Ka Elele, Volume 8, Number 20, 5 December 1853 — KE KANAWAIHOU. [ARTICLE]

KE KANAWAIHOU.

Eia keliahi mau Kanawai hou i hoohoioia’i iloko o ka Ahaolelo ikamakahiki 1853. Na ke Anpuui. KE KANAWAI Kupono i ka hoihoi koke ia mai ka aina o kekahi ano. IIOAPONOIA IULAI 6,1853. No ka mea, i keia wa aohe mea e hookuke ai i na kanaka noho wale maluna o kekahi

aina, ma ke ano loihi wa'le no, oia ka hoopii Kanawai e liookukeia ua kanaka noho la, Nolaila. E hooholoia e ke Alii me na ’Lii a me ka Poeikohoia o ko H iwaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai; Paukl t l. A noho hoolimalima kekahi ma ka aina a ma ka hale paha, a noho paha kekehi mea e ae malalo iho ona ma ka aina, a ma ka hale hoolimalima paha, me ke kuieana ole, ma hope iho o ka pau ana o ka manawa i hoolimalima ai, ma ka olelo ana, a rna ka hoike aku ia ia e hele, i umi paha la mamua o ka hele, e hiki no i ka mea nona ka aina ke loaa hou mai i Uona wahi ma ke ano e olelo hope ia mai. Pauku 2. E pono no i ka mea nona ka aina ke hoopii i ka Lunakanawai Hoomalu, a i ka Lunakanawai Apana paha,. no ka palapala kii ma ke ano palapala kii maoli ma na hoopii hihia waiwai imua o ia mau Lunakanawai, e kiiia ka mea i hoopiiia e pane mai i ka hoopii ana o ka mea hoopii no ka noho ana o ka mea i hoopiiia ma ka aina a ma ka hale paha i ole-h.ia ma ka hoakaka’a mai, a noho hewa hoi, kue i ke kuleana o ka mea hoopii; aole e hoikeia kekahi hoopii eae. Pauku 3. Penei ke kiiia ana o ka palapala kii. 1. Ma ka haawi ana 1 ka mea noho hale i ke kope o ka palapala kii nana ia, e hoike aku hoi ia ia i ke kumu palapala kii; a i ole ia, 2. Ina e noho aku ka mea noho hale, aole ma kona wahi e noho mau ai, e waihoia no ke kope o ua palapala kii la rna ia wahi no, me kekahi kupono e noho ana malaila. Pauku 4. E hoilioi hou ia mni ua palapala kii la i ka manawa a ka I unakanawai e manao ai he pono, aole nae uuku iho o na la ekolu, aole e oi aku i na la elima; a e hookolokoloia e like me na hoopii waiwai e ae imua o ia mau Lunakanawai, Pauko 5. A ina e hooholoia ua noho hewa ka mea i hoopiiia,a ina ma ka hookolokolo ana ua hoomaopopoia a ua maopopo i l>a Lunakawai na ka mea hoopii no ka Aina. ka hale paha, alaila hooholo oia pela, e hookoia no. a me kona koina, a e hoopukaia pela. E hoopukaia ka palapala hoonoho na kalalamuku, ai kekahi Makai Nui, a makai paha, o ke kulanakauhale, a o kekahi Apana paha kahie moe ai ua aina la, me ke kauoha aku ia ia e hookuke i na kanaka a pau mai ia wahi aku, a e hoonoho i i>a mea hoopii a i kona kanaka paha i noho maluhia oia malaila. Pauku G. O ka luna nana e lawe i ua palapala hoihoi i ka aina la, e pono iaia ke hana e like me ke ano oloko. Pauku 7. A hoōpukaia ka palapala i oleloia e hookuke ai i ka mea nolio hewa, o ka hoolimalima no ia wahi, ina i hoohmalimaia, a me ka pili ana o ka mea poa a me ka noho hale e pau io no ia. Pauku 8. E hookiiu ko hoopuka nna i na palapala hookuke la no ka hookna ole i na eiala hoolimalima, ina niamna o ''a hoopuka ana o ua palapala hookuke la, e liookaa ka mea aie i kona aie, a rne na koina a pau a na mea pili ia hana ai:a. a i ole ia e haawi i ka meae lio-

