Ka Elele Poakolu, Volume I, Number 14, 8 December 1880 — He mau Hoaīaī ana. [ARTICLE]

He mau Hoaīaī ana.

0 ki'kahi o na lnina īmia a na Klihina o ko Bush ma noho'na iloleo o ka oihana, oia ka hooinaopo'po ana i ke kulana o ko lakou rnau Keena i ko lakou komo ana aku — ka t!u: na haia ; hooiih'ia. kn mii o n;i daia i ■ hookaaia aku no na aie o ke au|iuni, kapane ana aku i na palapaia e waiho ana aole i hoomaopopoia iloko o na malama he ekolu a 4 elra e mi lakou niau mua aku oiai ka Hale Ahaolelo e noho ana, lea hnomaopopo ana i na hana o ke aupuni e like ine ko lakou manao ana aku e hookele. He mea maopopo, he hana nui Jcai ili mai inaluna o na lioa o lea Aha Kuhina hou, a o ka oi aku nae ma ke J\eena Kalaiaina. I mea e oluolu ai ka makeke dala, ua imi koke aku ke J{uhina Kalaiaina e hookaa i na kikoo a me na hila i h'oliie ia e kona mua aku. Ua hookaaia i na pule mua he kanalima tausani dala.a oi no na lilo o ka hoopae iimahana, i hoolilo ia e ke Jvuhina Waila he umikumamaiwa tausani o ia mau dala ia 'Hihopa ma: ' Me ke kanalua nui ka hookaa ia ana o keia puu dala hōpe, oiai, e hoike ana na hila a me na kikoo a (iau o keia dala no ke kau o na makahiki elua e pau ana i Maraki 31, 1S80, °a o ka pololei inaoli, nmiioko ae no o ka haawina o.ka hoopae limahana o ia ka,u e hookaa ia. ai, aka,, no ka puehu mua, ana o ke dala mamuli o na alakai lioohenōahema a ke Kuhina Kalaiama Waila, aole he hiki, ua pau e ke daia. lna kakou e hoomaopopo i ka hoike a ke Knhina Waiwai o ka 1880, e ike auanei kakou i ka nele o ke Keena Kalaiaina i ke . dala no keia hana, a ua kikoo hou aku i inan *• dala -{ke oie au e kuhihewa), he i wa ka lua tausani, rne ka moraki aku o ke Kuhina Waiwai i na wahi moku popopo o keau))uni mai ke Kuhina Kalaiaina mai, i loaa aku ke dala. He kumuiiana nui keia iwaena o ka Aha Kuhma D Wnila im'; iia hoikeia inai w) knin rnea irnua o k'a Ahaolelo o 1880, alm, i mea e moakaka porio ai i ko makou mau lioa heluhelu ka pono a rne ka pono ole'okeia mau liōna ana, a me ka ka poe hoj)e mai, nolaila, e kala ia mai makou no ka lioahi ana mai i na rriea i hala. e pili ana i ka poe e nolio oiliana ana. 0 ka umikumama iwa launanl dala e iike rne ku makpu i oleio mua ae nei, no ke kau i hala, a no ke dalu ole, na liookaa i;i e ke Kuliina Kalaiaina Waila ma o Biho- , pa ina., aole nae nu kikoo irie na hila. i waiho kt m;u niii io- K'eena Kaiah'nna, uolaila, ioaa ole ilio ia keiu mau "liana uno e a mnaiea no hōi a. ka poe e ieaeua nei i ka poho, poloiei a rne ke akainni liiki ole i ka llawaii J,auoi ke liooiiaiike aku. Peia no — Ua kapae ia - keia hoilee o nu iuuia kupanālia a ke Kuhin'a Waila me ku ike ole o kekahi o konn mau. hoa Kuhina, rn»i ka manao aia a pau ka .. Aliaolelo alaila hhoponopono alm, mn ka ike ^ ole ia e ka poe mawaho <5 ka poai ano lilee me ko makou hoa paio manao o ke Kuokoa. Ua hunaia i ke Komite o ka Ahaolelo keia mea, a ua komo pu rm.i la ku Paneko e uhi ;. e kokua i ka Lwualonalo ana i na liaua ku maoli no i ke kolohe i lm. waiwai o ka lehulehu, oia ke dala o ke nupiiiii, (Aka,

