Ka Elele Poakolu, Volume I, Number 9, 3 November 1880 — KAMEHAMEHA ! KANA-I ANUPUNI ! [ARTICLE]

KAMEHAMEHA ! KANA-I ANUPUNI !

i .MOKUiN A 1.— Hklu 4-; 1L0K0 o ia mau la, he ano hupo iki o Kamehamehn, e like ine ke kulana o na kanaka o ka lahui Hawaii nei, a ua haawi , aku la ia Kapeia Kuke i na hoomana ana rne ke kapa ana aku iaia o Lono. Aka, iloko o keia manawa a pau. aole-laa ī laiiiin. lia manao iloko .o lakou lie okoa ko Kuke ano, aka, o koiia kulana a mo ke kulana o kona poe ukali, ua like no me ko kanaka e ae, he i io a he koko, a aohe no hoi i ma>iiao ia he ; oiaio k*a .mea i kakau ia e ka poe haole haku ' 'moolelo e pili ana no Hawaii nei ; oia hoi, ii ka make ana o Kuke, ua hopuia ua Kapena Beritariia nei e kekalii alii Hawarr,"a"p'a'A" maloko o kona mau lima, a i ka ike ana o ua alii nei he kino kanaka maoli no ko ua .Kuke nei, a he ike no hoi i ka eha e like no me kahi poe e ae, a aole hoi ia he akua, ua pepehi iho la a make. ■Aole paha e hiki ke manaolana ia keia inoolelo. Oiai, ua ike lea ia, he mea rnau iloko-o ia manawa kahiko, a hiki i ka hulihia ana o ke au kapu a me ka hoomanakii, e hele mau ana ma ke ano ukali no na'lii kiekie, kekahi poe kahuna kilo a makaula, a ua kapaia ke akua o " ke akua o ke alii." I ke , kau ana o Kamehameha 'i ka noho Moi, e noho pu ana me ia he kahuna akua o ia ano ma ke ano he ukali ; a ua kamailio ,o .Paulo j Manipi maloko o kana mau moolelo hoomanao ma kekahi mau wahi lehulehu i ka haawi ana o ke " akua alii" i na kauoha e pili ana i ka hooko ia ana o kekahi mau hana nui, a i kahi manawa, no ka hopu ana i na

kino kanaka i mau mea mohai. A o keia.poe i kapaia ma ke ano he mau akua, ua ikeia lakou ma ko lakou ano iho, ~ — hMf~he maii n jrauaka laa, aka, he loaa wale no nae i na rnai a he kau aku no ka make maluna o lakou e like me kahi poe kanaka e ae. A. nolaila, aohe kumu e manao wale ai o na ano e o Kuke, oia kona mea i hookiekie ia ae ai ma ka manao o kanaka.ahe kino ano akua, me na liiona o ke akua mana Joa. O Kamehameha a rrie ka IV! oi Kalaniopu, ea holo aku laua a i elua e lulu lima rne Kuke iluna o kona moku rria Lahaina, a ua ai pu i ka ai maloko o Iia hale o ka moku, aole paha laua i haupu iki i kekaln manao, a aole hoi i iioike aku i ko laua pun| imua o na kanaka, he kanaka ano akua o Kuke, a he mea make ole. Malia paha ua manao rio lakou, a i ole ua kauoha ia o Kalaniopu, e wae ia ke alii haole a e hoohanohano nui ia rna ke ano he akua, he kanaka kapu iwaena o ka lahui Hawaii. Nolaila, o na olelo hupo i hoopuka pinepine ia, no ka ike ana o na lanaka Hawaii , aole|o Kuke he kanalea make ole a he akua ' • . •• •. ••>,-

mana loa, ua pepehi ia oia e kekahi lahui i hoopunipuni ole ia a i hana ino ole ia mai, | aohe hooiaio ana no ia mau olelo ^ialoko o J na hoike moolelo, a he mea e kanalua loa ia ai. He makaikai no palia o Kaniehaineha («pio, i ka' make ana o kona hoaloha o Kapona Kuke, a oiai no aole oia iwaena o ka poe i piha i ka inaina nana i pepehi aku iaia, e kokoke aku ana no nae oia, a ua hooma-opopo i na ano a pau o ia ulia. CJa oleloia, i ka wa ia. Kapena King, ko Kapena Kuke liope mai. o .kuka.kuka ana. uo. ka lioihnLia-akii.. o ko kma . make o Kepena Kuke iluna 6 kona moku, ia Kamehameha-ke poo o na Kapena nei i ma-; • ke ke akua hoi, kalii i malama ai. Heaha la ; ke kumu i manao nui ai o Kamehameha e malama i ke poo o ke kanaka i make ? Noi ka hupo hoomanakii anei a no ke aloha pa- i ha ? Me he la no ka manao hope;mai la, e ^ ■like-me kona aloha ana mahope mai nei, i ! imi ai a loaa he poo kii o na helehelena o ! kona' makamaka. A heaha la ka manao o ka puuwai o keia alii opio- iioko o ka hupo i kona ike ana ua pau ka oni ana a ke alelo a me ka imo ana a na maka o ka mea nana ia i hookipa aku a i kauoha ae i kona mau kanaka e hoikeike mai imua ona i na mea ano e o luna o kona halelana, i kapaia aku ai e ia a me kona mau hoakanaka he mau mokupuni holo moana. He oiaio, me he la ua ulu ae na manao kuhohonu o ka walania iloko o ka puuwai ikaika o keia alii opio. Ua ike oia he mau kanaka ano hou, a he mau kumu ikaika ; aka, o ke alii o keia mau kumū ikaika nui, aia iloko o ka poho o kona lima, he poo kino ole me ka nele i ke aho o ke ola. ,Na ia poo 'i kamailio mai iaia e hoike mai ana no na honua e, a me na Moi ikaika ma kela aoao loa o ka moana. He ouli kamahao keia n.o Kamehameha i hnn-

maopopo iho nona iho, e hoolilo iaia ihp i alii a i mana maluna o kona aina ponoi nei a pau, a ua hoonui ia keia mau manao iloko ona i ka ike ana iho i ke poo nele kino o ka au moana naauao.