Ka Elele Poakolu, Volume I, Number 3, 22 September 1880 — KA HIHIO NANEA LAKAMANA, KA WIWO OLE O ASIA! A O KA NANI O INIA! [ARTICLE]

KA HIHIO NANEA LAKAMANA, KA WIWO OLE O ASIA! A O KA NANI O INIA!

— 7— — i~īftth^-c~--ffonr'W:-Mr~KipiĒō^ ia e Kahikina Kelekona.) ' * ' v ' '■ •■' , ■ _ MOKUiN A 1. — Hj;lu 2. H001KAIKA aku la ke kauwa aloha a 1 hoomama i ke kaumaha 0 kona haku alii, aftā, oiai nae oia e kamailjo aku ana nve ka leo malie i piha ina'huaolelo hoolana ananao, aia hoi, hoomaopopo aku la ia i.ke, ano 0 na hiohiona 0 ke kaikamahine alii, 0 kona mau papalina nohenohea, ua kahuli ae la ka lelo pua rose, a'ua kau iho la ke ano lena, me he la e mae iho ana. Pii ae la

kc ano pioo 0 ke kauwa, pihakui ae la oloko ona i ke aloha, a/e noke ia ana kona puuwaia • ' ka palukuia e i%Jigniai'e iokoino 0 ke kaumaha. Aole i kali imhoela a ka make, aka, iloko 0 ka manaAva pokom loa, ua uhi iho la kona mau eheu maluna/o ke kino nani kamahao 0 ke kaikamahiue alii Komala, honi iho la i kona ea, a kaihia aku la ka uhane, P*° !P° 'a P'e kukui 0 kona hale, a ,waiho--hanu ole iho la ke kino. Aloha waie — marpina ke aia 0 ia pua i ka pehia e ke kehau — a ; ann, ua anu, ua huihui, ua lele 'ke aho ke kapa e mehana'i Iia poli — e ; na'u no nae melie .aloha-Ueoolua 110 'u . (Diai i ka noea-uiiuni e kakau nei i keia mau olelo, ke pulueio nei kona inau papalina me ka iwiimaka, a ke hana nei 0 Ioko i kana hana, 1 kau a mea 0 ke aloha— ina.paha owau kahi iloko o ia waonahele eehia, e ilihia ana a mauleule i ka mamina'.) - "0 oe no ka'u makemake la - -E k'a ipo lauliko iehua/ E ka manu kiiwai 0 Kaiona, fJia kuahiwi ka'u minamina. " ' No kekahi manawa, ua haawi aku Ja ke ■ kauwa Penaga iaia iho na ka u ana me ke kaukau, aka, hoomanao ae Ja nae ia rrie ke kau ana aku 0 na maka maluna 0 ke kino T,ani 0 kona haku aloha, a holo ae la ke ami ' maeele a puni kona kino, no na hololioiona j hihiu o ia waoakua, e hele mai po auanei I lakou. e haehae ae me ka min&ino nui i ko- J na -kine, a manao iho ia ia e hanaino ia mai , auanei la e na Kahalema, oia hoi na kupua wahme malaio 0 kamana 0 na Akuno, ina 0,a e. lmk"m > ke kino 0 Komala mai na mainoino ana. Aole ana mau^.pono e eli ai i ka honua wahi.e w^iho aike kino mako o W'haka #aka, rke īho- k nae ia i na }»«Iiaku nunui le'

hulehu e waiho koke mai ana. Kii aku la "lā" i na tāu aala 0 ,ka Camahāka, a liana iho la a noluolu, hoomoe aku la i ke kino 0 Komala me ka malie maluno 0 ua mau lau onaona nei, uhi hou ilio la a puni ke kino a na- j lo pono. ' Kii aku~ia ia i ua maiT pohaku | nunui itsi a'hoomaka aku ia e hoopiha i ka | puiui.'o ke aha.. . U.a hooikailea oia a paa. po-j no ka walia 0 ua ana nei, nie ka ike ole ia aku 0 loko. a me ,ka hiki oie'i na hoiotio!ona hiliiu 'ke wawah'i. ia manawa. na ka leo uwe 0 ke kama opio 'i lioopa mai i na maawe 0 ka puuwai 0 Penag^iT — Auwe ! ^Hea hm la^aiianei "kā na " e 'kil" aku a haawi inai nana ! He me pono iaia e hele aku -e huli i kekahi mea kupono no.ka hoopau ana i kona leo opio e uwe ana, manao iho la ia, he maikai a oluolu hoi na uhane Widadhil 0 ka waoakua, a e kokua mai ana no lakou i ka hoopakele ana i ke ola 0 ka alii opio Menanakopau. E imi aku ia j ka hua ono wai huihui 0 ka laau pulupe duku, a na kona wai maikai e hoomau aku i ka houpo 0 ke kamaiki. _ Qa ake nui no hoi oia e loaa ka mea fPukena-Duriana, i mea nana e hoopiha - i ka hakahaka 0 kona opu iho.

