Ka Elele Poakolu, Volume I, Number 3, 22 September 1880 — MOKUNA 2. KE KAIKAMAHINE ALU UMEBA A NE KE KANAKA H[?] [ARTICLE]

MOKUNA 2. KE KAIKAMAHINE ALU UMEBA A NE KE KANAKA H[?]

E kokoke ana ma ke kih-i akau hikina o na aekai o ka mokupuni nui o Sumatera, e moe ana kahi mokupuni uuku o Niasat Ua uhi paapu ia ktfna lepo e ka uliuli o ka na"helē, a he lehulehu na "kanaka e noho ana malalo o kana hoopunana ana. He — ■ eka 1 kona anapuni, i like ka nui me ka- mokupuni . o — j , a he 200,000 nae ka nui o kona lahni. He keokeo ae ka ijfx» keia poe mamua o ka ili o ko lakou mau : hoahanau Alalae o ka mokupuni Sumatera. He poe kino nunui lakou, a he ui ko lakou helehelena. Ua oleloia, o na kaika.mahine a ! nti alii, ua like loa, a ua oi aku' no ka nani i nohea o ko lakou mau hiohiona mamua».o ko j na ui kaulana o Europa ; a ikeia manawa a j keia moolelo e hoomaka nei, aia hoi, e noho j ana he kaikamahine alii o Umeba, (oia hoi j ka Ale o ka moana) y oia ke kaikamahine a 1 ; ' Sapidiha, ke alii kiekie nui, ka Peaja o ka mokupuni o Niasa. . ' I O ka. helehelena o Umeba,' ua like kona j nani me ke konane o ka mahina inanapo. lailai ; na kona mau maka ooi e kaili aku i 1 na maka e ae a pau e alawa aku ana i ona j la, a ua waipahe a hehee na puuwai e imua j o kona, Ua kulou haahaa na kanaka imuai ona, a e hauoli nui ana iakou ke ae aku oia 1 I ia iakou e honi i kau wahi .lihi o kona iima i- .a wawae paha. He oiuoliK nae oia, a ,he 'i - " maikai7va ua hanā" aku i kela a me keia me I ka iike, aole hoi i hoomaikai i kekahi a hoino i kahi, aka, ua kaana like oip i kona aloI ha mawaena.,0 na mea a pau. . Ua' lehulehu na manawa ana ame.kona makuakane i kokua ai i*ka poe iioko o ka pllikia, ka poe ilihune

a mai paha, a nolaila,- i na manawa a pau ana e hēle ai rha ke alanui, e nana aloha ia mai ana oia me ka oluelu e na'mea pau, me la olelo ana, " E malama .pialuhia o Akuno i ke kaikamahi alii maikai, oip. ka makuahine o ka lahui." V / Ikekahi. manawa,^uahele aku ke^aika^ . ma.hi.ne aiii Uineha mā. ka-_ mQkupunimuho SumātērāT O ke alii Kaja o~-āā — nona hoi kekahi mau kuleana ma Sumatera ma ka aoao e huli aku ana ia Niasa, oia ka hoahanau pohoi o ko Umeha makuakane, a he kaika mahine kana o Manisa, (ke onaona) he hoaaloha loa no Umeba. .. ; Ua ieipa ae iee kaikahihe aiii Maniea ma . ke alo alii o Kaja Sapibina, a i kona makaulmu ana e hoi aku i leahi o koha makua, uahes le pu pku la kona hoahanau aloha me ia, Ua laweia keia mau kaikamahine alii mai kekahi mokupuni a j kekahi maluna o na moku nani loa i kapaia he tamabangans. Ua uhiia me ka anini malu, a ua hookinohinohi |a me na mea nani loa, a he pela «o)»u oiu ko liaua wahi e kaieie nppēa ād -me ita hoolai. He hoe ano like me ka hoe waa ka hoe o keia moieu, a mamua Ipa ko na alii, - WlMppe^mai ko na Itauwa f§We.' No kokahi miianawa lui nohh pu ana o Uinela V •U

