Ka Elele, Volume 9, Number 14, 15 September 1854 — NU HOU, KELA MEA, KEIA MEA. [ARTICLE]

NU HOU, KELA MEA, KEIA MEA.

Ke Kolera. Ninau mai paha kekahi, heaha ia ? Eia, he mai ino, luku, make koke, e like me ka puupuu ; he lohi nae ia ; he mai hikiwawe ke Kolela. Eia ke ano o keia mai luku, he luai me ka hi. Hookahi la, a hapa la paha, make. Ke kaapuni nei keia mai ma Ameiika Huipuia, a i keia mau la iho nei, ua loaa ma KaIifonia, ma Kapalakiko, o ka hiki mai koe maanei paha. Nui maoli ka make ma na kulanakauhale o Amerika, Nu loka, Pila. delepila, Ealelemoia a pela aku. Iloko o ka pule hookahi, ua 149 ka make i ke Kolela ma Nu loka. Ma S1 Luis 216 i make i ka pule hookahi. Ma Chicago 100 make i kela la, i keia la. Pela ma na kulakanhale e ae. He lele wale no keia mai, ma o maanei, aia no i kona wahi e kau ai. 0 ka poe make nui i ke Kolera, eia o ka-poe inu rama, noho ino, pelapela, iloko o na hale lepo, kokoke i ka wai, a me na kiowai pilau. Ninau mai pahaoukou, pehea ka pono ? Heaha ka makou hana e pale ae i keia mai Kolera ? Eia no. 1. E hoomaemae i ko oukou mau hale, a me na pa hale a me na wahi pelapela a pau, a me ka wai pilau. Mai noho nanea, a pau i ka hoomaemaeia. O na kiolepo a pau e hoomaemae iho, a mc na moena kaliiko inoino a pau. 2- E hoomaemae i na kino o oukou. Mai noho me na kino pelapela ; aole loa no. E komo i na lole maemae no hoi. 3. E ai i ka ni maikai. poi, ia, uala, berena raiki, a peia aku. Mai ai i ka ai awaawa inoino. 4. M’ai ai i ka laau ; he makehewa ia. Aia loohia i keia mai, alaila ai i ka laau. 5. Mai inu i ka rama, a me na waiona a pau loa. Epaleloaaku. No ka mea, o ka poe ona, oia ka poe make nui i ke Kolera. Aole koe lakou, ke hiki mai. 1 ka nana’ku, ua makaukau loa ka lelmlehu o na kanakao Honolulu nei e luku ia i keia mai, ke hiki mai, no ke ino o na hale, no ka paapu loa kekahi, no ka inu rama, uhauha, noho pelapela, lako o!e, hemahema. Nolaila, e ala ae e hoomakaukau. He Kuikahi me lapana. I ka malama o Maraki, i hala aku nei, ua hanaia ke Kuikahi iwaena o Ameiiku Huipuia a me lapana. Eia konaanonui, e mau no ka launa aloha ana iwaena ko lapana, a me ko Amerika Huipuia. Elua mau awa komo i weheia e komo ai na moku Amerika, e loaa ka wai, ka wahie, ka ai lanahu, a me na mea e ae. Eia na inoa o ia mau wahi Simoda ine Hokadade, he mau awa komo. Inaili na moku Amerika ma lapann na na kamaaina e kokua a e malama i na moku ili, a me ka ukana me na luina. E hiki no i na kanaka Ameiika ke hele iki iwaho o kela mau kulanakauhale, ehiku inile a hoi ae. Aole e

