Alanui i ka la hana; alaila e hiki no ia ia ke noho ke loaa ia io ka hope nona, a i olo ia e uku

oia i hapalua dala no kela la keia la hana ana i hana ole ai e hke me ka olelo a ka Luna. Pauku 21. E anhauia ka auhau Alanui mnluna o na kanaka a pau, na kanaka hoi i kupono i keia Anhau ma ka Apana kahi i loaa ai lakou ma ka la a ka Luna alanui o ia Apana i koho ai he la hana ke ole i loaa i ke kanaka ka palapala hoike a ka Luna alanui o kekalii apana e ae, e hoakaka ana, na kaa ka Auhau o ia kanaka no ia makahiki. Pauku 22. Ika imi ana ina Alanui hou a me na alahaka paha, e manaoia no, a e hoomaluia ka waiwai o na kaiiaka nona ka aina kahi e holo ai ke Alanui hou a e hanaia’i na alahaka paha. Pono no ika Luna alanui ina ua hooholoia e hana i alanui hou a i alahaka hou puha e like me ka pauku 6, e kau i mau palapala hoolaha ma kahi i manaoia’i e hana i ke alanui hou i lohe na mea nona ka aina a i liiki ia lakou ke hoike mai i ka nui o ko lakou mau lilo imua o ka Lunakonawai Kaapuni e noho kokoke ana. Pauku 23. Pono no i na Lunakanawai kaapuni nei ke hookohu i ekolu mea ku i ka wa nana e koho i ke kumu kuai kupono o ka waiwai e laweia ana no ke alanui hou. a me ka nui o ka poino o ka poe nona ia aina, a e uku no ke Aupuni i ka poe i poino e like me ka olelo a ua poe ku i ka wa nei ; a ina i oluolu ole kekahi kanaka i ko lakou hooholo ana, alaila e hiki no ia ia ke hoopii ae imua o ke jure o na mea 12, i hoonohoia e na Lunakanawai kaapuni la. pono no nae ke hoohalahalaia ina he kumu, a na ka Lunakanawai no e hooili aku i kope oiaio o ka olelo hooho3o a na mea ku i ka wa a ka poe jure paha, i ke Kuhina Kalaiaina, a e haawi aku no hoi i kope like na ke kanaka i hoopoinoia. Pauku 24. A haawiia kela palapala i ka mea nona kahi e laweia ana alaila lilo mai kela wahi i ke Aupuni i hanaia ke ala i oleloia’i; aole hoi e hanaia ka palapala hoolilo a ka mea nona ia wahi mamiia, a e haawi ka mea nona ia wahi i ua palapala la i ke Knhina Kalaiaina i ukuia oia e like me ka olelo mahope ae nei. Pauku 25. A ike ke Kuhina Kalaiaina i via palapala la hiki no ia ia ke olelo pu me ke kanaka nana ka palapala a holo like ka laua, alaila, hiki i ke Kuhina ke pani aku i aina okoa a i mau pono e ae paha e like mc kona ike ana he mea e pomaikai ai kc Aupuni, a e lioike hoi oia imua o ka Ahaolelo i na palapa!a hoike poino a pau i hookaa ole ia e like me ka olelo maluna. Pauku 26. E lilo keia i Kanawai i ka la mua o Innuai'i M. II. 1854, a o ua Kanawai, me na hapa Kauawai e ae a pau no ka anhau alanui ua hoopauia no.