» me knna hoahanaoma kona home, a-hohaku-la. Kanoha ae la ia e holo e aku ka moku l TmT-TrramTia7 e hai akii i kā lono i konā makua alii, no kona hoi aku, a ē niau malie : aku ia ma kekahi moku uuku iki mai mahope aku nei, e hiaai ana i ka nani o ka aekai o Sumatera, i hiki ai iaia ke hoohiaiaai me ka~hooR>np ana i ka leo hoolaiiai a, me ka nani o na hulu o na manu o na waonāheie o ia mokupuni, me ko lakou lele - haiamu ana mai ka uka a hoeā i ka aeone. Ua kamailio ia ka mokupu-ni ā Sumatera ke._a.no, — he.mnkupnni nui, no.-koua-ioaw-He 1,120 mile kona loa, ua oi aku ia mamua o ka hapalua o ke kawamawaena o Honolulunei a me Kapalakiko ; a o kāhi -m'am wahi, ke 250 milo ka' laula, ua oi ākmhoi ia-ma=-mua o'ke kowa mawaena o Honoluiu a me Hilo. He eha miliona a oi^ku ka nui.o nakānaka, a ua piha 'kona māu awawa me na kualono i na hoioholona hihiu, a me na nahesa nihoawa ; he nui.nae na* manu. nanl a kainahao, a helehulehu na keko me riamapu, a me na Gorila'. He ainā kamahao o Sumatera. He. waiwai nui -me ka momona ko laiia, no kā mea, aia kona kulana malalo o na'Lii lehulehu, e like me ko Hawaii.nei i ka wa mamua iho o ka lanakila -ana.o Kamehameha nai āupuni ; a aole he kahua aupuni, ā a.oie' i .ike_muiJa4neJjj£LjmeaEf^i_c»^ hana aupuni o ka iie.nua, ~a aole hoi i manao nui ia kona kahua-e likē mē' ko kakou -Paemoku nei, i- hiki wale aku no ka nui me kekahi wahi apana uuku o Sumatera. .. Ua makahehi loa ke kaikamahine alii Umeba /i ka uiuiaau mehāmeha wāoakua, a eehia, i ka nani' a me ka ulumahiehie o na mea a pau, me ke onaona o na lau '"ala i

o ke kuahiwi. Nolaila/ ua hiki.ole iaia ke kokohi iho i kona mau lia ana a .mē na koni hoohihi" āna a kona puuwai, a leie aku la iuka o ka_aina, a^komo aku la iloko .o ka ululaau, e-honi- ana-i-k-a ea onaona.'o na puā'. Hpopihaia ae la kona puuwai mē ke kahahā n ui i kaJke ana. fl.ku, me. kona manan ana, hp_ pulelehua, i ke kāu ana ae maluna o kekahilaja laau, a uhi ia iho la oluna a ano malumalu, me kona mau eheu nani i 'kinohinohi ia me na wai gula. Leie aku la iaj imua me kona manao e hopu aku i kekahi o keia mau pulelehua, a ua kahaha loa oia i ka ike āhā aku i ka laka, a i kona hopu ana aku, aia hoi, ha mea.e ke ano e loa„oiai, uapane aku la ia i kona mau kauwa, " auwe, hē mau pua keia, aōle hoi he mau pulelehua ! " A miahope^ki- iho, d kona komAioa ana aku iloko o ka ululaau, ike aku la ke .kaikamahine alii he mau pua nani keokeo/ e alohilohi ana me he hau !a, me he la he mau ao keo» keo iwaena o na aouli o ka lewa, a kautmai la ka h'au me ka nani ihaluna o na lau ipau 'hauliuli, a ua hiki paha ke oleloia a ke hoohālik^* ia, me he mau hoku nani la i ka waenakonu o ka po pouii, A i kona hookokoko ana aku me ka manao % ako aku i kekahi o 'ua pua keokeo'nāpi. aia hoi, ua kahahā īho i . '■■

