Ka Elele, Volume 9, Number 15, 1 October 1854 — KO KE AKUA LOKOMAIKAI. [ARTICLE]

KO KE AKUA LOKOMAIKAI.

He k+no ko ke kanaka, he mau aakoko, a me na aalolo, he mau ami, ame na olona, a me na mea like a pau e pili ana ike kino i lilo ai he kanaka, o ka mea nui maloko, he uhane kanaka. Nolaila ma keia kumu manao maluna, lana ko’u manao e hoolaha ma ka pepa hoolahaike i kumu e hoomaopopo ai i ko ke Akua akamai io maoli i lohe ka poe ike. ole i ke akamai o ke Akua. Ma ka Anelomia ua-ike au i kekahi mau mooolelo no na ano a pau maloko o ke ka«aka olelo ke kanaka, elua kea, iloko o ke kanaka, he kea paa, a me ke kea hakahaka ; ma keia hookawale ana i keia mau mea elua, nolaila ua maopopo, he akamai io ke Akua. Penei. Keapaa. O ka puuwai a me ke ake mama, eia na mea maloko o ke keapaa; o ke akepaa, o ka opu, puupaa, akeniau, he koenamimi, oia kekalii mau mea maloko o ke kea hakahaka. O ka paku mawaena o na kea. he io, huki ia, ua pUi ma ka iwiaoao o lalo, a me ka iwikuamoo, a me ka iwiumauma ; he io keia no ka hanu ana, a i kona huki ana ua like me ka mea omo ; aia huki ia ke ake mama i lalo, alaila komo mai ka makani ma na pukaihu, e pani ai i ka hakahaka ; O ka lele ana o ka oili, a me ke kapalili ana o ka heupo , oia ka eeke ana o ka paku o na kea. O ke ake paa, aia ma ka aoao akau mala-

lo ae o na iwi aoa’o a hiki i ka houpo, o ke au ka mea e kana’i noloko mai o ke koko ; i ka hoi ana mai o ke koko eleele, mai na naau mai, a hele i ka puuwai, komo na aakoko, maloko o ke akepaa, a ua hoomama hou ia lakou malaila, i hookaawaleia ke au noloko mai o ua koko eleele la ; alaila huipuia na aakoko, i hookahi, a pii aku a komo iloko 0 na aakoko e pii ana: Ua waihoia ke au maloko o kona aa, a hiki i ka manawa e ai ai ke kanaka i ka ai, kahe aku lu ke au, a komo iloko o ka opu e huipuia me ka ai. Aole nae i akaka lea ke kuleana o ke au malaila. Ma ka manao wale ia e kekahi poe, oia ka mea e hookaawale ai i ka ai maikai, a koe ka mea ino a me ka- okaoka. Ka opu. Aia oia ma ka aoao hema, he laulau ia no ka ai, he lahilahi nae, a ua nui ke koko maloko o na aa mawaliO'Ona,. o kana hana o ka hoonapele i ka- ai;. o ke ake niaau , aole i ike pono ia kana hana ; manao kekahi poe, he waiho-koko ia no ka opu, no ka nui o ke koko maloko ona, aole nae ike pono ia. Elua ano o ka naau, he naau liilii a me ka uha, ua uhi ia lakou e ka maka upena, aia ka mua o ka naau liiiii ma ka pau ana o ka opu, hookahi kapuwai kona loihi, kapaia he naau kapuwai-, rna keia naau e komo ai ka ka nuku o ke au ; mai ka naau kapuwai a hiki i ka naau nui (uha) 1 eha anana ka loa o ka naau liilii, hookahi pakahi iniha ka laula anapuni ke ana ia mai kekahi aoao, a i kekaki aoao; ua poai ka naau liilii, a anapuu a puni ka piko, alaila komo iloko o na naau nui nei (uha,) aole e komo kekahi piko o ka naau iloko o kekahi e like me ka naau kapuwai, ua komo huinaha aku ma ke poo o ka uha, elima kapuwai ka loa o ka uha, aia kona poo ma ka hena akau; pii mai la ia mai ka puupaa aku, huli ae malalo o ke akepaa, a mawaho o na naau liilii, a- hiki- i ka aoao hema malalo iki ae o ka opu, alaila hoi 1 lalo, a hele kekee, a hiki i ka iwikikala, malaila e ilio ai mawaenakonu a puka aku i waho. Ka hele aa a o ka ai mai luna a lalo. Komo ka ai iloko o ka waha, a nau ia e na niho a wali, a huipuia me ka wale o ka waha, oia kekahi mea e hoohehee ai, alaila moni iho la, hele ka ai maluna o ke Alelo, a maluna hoi o ka puka o ke kaniai i ole e komoaku ka ai malaila. IIio aku la ka mana ai a komo iloko o ka opu, malaila e liui ia ai me ka wai o ka opu, he wai pahee, a he ikaika i ka hoohehee. Oia me ke kuha i moni ia mamua, me ka mehana, a me ka mahola ana o ka opu, he mau mea e lilo koke ai i hehee, a koino iloko o ka naau kapuwai. Ua omo ia kekahi o keia mea hehee i ka wa e noho ana lloko o ka opu a me ka naau kapuwai, omo ia no, pela e omo ia ai a hala na anana elima o ka naau, a pau ka maona o ka ai, k©e ka mea ino. He kinikini na aaomo e hookomo ana i ko lakou waha ma na naau a pau, he liilii e like me ka hulu puaa ka nui, ua piha lakou i ka ai hehee, e like me ke waiu ke ano ; Hui ia na aaomo i hookahi ma ka aoao hema o ke kuamoo; Like kona nui

me ka hulu nene he hehee nae ka waiho ana : Pri kela wai momona ma keia aa a hiki ma ka ai, alaila komo iioko o ke aakoko o ka lima hema, a holo punie ke koko a hiki i ka puuwai, maluila aka a> hiki i< na wahi. a- pau a hlo i io, a i na niea a pau e ikaika ai ke kino.. He holomau keia, nohila aole pono i ke kanaka e noliowale. Ma keia mooolelo a’u i ike ai e like me kuu ike ana ma ka Pepa huli manao, oia he Anatomia\ ka lana ana o kuu manao'e hoolaha i na hana kupanaha a ke Akua me ke akamai. S. Ni Haleole. Kakaako , Honolulu , S ep. 14,. 1854'.