Kau akuvia īa i ke keiki/luna 0 kekalii laau kiekie, iloko 0 kekahi ohaka, . a me na waimaka a me na hua pule aloha ana, haaiele aku la a huli hele aku la i mea ai> Oiai oia e auwana liele ana īloko 0 ka hohonu 0 ka waoaku, ua hoopiha mau ia kona puuwai me ka makau, 1 ka loho mau 1 ka leo hoomakaukau/i na holoholona kino keko. i kupaia e ko Malae, he Āuranautana, oia hoi ka "lahui ahiu." Pinana aku la lakou maluna 0 11 a laau, a nana 1110 mai la leo iakou niau maka iaia nei me ke kuemi hope ole no. nae 0 ka manao 0 keia kaikamahine kauwa aloha. A maiiope 0 kona Kuli ana 110 kekahi wa loihj, loaa aku la kana mea i imi ai, a i ka loaa ana, huli hoi aku I a ia me ka awiwi nui, e hoonaua aku i ke keiki alii opio. Aka, ,i koiia manawa i hoea aku āi iiaiia, 1 kahi h'oi 0 ke keik'i, ana iunanao ai, e waiho ana ilaila, ma kahi ana i waiho aku ai, he anoano wale uo ia, aohe puka leo, a ua meha na ano hioliiona kanaUa a pau. Ua naI° a'£l) ka ke ani peahi ana a ka makani, ka mea lioi nana e hooluliluli i na lau iaau, a e kani ana na pupukanioe, me he k e uwe kunikau ana, a e haalo'ulo'u ana hf)i no ka iakou mea i mamina nui ai. Heie aku ia ia i kalii 0 ke kumuiaau- e kp ana, a i kona nāna aku, me he la ua hala e ka nani, ua nalo kwia mau hiohiona rriua. Hookokoke aku la ia me ke ano hopohopo, pii aku ia ia, a i ka liaha ana aku 0 kona mau lima i kahi ar»a i manao ai e loaa aku ana ka hooilina 0 kona aloha, eia ka ua Iiala. Aohe kona ki00 ' » ^oiopuni ae la ke kaumaha mĀTh maanei 0 kona kino. " Auwe ! " wah» ana " ua māke anei oia ? " Uwe ieo r»ui ae la ia' mo ko kamkau ana, aka, aple I^ |)f. jef) j iWmai, koe wale no ka leo weliweli 0 ka Utana, e lelele ana oia mai kekahi lala ā i

kahi 0 na laau loloa kiekie 0 la waoakua o SumetaTai - Mahope iho o ka uwe kanikau ana 0 keia kauwa nle kona kaumaha i palua ia, e heie haalo'ulo'u ana no ke keiki alii i nalowale aku me kona ike ole, hoomaka aku la ia e hele īmi ■ me ka manao e loaa ona •wahi e noho ia ana e na kanaka, i wahi 0 loaa ai ona kokua ia mai, a e hoao ia ai e hoopau 1 " kona kaumalia mamuli o ,ko la'kou i.mi ana v « aku a loaa.kt? keiki alii. . Mahope o kona iipMiele aha fire ^fe kaoikau kumakena no kekahi Tiianawa, ,aia hoi. iohe aku 4a '-ia -i na Ko -o- -kauaka. me na - kapuai wawae 0 na lioi A ike aku la ia he mau kanaka koa 0 ke alii 0 Menanakapau, a 0 ka Emepera mahope tea mai. Haule aku la keia wahine kauwa iluna 0 ka iliho nua, me ka hoohaahaa a me ke kanikau ana imua 0 keia poe, a lohe aku la ia i ka leo 0 ke alii i ka ninau ana mai. " auhea ke kaikapahine alii Komala ? " Pane mai la ka waiiine kauwa, " e ke 'keiki alii a ka La, ua kaheaia māi k'e kaikamahime alii e Akuno." " Aole, aole," wahi a ke alii me kona piha kaumaha, " e hoomake koke aku i keia kauwa, no kona olelo mai ua make lea ke kai- I

kamahine alii, E Komala, e Komala hoi ! | "Peheaia i.paakikiaia oolea ko'upuuwai. ! E hai mai, auhea la kuu -kaikamahine ? " 1 ** • I Ku ae la 0 Penaka, a ma-na kapuai kau- J maha, alakai aku la i ke alii a hiki i kahi 0 ke ana, a loaa aku la ke kino nanio Komala e waiho ana me konamaikai, piha ino ioa ae \ la ia i ke kaumaha, a pano ae la — "E Aku- jf no, ka mea hoi nona ka mana maluna 0 nā . • uhane kuj»ua 0 ka waoaku, ua maikai oe i -. L ka law e ana aku i ke kaikamahine alii mai l°ko 0 ka ehaeha.. Ua kipaku aku au iaia-e hiamoe me na tiga. E ae aku ia iakou ē haeiiae 111 a 1 īa'u. E lohe mai ia'u e na uhane 0 ka waoakua, a na ka'u mau kanikau e ukaii aku a loaa aku kuu keiki." Aka, aole loa nae he leo i pae mai, a ua hoolei wale ke alii 1 kona mau.^waimaka. Aole i owaka ae na lehelehe 0 kana kaikamahine, ana iio i hookuke aku ai mai ka home alii mai 0 ka makua, a aole' hoi i Innā ke kama alii opio i naloWaiē". 7 Eia nae na hoakaka ana a kekahi poe 1 kukakuka pu ai me ke alii. Ua lawe ia ke " keiki alii opio e kekahi Mapu-wahine. He maa ioa na holoholona 0 ia.āno i ka lawe mau i na leeiki a ka poe Malae mailoko aku 0 ko luko11 »iau honui ; aole me ka hana rno f j akp. me ka maloma maikai ana a me ka ma- \ luhia; ua olelo ia no hoi, ua lehulehu 'na Jjj keiki i iaweia i ka wa liilii, a nunui me la- ■ kou, al^ila, l0aa aku i na makua. Ua ma- 1 naoia no hoi 'e ka poe kj]0 0 ka ulu laau, oiai aohe koko i loaa aku ma kahi 0 ko kumu laāu 0 ku ana, aole i make.ke keiki alii, aka, e ola ana no, a e Ioaa ana' ke imi ia aku. J Ua haawi ae ko alii ho mau makana nui a I lehulehu Wāla no ka imi ana a loaa kana \% moopuna nlii , a huli hoi aku l»me'ka laW ■ ■ pu «na aku i ke kjno ttmke 0 ke kaikmahh xw alii Koamk, ' \ ' ' I i