komo na moku Aoienka iloko o na awa komo e | ae o Inpana, i kela elua wale no Eia kekahi. Ua oleloia e holoholo mau ana kekahi mau mokn ahi mai Kapalakiko a i Kina, a ma o Honolulu nei, ka holo ana, a i lapana, a malaila aku i Kina ; e holo mau ia mau moku ahi, i kela malama, i keia.malama. He j mea ia e waiwai ai'keia pae aina, no ka nui o I ka poe holo mai e kuai i kela*mea, keia mea. I Ua hooholoia ka bila iloko o ka Ahaolelo ma \Vasinetona, e holoholo i neia mau moku ahi, a e halihali i na eke leta. Ua hoi aku nei ka moku ahi Peytona i Kalifonia, i ka la 7 iho nei ; ua piha i ka ukana a me na eemoku he 30 ua lawe i ka maia, a me ka lemi, a ina i mau ka holo ana o na moku.ahi ilaila, e lawe nui auanei i na ipu, alani, uala maoli, hua moa, moa, palehu, a pela’Ku. Noka hikiwawe, nolaila, aole ino ia mau mea ma ka moana. Pomaikai kakou ke holo mau na moku ahi mai ia nei a Kalifonia, e waiwai kakou, ke kanu i na mea kanu he nui wale. Makehewa ka liolo mai na mukn, ke ole na mea ai. Aole no e holoholo muu ana keia mokuPeylona ; o ka Polunesia kc holo mau ana, he moku maikai loa _ia I ka la 6 iho nel, ua halawai ke Komisina o Ameiika Iluipuia me ke Kuhinanui ma ka Hale Alii ; he halawai launa wale no; e alolia aku na ’lii o ka Manuwa, $t. ]\Iarys, c ku ana maanei. Aole alii i hiki ae, o ke K.uhinanui wale no, a me na Kuhina e ae. Aupuni dala nui loale. Iloko o ka waikona dala o’Ameiika Hnipuiama Wasinetona, i ka la 26, lune iho nei, na dala hs $28,838,812, a ua makaukau e kikooia mai ia dala Kinai rama. lloko o na Ahaolelo o kekahi mau moku o Amerika Hnipuia ua hooholoia ! na kanawai e hookapu loa i ka rama ; aole hiki i na kanaka ke puhi, aole hoi hiki ke kuai. Pela no ma Konetekula, Rodailani, Maine, a me na moku e ae. Nolaila, ua maluhia ; uukn loa ka haunaele ; aole like mamua. Hapa lo a na lawehala iloko o na Halepaahao i keia wa ; no ka mea, na kapu ka rama. Eia kekahi ; ua ae ia ke kuai rama ma Nu loka, Piledelepia a me na knlanakauhale e ae, ua kapu nae ke kuai rama i ka la Sabati ; a uolaila ua hooikaika loa na Luna e hooko i ke kanawai i keia wa, e maluhia ka la Sabati. No ka hele nui a na kanaka mai kekahi aina i kekahi aina e aku■ He mea nui wale i keia wa. Ke holo nui nei na Pake, kanakao Kina i Kalifonia ; lCausani, a Kausani, lakou e holo nei ilaila ; a e hoi hou ana no kekahi poe. No ka pilikia ma ko lakou aina, ilihune, paapu i na kanaka, holo lakou i na aina e, e imi i ko lakou loaa. Eia.kekahi ; he poe pegana na Pake, he hoo. mana kii, aka, ma Kapalakiko, ua huli kekah; poe ma ka pono o Kristo, ua hana i Luakini no

Iehova, a ua luaa ka lakou kumu nana e ao mn ka olelo a Iehova, o Speer kona inoa. Malama paha, e loaa ia lakou ka malamalama, a e hoi hou i ko lakou aina, e hoonaauao i ka lehulehu, kinikini loa o Kina. Pela paha ka ke Aieua hana, e hana nei; Eia kekahi, ke holo nui nei na kanaka oEuropa i Ameri'<a Huipuia. īloko oka malama o Mei iho nei, ua pae iuka ma Nii Ioka„ mai Euiopa mai, 57,566. No Beritnnia 22,1293 no Geremania 18,320; no Farani 12846 ; Inia Komohana 250 ; no Amcrika Hema 84 ; Amerika Huipuia 3,937 —pau loa 57,566 ika malama honkahi ! No ka maikai o Amei ika, a no ka pilikia; ilihune inā Europa, ko lakou holo nui ana i Ameiika. Ua oluolu ka noho ana il iila ; hiki wawe ka w'aiwai a ka poe akamai, a me ka ikaika i ka hana. Elepani liuhu. hlamua iho nei, e lawe ana kekahi mau kanaka, i mau holoholona ano e, no na aina e, hoike imua o na kanaka ma Rodailani, Ameiika Huipuia ; he Tiga, Bea, Elepani. a pela ku. Ma ke alanui komo ka huhu iloko o ka Elepani, ua laka no nue ; pakele kona.kahu, mai make, ekolu lio i make, ekolu kaa i puu ia ia i ka haihaiia, a elua kanaka i eha ua hapai ka Elepani i ke Uaa me ka lio, iiia kona nuku, akiola aku la, iloko o kekahi pa e pili ana i ke alanui ; hahau no a pepe loa ; alaila hapai hou, i ua kaa nei, me ka lio, a kiol'a ma ke alanui ! Manomano ka huhu a me ka ikaika o keia holoholona nui ! Mahopa ua paa i kekahi ihau kaulahao nui, a pio iho la. Ke Kulanui ma ka Panahou Ua koho iho nei na Kahu-o ia Kula ia E G. Beckwith, ka mea ia ia ke Kula Alii mamua, i Peresedeina o ia Kulanui ma ka Pnnaliou, me ka munao e lilo ia Kula i Collegs. Heaha ke aao oia hua College ? No ko Lahainalmia e wehe ia ninau. E mau ana no nae ke Kula Aiii, na na kaikamahine o Kalaka, me Kamalena e ao i keia wa, a loaa mai kekahi Kninu kane kupono. Ua kiiia,ku no, mamuli paha hiki mai.