Ka Elele, Volume 9, Number 3, 30 March 1854 — NO KA HOOPH O KA POE MOREMO. NA WAIMEA KAUAI. [ARTICLE]

NO KA HOOPH O KA POE MOREMO. NA WAIMEA KAUAI.

Ka palapala hoike imua o ka Ahaku- ! kakukamalu; no ka hoopii a P. W. Kau- I wahi a me na Moremona e ae ma Waimea Kauai e noi ana e hoopau ia W. B. Aka, ke kahukula a me ka olelo a Aka no ia mea. Ua hoapii mai. na Moremona 39d<anak.a maoli ma ia wahi; no W. B. Aka ke kahukula oia Apana; me ke koi mai, hoopau ia oia no ka mea, ua ae mamua e haawi i palapala kumu ia Hosea, he luna kahiko o k.o lakou ekalesia nana e j ao i kula kaawale no ka lakoa mau kej iki,. a na ke. Aupuni e kokua ia kula, ; a ua olelo no hoi e kohoia i luna k-nla e | like mo ke kanawai, a mahope hoole houia, e olelo ana, ua nui na kula ma ia wahi; a mahope iho, hoomaka oia. i kula hou; a ua koho oia i kona hoahanau ponoi i kumu no ia kula. A no Rowela kana hana ana pelh. I ka la 31' o Oekemaha palhpala mai o Aka ia’u, ua koi na kahuna Moremona ia ia i kumu a, i luna kulano lakou no ka lakou mau keiki, na ke Aupuni no e malama, a ua kanalua oia no ia mea, no ka mea, ua makaukau ia wahi i na ki e. la’u malaila mamua iho nei, ua hai mai o Aka i kekahi kumu o kona kanalua ana. Eia, Olelo o Hosea imua o na kanaka a pau “ponoke lawe ke kane hookahi i na wahine he lehuiehu,” ahe mea hewa loaia i kekanawai, e olelo ana “aole loa e haawi ia ka palapala Ki mu na kekalu kanaka ke hoakaka o’e ia mamua ka pono o kona noho ana Olelo mai hoi ia’u ka Lunakanawai a

me ka Luuaauhau ua olelo nui o Hosen pela a ua ae keia poe hoopii ua han a oia pela. Ua hoomaka io no o Aka i kula hou maia wahi ma hope o kana olelo ana, ua nui. Eia nae paha ke kumu o kana hana pela. I kuu hoike ana i na kula ma ia Apana i ka la 3 o lanuan manao au ua pono no e hana i kula wae malaila, a e ohi i na haumana nui a me ka makaukau e komo ilokooia kula, i holo mua lakoa, a ua hai aku au i ko’u aiaaaa ia Aka pela, a e hoonoho i kc_ kahi kumu akamai naaa e ao, he hoahanau no ia no Aka, nolaila paha kana liana like ole aua me kana olalo mua. No’u; no nae ia manao, aole nona. Nolaila; oia ka ninau. Ua hewa anei o Aka ma kana OihanaP E nana kakou i ua kumu o kona hoole ana. i ka manao o na. kahuna Moremona. Eia ka mua -1 Ua, nui na kula ma ia wahi 2. No ka. olelo anu a ke kumu i manao. ia “aa pono ke lawe ke kane hookahi i na wahine he lehuleha, aole e hiki ia ia ke hoike mai i ano pono nona, e like me ke kanawai. No ka lua | o keia mau kumu manao aole a’u olelo i j keia manawa. O ka mua; k.e kumuoiaio, i ko.’u manao. makehewa ke kula hou. oia ano malai-la. I.aa he oiaio na, mea a’u. i ike ai malaila, aole pouo e ae aku i keia hoopii. Malaiia iho nei au, a ua hoike i na kula a pau ma Waimea, a i ko’u manao, ua pono no ko ke Kahukula lioole ana i. ke kula hou. o ia ano. Aka, o k.e kula wae ao na haumana nui a like me na Apana e ae he pono no ia. No ia mau kula wae kekahi mau kumu akamai o na kula. Ua manaowale kekahi poe ina i loaa na haumana lō o kekahi aoao pule, e hiki no i na haumana ke koi i kula aupuui no lakou, He kuhi hewa ia. Aole pela ke kanawai. Eia wale uo; ma kekahi olelo ao i na kahu, uaoleloiahe 15hauinanaoiakahaahaa loa; ina emi malalo olaila, aole loa kulake ioaa ole ka ae akekuhina. Oia wale no. Na ke kahukula e nana i kanuio na kula ku pouo, ina kolakou mau apana. Ua maopopo ka manao o na kakahuna Moremona, ua makemake i kula kaawale no ko lakou aoao pule. Ua ike lakou i na kula hoole pope, a. i na kula kalolika a nolaila makemake i kula kaawale no lakou. Mai pono ko lakou manao, ina na ke kanawai e hookaawale pela, aole nae na ke kanawai. Pela no na kula mamua o na kanawai e noho uei, he kuia hoole pope, a he kula katolika, a ua waiho wale no ke aupuni pela no ka manao ua iike ia me ka make-

nake o ka lehulehu. Elua aoao pule " vale 110 manma, a nolaila aole poiuo na <ula no keia okoa ana, e hiki no ke ao ana keiki ma kela pule keia pule me <a eha ole o ka luna manao o kekahi. Eia wale no ka pilikia raa kekahi •nauwahi, no ka waiho kaawale o na | iula hoole pope a me na kula kalolika, ,ia liiHi i9«' kwla. A i keia iuanawa ua iupu mai, kekahi aoao pule hou, e koi ma i mau kula kaawale nolakou, a nolaiia i ko’u manao ua hiki ka manawa ī hana ai e hke nie ko Am«rika Hui- 1 puia, a me keano o na kanawai,e hoopau la a pau, ke aao o kela aoao keia aoao luule ilok©> o na kula o ke- aupuni; iole kula pope„ aole hoi he kuta hoole- i ipope, aole kula no na aoao pule a pau, I ke kula aupmi wah na, a e hookaawalo , nae i ka pule kupono ole i ka makemake o na makua mea keiki iloko o na kulahui. No ka mea, he nui auanei na aoao pule maanei; aole hoi e hiki i ke Aupuni ke malama i na kula kaawale iio lakou a pau. Aole loa o’u manao e hoopilikia i ka iiuna manao o kekahi; aole ponoe ao ia kekahi i ka pule makemake ole ia e kona mau makua, a i ko’u manao aole [oiaku ka pilikia maanei ke hanaiapela mamua o na aina naauao e.ae; a i ko’u manao e hoike akn i keia inma o ka Ahaolelo, e noonoo ia, a e han.a ia pela ke maopopo ka pono. Eia ka pau, aole o’u uianan c haua paewaewa i ka poe Moreniona,ae hoopilikia ia lakou; aole nae akaaka ka pono e ae aku i ka lakou hoopii e hoopau ia W. B. Aka. Limaikaika.