Ka Elele Poakolu, Volume I, Number 11, 17 November 1880 — NA AHI PKI.E ! ILUNA O MAUNALOA !! [ARTICLE]

NA AHI PKI.E ! ILUNA O MAUNALOA !!

[Mc ka hauoli, ke panee aku nei makou 1 imua o na makamaka, i keia - lono malalo iho, i pakana-ia mai .e ko makou makamaka maikai, ka Hon. Joseph' Nawahi, o ke kuono " Ua Kanilehua." Ua aie nui makon iaia, a ke hauoli nei e hoike aku ia lono i ka lehulehu, oiai, o kekahi keia o na mea o nune nui ia nei iloko'o keia mau la. Maa- ~ nei, ke haa'wi aku nei makou i ka mahalo,. mo ke noi aku e hooinau mai ka mea haku - nuhou o ia kahua, no ka pomaikai o kona mau hoa kulaiwi e noho pahaohao aku nei no na hana a ka wahine kupua o ka lua.] He mea nani a kamahao ka ike ana aku i kona mau owena malamalama e pua mai | ana iloko o na pohai lani o ka lewa, ā he | mea paulehia nui no hoi na kou mau maka i : ke ike-aku i na muliwai ahi e kakahe mai ana ma na kualono o ia mauna : aka, he mea-kau o ka weli ke ike aku e pahola mai ana ia mea iluna o na kauhale, ua kula, na ululaau a me.na aina. E hoolilo ana i na wahi uliuli a oluolu o ka nantf!ria i mau puu one, lehu, aa, a i mau kula pahoehoe neoneo wai ole. 0 ka nanaina o ke ahi pele ma na po mua i hoomaka ai ka a ana, ua hiki ke kor ho iho au, oia kekahi mau hoomalamalama ikaika loa ana i ku like me ke ahi pele o ka A. D. 1856. Ua hu mai na mapuna ahi pele ma ka aoao e htuli ana i kai o Hilo, a malalo mai o na pohai piko o Maunaloa, malalo • mai o ka pohaku ō' Hanalei. Ua hanini mai na auwai ahi pele a kahe ae la i

ka palahalaha e waiho ana mawaena o Maunaloa a me Maunakea ; a e kokoke ae ana i na kula o Kalaieha a huli i kai o Hilo a e iho ana ma ka muliwai o Wailuku ; mamuli o ka ike o D. H. Hitchcock ma, aia no na ahi pele ke iho la no Hiio, ma kahi he 20 : mile ka mamao mai ke taona mai.. Ua manaoia, ina i kahe ke ahi maluna o na pahoe-- • 'hoe mua o ka A. D. 1856", alaila, he mana- \ wa pokole wale no a hiki ana i kai o Hanakahi,.,aka, ke kahe nei ina kahi Ukahe ole ia | mamua, a e hoopiha ana i na owawā a me nā lua. a no ia mea, ua ano ulolohi leonā

)aihe ana mai. - . - | I Ma ka Pnakolu iho noi' Nov. .10 ua hoonna id he olua mau e makai aku i ke | kulana o lee ahi pele c leaho mai nei, a mai ! ia laua mni nei i lioike .iā mai ai, aiajcp jihi Jcu..ilio h io vitii e leaioLe ana ilunn, o Puua, a ina pela, alāila, e oni ae ana ke leulana no kona iho pololei ana i kai o Hilo, alca? i olo 1 pela o 11 ilo no paJia [ Jca paliu liopu. Ka omi mai noi na mile i Jcoe malalo.o lea 20. Ma lee lealeahialea nui nei o lea Poaha < N <r v . 1 J , it a ileoia lio mau punoh'u uahi e puapuai ao ana rrut Jcc JcuaJorio e liali. la ma Jca aoao 0 moe ana i Kau, a: tna ia mea, i ka rittnu alciu.ua huli aku Ja leelealii rnaheJ(3 e i ■ iho mu kda aoao o Maunaloa, oiai< eia no liekalii mahelo Jco iho nei i ka liikina,, „ '

Ma ka po nei, i lea wa a n« ohuwai i nee aleu, aia hoi, ua maopopo loa mai Ja, aia ke- . kahi p uaik a hi- - ke-ka-u koe- h-ele -la-ma-ka-elK: u - - hema o Maunaloa ; o kekahihoi, aia no ftie he la e iho mai ana ma ke kua.aku o keia : taonā. Ua moe pohai ae la lea puali ahi, e ■ leahei pio-hio-ana malalo mai o na, kualono. pa-pali mauna, me-ka hoomalainalama- ia o na ouli o ka lani. Ma ko'u hoomaopopo -aleu me ka Opera Gla-ss, ua lilee lea nanaina me na ulawena o na kii hoikeike o na Papu e kiloi ann i na mea hoopahu iloko o ka pouli o ka lowii. Ua'"malTlTJ"ō"inrrnaka"'i."neia inrnr : hiohiona malamalama o na ahi ai honua, aka, ua holo mai ka inaeele i ka houpo, 'no ka pihoihoi, ina paha e hoomau ia mai kona nO'e ana, a uhi mai ia iluna o leuu hom'e ua lehua ? E hoohalike ia anei ia me Pomepei a me Herekulano. i hooneonen ia'i e na ahi pele o Vesuvia ? Aole loa ia pela. 0 na lono no na ahi pele iloko o. leeia taona e hauwawa nei, ua lilee ia me na lono pihoihoi .0 na kulanakauhale i hoopuniia e ha pualileaua o na enenai." -E ninau ana', aia.la ihea ka pele"? Pehea ka iho ana'? Ehia mileikoe? Aloha wale no hoi ka aiha ! Ua kah'e ke ahi pele o ka 1856, a ua pio' ma kahi kokoke he eono mile ke 'koko-. ke a hiki i.ke one 0 Punahoa ; aka, ihea la keia e hoomaha iho ai ? « ~ Māmua ae o na rnea a pau a lea naau i-iini nui ai', e oluolu na-Lani e kaohi mai i leona māu lima i na ahi ai hoiiua. a e.hoopaa hoii na muliwai ahi, 'i ole lakou e holopapa ae lakou māluna o ka aina Ua-lu-lehua. ' -.