he mea maika'i wale no ke Kuhina Waiia i ke Kuokoa, a lie hewa loa ka Moi i ka hoo.pa.u ana,) 31 ai nalo no .pajiaj>eia .maii hana ina e ko ana ka mea i nunuo ia e ka mea ia ia ke Keena, aka, ua maopopo i ka poe a pau i komo ole i ka poai lealepa a ne' na hoa Lunamakaainana o ke kau Alr<oleio o 1880, lie mau hana ano e ke lianaia ana, aole nae lie loaa, a mai nalo loa no, eia hoi, hiki inai la ka la Jiouluulu o na iiewa, a ua kaliuli loau o ka Aha Kuhm < o Y\ a.ila ma. a nhuwah' aō la leoi ' mau iiowa. I ka ]iau una o \\ ailu ma, a ln' mau ii maho)K' ilio, oili hopnliopo mai.ia koiu niau 1 hila h rar nn kikon mai len Hni Hihopn mai. mo ka Joo naiienaho e kouo mai aua <■ hookaa ia aku koia waiii maua i ]iau k poioli o ia oleo ana olo la Imokunin m< e lra Kei'iia. oiai. ua ]iouo no o Piho]ia ina, ua hoo]iaa mua ī ko Kiiiima inninun ae o ka hookan i ana i na hila, a ua ae aku ke kuhma i\alaiaina Waila e uku i keia mau dala me ka ukupanee pu keleahi, inahope o lea hoi ana o ke J\omite a me na lioa e ae o ka Ahaolelo o JSS0, a ke Kuokoa e lioino ana ia mau ■ la. Auwe o Kuokoa ma e liki nei no ka !k o- : pono, hoopololei a noeau, (hiki ole i ke ka nalea Hawaii ke lialiai aku), i ka ili pu'akea. ! ■ — E ka Laliui Hawaii i;>onoi, aole i komo pu aku na Hawaii o keia Alia Kuhina i keia mau hana a kekalii o ko laua hoa. oiai, ua liuna maalea loa ia no ka hana ana. i J Pau aku' la 'keia mau dala i ka hookaa ia, | alaila, hooponopono ii'ou ilio la ke Kuliina ! Kalaiaina no ka hookaa ana i na aie liilii o ka l'apii Hoopae Liinahana i lioaieia e Wailarma kona ano Peresidena ho lea Papa, lie kanakolu tausani dala a oi aku. ,0 leeia mau dala, ua hoolilo ia no na hana o leeia kau, īnaleeia ua pono. Eia nae, iiooieahi | itamu ano nui iloko o ia huina', a i mea e ike pono ai kakou i ka liemolele o na ili puakea a me ke akamai, (liiki ole i ka Hawaii ke hahai nku), ua kuai ia e Waila iie wahi moku no ke aupuni. He wahi moku ua popo, aole nae i ])opo loa. 0 keia wahi mnltu, ualiapaia o JJomarē kona inoa. 0 ka ona o. keia wuhi moku popopo, i kuui ia aku e Waila, iie mau lala )m Lmah ileo, a he mau hoa e a<\; n iie ipau ho/maikai no ka ihipa Ola a no ka Ikipa Hooj)ae Limaliana ; n lie mau lioa kuilima no VYaila a me ka pohai kalepa maikai, no ita ama ^ manu ini'u like ine kekalii ]ioe e ae, Ua lilo mai keia walii moku popopo" i ke Aujmni Hawaii no ke liumukuai haahaa,, j ie elua lauaaiu daia a oi iki aku. Alea, e liuli Iioii ae kakou e na.ua i ka. inooleio o ka. Aliaolelo, lieaha lea kakou e ike a <■ lolie ana rio keia walii moku inoa maikai '! ] kekaiii la maliope rnai o ka lilo ana o ua walii moku nei i ke au ]>u ni, ninau mai |a Im'lii Kapena . Imlm i ke Kuhina, Wa.ila rn < • |<;i |<.(, hoowahawalia. no keia. kuai aiia. o J,:e uupuni i ka. moku 1 kanaliia. io e na a pau ; me kona lioike mai na oi akn ka muikai e kuai i mok'o kiiiamo, ii oh' i moku popopo, a. ua oi aku ka 'innkepono niamua ae o keia kuai ana. Aka, ku inai la ke Kuliina i hilinai uiii ia (e lakou la ) me ka. helehelena mi.no aka, a. me ka lehelehe pahee I ka, pelo a, -akamui i ka, liookalmli aria I ka eleele he keokeo, a, olelo mai Ja , he emi loa, • keia moku, . a aole e oi. aku ana k» hnina o kona lilo no.ka lioomaemae ana inalunu ae o ka ehiku iauoani ,da|a i hui pu ia me 1«; kumukuai, a oia iho la kona JiJo makaukau e lako a i no Im holo aria ī ka ahia lelewa: No ke koa a. no ka lunaikehala.okuiopalm Jmkahi o keia Kuhina i hoopulm ai oia j na'r/iea j)ōlolei ole, a ua pio

wale ka manao ninan o iee'lii Loke me ki pau ole nae o ke kanalua, oiai aole oia i inlinai i ka oiaio o kana moa i 1 oh < • ai niai L Kuhina mai. Ho oiaio ko i\-a]iena Loke leanania. nn Li nu'a, i ka ike ia ana o na iiio o kma w.ilii Poniare, ua hiki i ka umikumama walu tausani dala. Ha ! Ha! — He ehiku tausam ka v olHo ana, lie umikumamawalu uao ka liooL' aua. 0 ka nani anei ia a ko kuok'oa e hooki'ekee ai a olohewa a« i ko kakou 3Ioi nv na olelo ano o no lea ]iau ana o \\ aila, a nie \Y L- iioi e hoio ]iupule ai a pa ma iv,< hmi o ILena m<' na a[uiln ma kekahi palapa!a. e Imopii ai:a no n.i Kuliina kuaea ::ie k'Uia mau lioa no ka minamiua 1 ke keiki M'aila, a no k-a liii i kona hoakanaka m.e ke kumii oiaio ole ;i paiau aku :a i ko kaua: poe, a me kalu keiki hoi a ka ohana ohmim a k — l\ — : >J /<f'<<i jjit/c <tc. MA'IAI.ako \ .