Ka Elele, Volume 9, Number 2, 16 March 1854 — MANAO NINAU. [ARTICLE]

MANAO NINAU.

E ka Elele Hawaii e. Aloha nui ioa oe. He waiala Lulini ka ? u e haawi aku nei ia oe a, nan hoi ia e luln aku i kona ala mai Hawaii, a Niihau i moani poniponi ae ai ia ika pou o ka pukaihu oka poe e heluhelu ana ia oe. No kau mau ninau no ma ka aoao 2 o ka pepal o ka Buke 9 o ka makahilu 1851 nei no. Nmau, “Aole anei e kaloheia auanei keia pae aina pela?” E kaloheia ana paha , aole nae maopopo loa. Pela nae ka makau a me ka hopohopo e noho nei i keia wa. No na hnole kolohe e hoho ana mauka nei. Aka!aole io no paha lakou e kalohe e like me ko lakou manao e kuko nei; e hooweliweli wale ana no paha lakou, i na o ko lakou manao ia, ua hewa loa noia manao ana pe'la. A ke olelo nei nae ua poe haole kolohe nei a me kekahi poe kanaka na G. P. Judd, & Lim. keia kipi a huna ia lakou iho. Na lakou ilio no ke kipi aole na G. P. J. & L. Aole! aole maoli io no; Aole hoi no laua ka manao e hoohui aku i keia Aup. me A. Huip. no na haole waiwai mai e noho ana ma Honolnlu nei. Oke kumu nui 0 ko lakou manao ana he pono ka hui, oka makau i keia poe haole kolohe a kipi hoi. O aha la ? O pau ko lakou waiwai a hlo loa hoi 1 mea ole no ka hana pono ole a keia poe kipi a kolohe maoli ia; nolaila i kau ai paha o G P. J. i kona inoa ike la palapala e hui i keia Aup- & Am. H. paha, aia i ka manao o ka Moi ka hui a me ka ole. Nona wale no ke Aup. wahi a ke kumu Kahawai. Af>le nae i kakau o Lim. i kona inoa ma ke la palapala he noho wale iho no kona a hiki i keia wa. Pela ko’u lohe maopopo ana. Ua hewa ‘anei kela noi aku i ka moi pela aole anei ? i kou aole, aole io paha i hewa ia noi ana pela. Aole no hoi ia lakou iho ka hui, aia no i ka Moi ka ae a me kaole* He mea hoakaka wale no ka keia poe waiwai wahi aKiilau. Hehewaanei keia manao la? I ko’u la, ea aole, A ua hewa anei o Luke i ka hai pololei ana ia Kamehameha i ka hewa i liana ia i kona mau maka ? i ko’u lohe, aole ia i hewa. A pehea hoi keia, ua hewa anei keia no ke noi onaaku i ke ’Lii? Ehia la hoi kanaka i noi i hoopiiia

e hewa no kana noi ana i kana mea e noi ai ma keia Ap. a ma na Aup. e ae hoi ? aole paha e loaa. Ua hoohewa a nei o Icsu i ka maka po a me ka wahine heekoko i ko laua noi ana e hoola mai ia laua? I ko’u ike ma ka Baibala aole laua i hewa maia noi ana. Kainoa o ke kipi a lawe i ke Aup. ka hewa e like me ka manao o ka poe haole kalohe e manao nei lakou e hana . Auhea oukou e na heahanau apau loa mai Hawaii a Niihau e pono e hoopau ae i na manao kuhihewa e noho ana i loko o oukou e kapa ana na na kumu ke kipi me ka lawe i ke Aup. E hana no anei lekou meia ka poe nana kakou i hanai mai i ka ai o kauhane a me ka naauao i keia Aup. ka poe nana i hooponopono i keia Aup. i loaa ai he mau kuleana ahulio ko kakou; ai i kea ae he Aup. waiwai keia. O ko’u manao iho keia aole io no lakou e liana pela. O keaha ka mea e pau ai keia kuhihewa o kakou a me keia nene kaua. Eia e pule ikaika na hoahanau mai H. N ia Iehova, e noho pono, mai huna hewa imua ona. No ke kope. Nokeaha la aole kanu na kanaka maoli i ke kope? No ka uuku o ko lakou mau kuleana, no ke ana pono ole ana o ka mea ana aina a ke Aup. i hoonoho aku ai aole i ana iaapau kahia ke kanaka i mnhi ai me kona lima pono; aia ka hewa nui a ka mea ana. ,0 ke ana ole ia o na kuleana o kekahi poe a hiki mai i keia la, a ke waiho wale nei no ia mau kulcana,no ke keakea o ka liaole kanu kope o Kali kona inoa , keakea nona ia wahi, aka ! aole nona, o ka pili akula noia o ka mea ana aina o lakou la haole ia. a o ka hooikaika ole mai no hoi o loane kahi kumu, i oki loa a paha na kuleana o na kanaka. E pono e hoi opau ia ke la ana aina i mea hnna pololei aku ke noho malalaila, o keia ka pilikia nui o na kanaka o Kauai, o ko Hanalei nae ka’u i ike pono. No wai la keia hewa? no na Lunahoona anei? i ko’u noanaaina a me Lunahoona keia hewa ! Hoonui ee. Ua hoohalahala kekahi poe no ka uuku o ka Elele, e pono e hoonui ae, pela ka n.anao o ka j ee lawe Ilele; aole o lakou mukemake i ka uuku, i nui na mea hou e puka mai, a ike iho lakou, oholi nui loa pela ka lakou olelo. E pai koke iho oe mai lohe. J. W. I. Kai.ohelani, Honoluln, Maraki 11, 1854, Pono no e hoonui ae i ka Elele ke loaa nui mai ke (lalu; 'ina uuku ke dala uuku ka pepa, O ka uku no ka Polunesia he ,f G no ka makahiki, nolaila, nui. Ua knpono keia olelo a J. W. I. Kalohilani, he mea ia e pau ai ke kuhihewa o kekahipoe. Eia kekahi olelo lapuwale, i wawe ia nei, Ua haawi o Limaikaika laua me Kauka i ke Aupuni ia Amerikn. Lapupale! Aia no o Kauku ma kana hana ponoi, ua kaawale i

ke Aupuni i keia \va, aole ona huoponopono malaila. Eia hoi o Limaikaika ma ka oiliana Aopalapala, a o kana olelo mau eia, “No ka Moi ke Aupuni; ia ia wale no ka haawi a me. ka haawi ole; ia ia ka hoohui me kekahi aina <-*, aiaiano ka hoole.” E hiki no i na lii, nie na Kuliina, me m kanaka, me na haole, ke kamailio no ka hui, a me ka hui ole, e hiki no ia lakou kc hoopii imua o ke Alii, c like me ko lakou manao, he pono; aole nae hc mana o ia mau olelo a pau, ke ae ole ke Alii, Nolaila makehewn loa keia olelo, ua haawi o mea, a o mea i ke Aupuni; a ua paipai malaila. Na ke Alii wale no keia hana. Pela ka Limaikaika. No na enemi keia olelo wawa wale, i mea e hewa ai ka mea pono. Mai manao ka poe pono i keia olelo.