Ka Elele Poakolu, Volume I, Number 18, 5 January 1881 — KA MOI MA KAUAI. [ARTICLE]

KA MOI MA KAUAI.

Ma ke ku ana mai o ka mokuahi 0 K JBishop. ma ke awa lai o Nawiliwili. Ua hoike mnopopo mai la na ouLi kamahaoa! . pau oJm.la.59D Dekemabn. li kahea leoi nui mai ana ! Eia o ka Lani Kauliluaikeanuwaialeale. I ka hekau ana o ka moku i ua aina makani halihali ala la o Paupua. Ua hoau mua aku ia ma kahi o ke kamaaina Hon. Paul P. Kanoa, no kekahi mau hura-ma-la4 Pka--bor-a- -4-e-k-e-a-h-ta-hf -oi-a - Ja no ! Ua nee aku la ka Lani ka Moi Kalakiua a pje Kona puuku V/. H. Judd, na ukali, a me na poe e ukali hauoli ana i ka huakai ike a ke'Alii i,k.ona4ahui no Koloa i ka hora 7 me ka hapa oia po. He maikai mau ke ola o ka Lani Moi. Ua ko hoi kona iini e ike i kona poe makaainana. E hui mai ana rriai Waimea a Koloa ma ka luakini hoole Pope ma Koloa. Ua liuliu ia na hana awiwi no ka hoomakaukau. I ke kaalo ana o ka huakai a ke Alii rna ke «lanui e iho ana a hiki aku i ka home aloha i M.aunakapu i Koloa. Ua puana ia mailamakou e na hana mikiala a na komite hoomakaukau i'kahi e haiolelo ai, e haiamu ana " " ~ "na kanaka mawahoiho oira luakini. E piha ana hoi ke alanui i ka poe ake e ike i ka Lani a kakou. Ua holopono ia mau rroonoo ana a pau. I ka hora 7 rne ka hapa oia ahiahi, ua komo ka Moi maloko o ka luakini i haiamu ia e ka lehulehu. Pule o Dr. J. W. Srnith, Ka Haiokkko* Auii. Mamua.ae o ka hele ana aku o ka huakai i ka aina e, ua noonoo nui au, he pono ia'u ke hele rnua mai e ike ia oukou, e ko'u poe makaainana ; a e hoomaopopo hoi i na hana mikiala i ulu ae rna o a maanei o ko'u Aupuni, rnai ka holo mua ana o ke Kuikahi ^ Panailike rne Arrierika Huipuia. ' Ma ko'u ho omaopopo ana i ka apana (f Koloa nei >rne he mea la, ua nee ae oukou ! akn, ua liiki mai nei riue hoi au i ka wa ahiahi, nolaila, aole au e hoomuopopo ia hiohiona. M.akuu kaahele ana iho nei, ma kahi a'u i ike ai he nui na hale pili mahope koke iho o ka wa i holo ai o ke Kuikahi a hiki i keia wa, ua. ano hou loa. He mau hale laau i keia wa, ua neenee ae ke au me ke kulana o ka aina i keia v/n rna kuu kaahele ana iho nei no hoi ua 'ikeia kahi pilikia iloko nei o ka ai-, na ; o ka poe mea harra mikiala. Ke kiekie Ioa q na uku panee o ke dala iloko nei o keia Aupuni. 0 ka piha ana keia o ka ehiku makahiki o ko'u noho ana rna ka noho. Moi no ko'u Aupuni, kokoke e puni Joa keia mokupuni j na mahiko. (Ja komo nui'au iloko o kekahi o ko kakou maa ninau nno nui ; na limahanu, ■ •