omalu ai i ka hookaa ana maloko o na la e Hma, a oluolu ka manao o ka Lunakanawai a o ka mea hoopii f>alra. Pauku 9. E pono no i kela Lunakana'wai, keia Lunakawai i ka wa e hookolokoloia ana no ka loaa hou mai o ka aina, ma ka noi ana o kela aoao kein aoao, e hoopanee i ka hookolokolo, i hiki i kela aoao keia aeao ke kii aku i kona mau hoike, ina he maopopo ka pono, aka, aole e loihi aku ia lioopanee ana mamua o na la elima. Pauku 10. E hiki no i kela aoao keia aoao ke hoopii Iiou mai ka olelo hooholo o ka Lunakawai, iloko nae o na hora he iwakaluakumamaha mahope oia hooholo ana, a i kekahi LunakanaWai kaapuni, a i ka Aha Kiekie paha; aka o ka mea hoopii hou, mamua o ka ae ia ia ia, e haawi no i l>a Lunakanawai i ka olelo hoopaa, me na mea hoomalu e hoomalu ai i kona hoapaio, i na elala hookahihaneri, malalo o keia manao, e hoopii koke ho, a e hookaa i na koina a pau no ka hoopii ana, ke hoopaaia ka olelo hooholo a ka Lunakanawai. Pauku II. A hoopiiia kekahi no ka hookaa ole i ka dala hoolimalima, a holo ka manao o ka Lunakanawai, na ka mea lioopii ka aina, aole e aeia ka mea i hoopiiia e noho a e hoopii hou, ke haawi e ole ia i ka palapala hoopaa na ka mua hoopii, n.o na mea e hoomalu pono ai, e hookaa i na elala hoolimalima a pau e pili ana a e aie ia paha mahope o ka hoopii ana, ina paha e hoolioloia, na ka ! mea hoopii ka aina. Pauku 12. O ka mea noho hale hoolimalima, aole nae i hookaa i ka dala, a e haalele oia i kela wahi, a waiho neoneo ia me ka mahi ole, e hiki no i ka Lunakanawai hoomalu * i a Apna paha, ke noi mai ka mea nona ka aina, a ma ka hooa aopopo ana ua haaleleia ua | wahi la e kela mea noho liale kaa ole i ke da- ! | la hoplinialima, e hele a e nana i ua wahi la; \ a maopopo ma ka nana ana ua haaleleia ia i wahi, e kapili oia i ka pa|>a kakau ma kahi e ike ia i o ia wahi, e kauoha ana i ka mea noho hale e hele mai, a e hookaa i na dala hooli- i malima ia, i kekehi manawae hoakakaiama ia pepa kakau, aole e erni iho i na la lie umi, a- , ole e oi aku i na la he kanakolu. Pauku 13. A pau ka manawa i oleloia ma ia pepa kakau e nana hou aku ka Lunakana- I wai i kela wahi, a ina e hiki inai ka mea noho hale a hookaa i na elala hooiimalima, a ole ia I e hoole i ka aie ana i ka mea nona ka aina, e i hoopauia ka hoopii. Ina paha ma keia nnna hou ana aole e hele mai ka mea noho hale, a j o kona kanaka paha, e hookaa i na dala hoo- I limallma, aole hoi e hoole i ka aie ana, e hiki ( no i ua Lunakanawai la ke hoonolio i ka mea | nona ka aina ma kona wahi no, a o ka hooli- I malima me ka mea noho hale e hoopauia no- ! Pauku 14. E hiki no i ka mea noho hale ; j ke hoopii mai ka olelo hooliolo a ka Lunaka- j wai o ia mau pauku hope elua a i ka Lunakanawai kaapuni ma ke keena, a i ka Aha Kiekie paha, a maloko lioi o ka malama hookahi mahope o ia hoonoho ana; ma ka hoike palapala ana i ua Lunakanawai la, a me ka haawi ana i ka olelo hoopaa o na dala

hookahi haneri, me na mea hoomalu pion’o e aeia e ka Lunakanawai, c uku aku 'i ka me;i aina i na koina a ]rnu o ia hoopii ana, 'e hnoholoia, a na ka mea noh'o hale e nku, alaile na kela LunakanaWai e haawi aku i ke kopt o na mea i hanaia iniuu ona malalo o na 1h he umi mahope o ka hoopii ana, a ’e hoike i ka mea aina i ka lioopii ana. Pauku 15. E pili no keia KahaWai ma ke la i hooholoia’i.