Ka Elele Poakolu, Volume I, Number 9, 3 November 1880 — KA HIHO NANEA LAKAMANA, [ARTICLE]

KA HIHO NANEA LAKAMANA,

KA WIW ) OLE 0 ASIA ! — A 0 K'A . O INIA' ! . {īīakuia e IIott. W. M. Kipikona — Ilooipo / ia e Kahikina Kelekona.) * ' MOKUNA 5.— i [Ielu 8. ' + Kk ilii/ia aloiia ana o Lakamana 1 ke u1 hohea, ke kama a^liiwaiiine Ltmeba.

fK uani kamahao ka aapo a me ka eleu -o Lakamanu ma ua ao aua, iua o ke kaikamahine Alii Umeha ka mea imua o"koila alo; aka, ina oia wale iho no me ke kumu, he keu aku kona lolohiahili, a me he ]a aole makemake e ao ia aku; aka, ke hoea aku o Umeha, o kona piha ae ]a no ia ;i ka eleu, meka hikiwawe ma ke ao āna. He manawa pokole, ua . mak^ukau ]oā o Lakamana i ke kamailio aua i ke ano oieio i hoopuka ia maloko o ka ha]e alii o ka Moi o Niaea. Ua akamaj n° hoi oia ma ke kakau ana, ao]e nae ma ka pepa e like me kakou. Aole i ike ia ka pepa ia manawa e ko xsTiasa iahui kanaka, "a aole no hoi i kahi lahui o na Paemoku o Malae. Ua kakau iakou i .kahi wa maluna o na ]au LouJu, i kapa ia e ]akou o ka l°utar; a i- kaln wa maluua o, na apana* ■ 1 °'l(' ]a! ii lalii. Aohe no koi a la'kou peni, a aohe inika aka me nameamaka oi e kahakaha ai, a ua maopopo no lioi ia Jakou ke ano o ia mau mea. Mahope, uh aleamai ioa o Lakumuna i ke kakau ana īhuiuiin o na a]iana = (Ac. A makopei'ki m u, ua aoHīōla ia i na kanawai a Niana, a me na ]oina o ka nolio'na o ke aJo ahi, a me ka puali kaua o Niana; a na (Jrrieba no nae 5 liooikaika a i hoeleu aleu iaia ma ka hoomakaukau ana iaia iho j kupono e like me ke kulana o kekalii alii nui. . Pau aku ]a ke kapa ia ana o Laka^ mana he kanaka hihiu. He malie a he kilaMIa kona kulana ma ia hope mai. A. o na mea a pau o ka Hāioalii o ka Moi fcapipinia ua wjwo aku lakou iaia, koe wale no ke kaikamahine Umeha; ua ike no ia, o koia kanaka i

| wi wo nui ia e na mea a pau, he nohea a he ano kamaiki hauoli imua ona. K lilee me ke kaalo ana aku o ke]a ; me keia la, ]>ela no I ulu nniu aini o ,j ka iini makaliehi o Umeha nonu. Ua ! ike a ua hoomaopopo aku la iitrarar | iluna ona he ikaika ku'paianuha i hai nau pu ia mai iloko o kona kino, a me 1 ka aa o kona manao e halawai pu me na pilikiip ine ke iikahele no nae o ! kona mau noonoo aim. Uaanuikona makaaki no keia kanaka, a ua komo ' na manao maikai -'iloko ona no kona pouo, a me he hi he keiki nana, a i ole he kunane wailiuhi paha. 1 keia manawa, ua lehulehu na alii kane opio o Niasa i lili ia Lakamana. j Ua ake nui lakōu a ua kukō hoi e mai ke oia; no ka meu, ua makau lakou ! - ' ' a hopolio]io n ui hoi, o lioea mai aua-