a i mau heluna hou no ko kakou Jahui, a o ka'u hoi ia e hooikaika e hooi ma na liana mikiala a pau, ke kipa mai o ko na lahui e iloko o -ko kak«« aina nei, a'ke manaolana nei au e waiho moakaka aku imua o ke Aupuni o Beritania no ko kakou kulana ma na hana mikiala, a o ka oi loa aku o ka lioohūi ana'4riāi i kahi hihūi īrie ko kakoū nia ka palala ana a me ka lioolaupai ana i ka aina. Me ka hoike oiaio -ana aku i ke ano io o ko kakou mau kanawai, kona kuoo, ma na hoike aun iiie ke kau like maluna o n:i nmn a pau, a me kn haawi ana i na īnea <i pau inalalo o ko kakou poai, i ka nolio hauoli [iu me kakou. He mau kumu hoi ia na ia Aupuni nui a namiao e hooia iho ai, A e hookaawale aku ai i na kumu hookuia a pau e kamoe ana ; mamua o ke ala e loaa mai ana na kanaka o lnia ia kakou a me kekahi mau wahi e aku. e laa o Sumatera a me Malaea. Eia kekahi, ua ikeia kahi kumu pono ole i keia wa. Ua komo nui mai nei na pake kane wale no aole he aiau pake wahine kekahi, nolaila he mea kaumaha no'keia i ko'u noonoo ana, ua noonoo nui au e Launa a e kamailio no keia mea nui a'u e noonoo nei ; ke lawe mai nei au i keia wa i wa niaikai, na'u e halawai pu ai me oukou. I ko'u ake riui, e hoomau, a hoomahuahua aku i ka pomaikai, a me ke ola maalahi o ko'u lahuikanaka a hooi aku i ka holomua o na oihana kalepa waiwai o ko kakou aina aloha. Na ka His. Ex. Jno. E. Bush i maheie aku ma ka olelo Enelani i ka poe haole o Koloa. , I ka pau ana o keia, ua panai mai la ka mea i mahalo ia A. D. Maioho Esq, i kana olelo parie no ria makaainana o Koloa, a penei kana. Imua ou e ke Alii ka Moi. Ua loaa pono rnai ia'u ka hanohano ma ka aoao o na makaainana o Koloa nhi. Ua olioli loa ia mnkou e lawe rnai i ka haiolelo Alii au e ka M oi * 4 ' 4 * (Ja ku rnai Ja ka Moi e aloha aku ana ī ka poe i hiki e hai aku i kona uioha ia lakou. Ja rnanav/a i ku 'rri:u"J>J ka mea i mahalo hi .1. H. Kapuniai, a panai mai la no ka aoao o rin, makaainana o Waimea penei. E ka Moi Kalnkaua., e ola mau lon. oe. Ua pahola, ae la ia makou na kauoha Alii? mai keia mokupuni ae, ia makou kou poe makaainana ponoi ; a ua hele kino mai nei ma» kou e ike ia oe; i kau haiolelo Alii, e ka ImuI ka'u pule, e loihi kou mau la a. kanikoo a palalauliul;|. 4 ■ * * 4 Kapae ria. Iiana a pai/ me ka maikai, mr; kn hauoli a olioli ia no hoi, la v/a iho rriakou e hoi ari[i, no ka home i Mnunakapu, ia makou « kaomi ana i na ea olu o ke ahiahi, ua hiki ae lao Lilinoe mai Koloa, Kahoupookano rm e uleu mau ana ra lai ka makani ahiahi me ke kiu kulu aumue la no Koloa. I ka l'onha Ia30 o Dek, kau mai la ke ao naulu o Puna. E hea rriai ttrut e krt Lani a ! E hoi ! 0 ko makou ahiahi keia « lohe wi i kau haiolelo Alii i ka hom 7 me ka hnpi(, o keia po no, i l/a. hom 2 Haalok iM Koloa no Lihue n o ke* kapikaln o Nium«lu,

Ua haiamu ae la na iwa o Koloa, no ke ku- I la loa a ka lio hoi e uhu ai. He huakai I aloha, a laukanaka keia e haalele hope nei i | ka aina kaulana i hala aku la me kona ma- | kani lioi he noe. I ka lnki ana o ka Moi I ma ka muliwai o Opmila luana iho la ilaila. 1 Hc wai oluolu no, he mahalo hoi ke īkeaku. I aiialā'ioa akn no hoi mao aku o -kn rke a ka "" I maka, a me he mea la e i mai ana ka wai e. He wai molale keia no a u pali e ka Lani % i alolia ine a'u e Imuoli nui ai i ka Lani o | i luana ana la malumalu oia muliwai maikai. I | He walii loea hana inikiala ko makou i ka I j ^ehulehu i kahi hora oluolu no makou a pau. I i Malaila ka papaaina aloha i luakaha iho I ai a ka Moi a haiamu ae la ka lehulehua I pau, a he maikai wale no ia a pau. I " Uaiia i huli lioi aku'āi kālii poe o' Waī- ^ | mea a hoi aku la o Lanihau ina, malaila, I hoi mai la ka huakai o ka Moi i Lihue. Ila- 1 ila la wehe ae la na hoa. Ka hiki ana i I Niumalu hora 6 pm. Hiki i ka luakini o I Lihue hora 7 me ka hapa. I Ua piha ka lehulehu a pau, haiolelo ka I Moi, o ka panai a na makaainana o Lihue I ma o B. K. Holi, a na ka Hon. J . W. Ka- j kina no Hanalei, ia James H. K. Kaiwi no 1 Kawaihau. Ke aloha o na makaainana a i huli hoi aku la no ka home i Niumalu. I Ka luana luau hui wai, i ke awakea Poali- I ma ma Kawaipapa, alaila awe aku la ka ihu I o C R Bishop no Honolulu. No keia wahi paue kokoke holo ka moku. Aloha nui. B. K, Holk Lihue, Kauai, Dek. 31, 1880.