' ia ia i kona iaiau ana aku, a lele aku ia mai " ona aku. /" Āuwe ! he oiaio, he aina kupa-v nahac keia ! " wahi a ua kaikamahine alii nei.- " Ua like na pulelehua me na puay a o " " na pua hoi ua like ka me na pulelehua." Tflalm-ikai--ana--imar-pua-,^ar-me--ria-rtaTTr--e--a-e; — ua hoopuiwa ia ae la ia e kekahi nakeke _ ano e. -Lohe pu aku la no hoi ia i na leo ano e, ana i manao ai o kekahi kupua wahine.o ka waonahele,. -ā i ole he holoholona .hihiu paha, e hae ana i kēkahi 6 na mea na'nā i hoopuiwā"āku . U a 'UiāoAā^Lmeā hoo~ - • naueue i ka laha malie o ka. puuwai o keia . kaikaniahine alii. ' . U ; (Aheiapule ae.) '■/ ' - Ua hoōpomaikai ia ke Kapena ; W P.Kalolina, ma ka haawi makana aha mai o |rana Ewa he keikikane i ka lā' 5 o Sepaternaba e hele-'nei. Pomaikai ka poe Hoohua i k'o lakou mau puhaka, no ka mea, he hooulu lāhui ia i ke .au o ka Moi Kalakauai O ka : inōa o keiā pua'hou, o Kealiipunikuhihā,— : Keliiālohamakāainana. • — M a .Kaakopua-H o n o 1 u 1 u nei, Se'pt. JLS, -4ua hahau mai he keikikane na J W Nāuka- . • r na me Mrs. Sarah Naukana. . ■ • • . ' ' - #" . ' "■ -• - 1 Aia ma ke -alHnui Beritania, maīalo aku ' ©"ka n wa p^ , ke nob"o"nēi T"ō Ulu- "* nui. w, ke kahuha kupua nui ō" ka hoomana. a Kahuna a mē. Wainui kana kane.« Malalo.. o ka laua lapaau ana_Q. Lilmpiae wahine ōia,:: no na pule/elua i hala ae.pēi, ua hak ilo ia a ua ike ia na hana. He elima dala me ka ō'mole Barāni ka auhau a na kahuna, alaila, e lanakila anaā) Lilia. ...A^a keia mah kai , - huna.e hoopii aku i kā- ulpane- -o — Lrha~phhā'-- ----'. - — - *Trrr» l I l n Oa f>ābti -mm'i.W tw/\ — l ^U

I»uiv umiiu o UUJUUI uuuiawu, pu ll|C Va. O ka la Sabati i halā iho nej ka ia i hooholoia no fca hooko ana i keia haha. . 1 ua la nei, ua kauoha iā d Liiia e komo uka aahu keokeo, a e moe maluna.o kekahi w'ahi i hoomakaukauia, a he hainaka keokeo kai hakii ia ma ke poo, a moe iho]aja me na . r, hna-ia 0 fea tthanetHbHbr---ē — ~ Iehova Sabaota— -o ka ihake anāāaūāka, e ' ' hanu ana no nae. Mai ke kākkhlākā hōUa" : r aui ka la, e nokeana keia 'kupua kahuna wahine i ke mele me ka leo nui ina Halelu, me kekahi Baibala nui ma kona lima, a ē haaana mekona lele ana. e knhi ann nn — lima, mehe lae hula ana. I ke ahiahi, ala ' , • • ' iō- -.i» ;r ' { tnai la o Lilia, a-o-kana hoike 'no kōna'uha- * . ' t • » . , • ■ r » ne,—-ua pii 10 ako no ia a halāwāi pu me " lehova! Eia nae ka mea kupanaha, aole i ola kona māi. Malia paha, i kona wa i halawai pu ai me lehova, ua poina oia i ke . noi aku e hooiā ia kona mai, a i ole imua no". o Satana kona hiki ana aku, oiai , he haumana no oia na Satana,— rUa lilo ko Liiia kino a me kon* uhane i keia mau kahuna. Auhea la nā kahu malama i kā pono o ka )ehulehu~ike hkna' he#a nui keia> a he ♦ Hilahiia " olō maoli kompea. * ^ \* <•• •" ā " ' " '■ '' , '"•r, V ' % ■ • - ■ " p \ . r , - v • ■v " : V : ° <r ' ,,/'■' ,, " ' 1 -v , ' ■•*.■■''•-, > ■ ■■ ■ ■■[_■ s : v 'A' * ' ( '■" . . ''kA' UA ' • , - .■*»":>:■*?■ »■-•■ ' . ' ■ tt ' ■ 'i ■