nei he la mahope, a liaawi aku ka pua lei aala nani Umeha i kona aloha ililiia ia Lakamana ka ui nohea o ka waokele paoaaala; a ke lilo io ke aloha o Umeha, a aole hoi e lilo i kekahi | o na alii opio o Niaaa, e ukali aku auauei ua Lakamana nei mahope o na meheu o ka Moi Sapidiuia, a kau iluna o ka noho aHi ihiihi o ko lakou aina aloha. A rio ia mea, hoala ae la akou he hui no ka hookuMi ana i ka ikaika, a imi iho ]a lakou ma ia mau mea i kumu no Lakamana e make ai. A me he Ja, oiai ka mea unuhi moolelo e kau iho nei i keia mau mamala olelo, ke kuli/'liōinainau nei kona mau waimaka, e i ae ana — " Ono ino ka hua ohelo o Niasa, £ muki wale aku no hoi au ; E kilohi i ka nani o ka pupu, 0 ka hoopa wale iho no hoi la." I kekalii ]a aliaaina liauoli nui, o noho ana ka Moi Sapidinia a me ke kania ahiwaliine Umelia maIalo*o ka uhi malumahi o kekalii anini «ilika lioo- { luholulie ia me na lihiJi]ii gula lelolelo ! a i awili ]»u ia me na j)upii leho lij.]ii \ nani i ka ae muiiwiu, 0 na wahine a pau a me na alii o ke alo -alii e akoakoa mai ana lakou p, pimi; a lie mau iauiuni leliulehu o na kanalea i liaiaj m ii mai malalo o ka nuilii o kekahi anini., nui, ka makaikai ana i na liookuku ikaika a me ka mama. 0 ku poe i komo aku iloko o neia mau hookuku ikuika ana, ua wb ho ia k(> lakou mau aahu, a koe wale ihono ka nialo nio kekalii walii uhi mamua o ka ]iuukole. 0 ka mea mua loa, oia na kukmi, a holo mama aku la la» kou ā puni o like Ia me na Aii.eteIopa o na kula panoa o ke kuahiwi; A pau lakou, hooa mai la iea poe hako*

,ko a me ka lua e noke ana lakou i ka wili a me ka oni maluna o ko one i hi ; ia aku maluna o ka honuu paliee— -A pau lakou, hoea mai ]a ka poe lele, e .e lelelo ana maluua o na kaola laau i Nioomoe ia e like ke kiekie nie ka loa o ke kanaka. 1 keia wa, hoomaka mai !a ke jii - lioihoi o ka lehulehu, a me ka hauwalaau nui e ake ana e hoomaka ia " kekahi ano hookuku oi aku o ka pilioihoi a me ka i kiiikap a hoomaka ae .. ki la lakou e kahea leo nui no ka poe <, ■ ihe. Ilele mai la iakou imua o ke anaina a hiki i ke kahua mokomoko, me ka palua ana; e paa ana kela a me keia kanaka he ihe ma ko lakou mau lima akau, a he paleihe keleawre poepoe e hoopuni ana i ka lima hema. ' Ua hana ia na ihe me ka maka kumu-

: muj a i ka manawa e oniu iā aku ai a i pa i ka pale ihe a kekahi aoao, lia | hoomaka ae la ka nakeke leo nui. ; Aka, o keia ano paio, aole iho la i la- Ēi wa ka makemake o na kanaka, a ka- 1 hea hou mai la lakou i ka poe o ihe 1 • ihe na maka i hana ia a wiui oi. B Oiai he Moi ake nui o Sapidinia © jj hoohauoli i koua lahuī, uolaila kau- 1; olia ae la' ia i na kauaka ikaika onā i ■ ka oniu ihe, e lawe mai i kekahi mau | ihe oi loloa, he ewalu kapuai. ka loa, me ka maka i hele a kaumaha i kekahi apana hao, a i hana ia a oi wini me, ke kila. He elima wale no kanaka o kela aoao a he elima no hoi o keia aoao i ku ae no ka paio ana me keia mau ihe kaumaha jauna ole. I keia mawāna, aia hoi, ua poha mai la na leo nui mai loko mai ojka lehulehu o na alii opio, e kahea āna' no Lakamaiia, e pane ana ; lt auheake I kanaka hihiu; ka punahele o loko o ka halealii; uā kqpono wale no ia no ke ao ana aku a na wāhine i' ka heluhelu a me kā kakau; aole Iiiki i ui:i. ke oniu i ka ihe; a e makau auauei ke " k u n īai i mua o kekahi ihe 1 " oiiiu ia aku iaia !" A. keiu, piUe ae. Halawai ae la hekalii mau manu eiua ma ka uapo i iia i.'oaiima, he Kolea, a me ka Moakam , Ninau aku la ke Kolea, '"£ SapuoU, makai nei ka oe?" Pane mai ka moa, " Mai," Kuiou iho Ia lee kolea, a kunou aku Ja me ka manao ua pololi ka inoa, aka, he nui no ka opu o ka moa, a o Iiau ana no i kona <il Ninau hou aku lu ke kolea, "Pau niauka t " 1 keia wa, ua niakau loa ka moa, oiai ua lele malu aku ma ka puka aniahi o ka haiemoa. Pano mai ia Jca moa. "Piii-]ua^-kaj|{ooke*--rriai,i'' mo ke kuhikuhi aku i kekahi Pakhu e kau ana iluna o ka 'W«ra wh, (Iiaka-manu ' a ka iiaole.) Kani iho la 'm kolea iaT :"maikal kahiki." £a, huli m hum keia nane k kakou.