Ka Elele Poakolu, Volume I, Number 19, 12 January 1881 — KA ELELE POAKOLU [?] Make ka Mooloa i ka Moopoko! Puali ka Hauni i ka Hauiki! [ARTICLE]

KA ELELE POAKOLU [?] Make ka Mooloa i ka Moopoko! Puali ka Hauni i ka Hauiki!

. Ua hoao mai nei o Kuokoa o hoopololoi ia makou, rna na moa e pih ana i ka inaknu mau olelo no ka halawai makaainana ma Kaumakapili, no ka mai hebera ; aka, iloko 0 kona hoao ana e hoopololei mai, ua kekee loa ''ae la a lapuu loa kana mau huaolelo a pio kauwahi rna o. Ua noonoo makou i ka mmleoa maauao nei maioko o Uana kalai ana no ia'kumuhana ana i hookae mai nei ; a hookahi wale no rnea i loaa, hc ole. No ka pomaikai nae o ka lehulehu, ke haawi aku nei makou he mau hoakaka ana. ,Ma ke ano o na olelo a ke- Kuokoa, ua hiki ke hooia iho ka lehulehu, ua apono oia 1 ka Papa Ola i ka lakou mau hana e pili ana i ka mai hebera. He oiaio, aole no i ahewaia ka Paha Ola no ko iakou lawe ana i ria rnai ma.kahi i hookaawaleia no ka hoornalu ana ; aka, eia na kumu i ahewaia ai ; a ke aa nei makou i ke Kuokoa e olelo mai ua ponp no — penei : I na'la mamua loa aku o ke ku ana rnai o ■ - - - - ka-mokuahi nana i lawemai. ka mai hebera, ua lohe rnua ia a ua hooiaio ia, a ua hpolaha ia no maloko o ,-na nupepa — a o ke Kuokoa no kekahi i hoolaha — no ka iaha o • ka rnai hebera rna Kapalakiko. Ua hooiaio ka Papa Ola i keia->; a ia manawa koke, ua eleu ka Peresideria a hoolaha ae la i Na Hooponopono Hoomalu a rne ria Kula i . aponoia e ka Papa Ola Hawaii." He rnau Kula kahiko keia, no ka 1862, nolaila ua kainaaina mua ia no, aole he rnea hou. Penei ka hapa m u a o na olelo hoakaka o ka " Hoolaha a ka Papa Ola." i hoopukaia e ka Perefiidena o ua Papa la. " 0 ria hooponopouo ana a ka Papa Ola malalo iho nei, ke rnau nei no ka ma/aa , a ke hoike ia aku nei, ua m/maoia lee a:m. o KaiiaLokikn ke, awa i lt,oomaopo'p<> i,a 'u/i, kuaia e ka , mai JkMrat * * " Penei hoi ria olelo o ka Pauku l o ua mau Kula nei : '] Ma k<: ku ana innl o kckj,d'i inoku um, ki' kalii . nwn o ka'in, Aiipiuii, i/iKi k<*k ;< )/ i nv/n i Ikeia un |oohin uu: k,:n Mai llehi' ra, Jna na liooa »o, oini <: iiolo rnal ana'ma ka m ihiiiii, aolt« Ioji <: :«• h« oa ol/i/a a uii' nn iuwia o lelo luka, aia v/ali: no a hula tia |jt r,f umikiiinamiilima mal/op<; H/o o lot holo mla rr;ai, Ma keia mnluna ae, ua pnpa loa ia ka *■-.•»' hoolele- ana .mai o na ohua o kela mokuahi iuka nei ; aka, ua kapne ka Papa Ola i ka Kula, (no kekahi kumu pahaohao) a rna ia uhai wale ana i ka rnaria o kela Kula, ua laha ae Ja ka mai maloko o keia kulanakauhale. Alaila, eia ka ninau iu Oe e Kuokoa ; ua pono anoi kela hookuu ia ana mai o kela poe ohua iuka nei malalo o ka PnUku o na Kūla o ka Papa Ohf Kt i rnai nei oe, " i b * ' . • , ' ' \

! ka wa i ku mai ai ka mokuahi Zealandia i mai Kaleponi niai, na maemae no ia ; aole i ike ia he mai maluna ona a hiki i ka la ) i ku ai i keia awa." Pela io no, aka, ehia • ka nuio na la oua moku la i holo ma~i ai ; mah ia awa mai a i keia ? Aole anei nialalo ' o eiwa la ? Alaila ua kaa k'da inoku malalo n l-:p Pnln i olelnia ;_jiolo'i me;i , unaiMl'-aAA'll- , mai ia o Kapalakiko, he awa i manaoi" ia e ! ko kakou Papa Ola ua loohia i lea mai hehera ; a aole hoi i hala na la he uinikumamalima iaia mahope ilio o ka holo ana , mai ; e like me na olelo a ka Kula. Eia hou keia ; Pehea la i inaopopo ai ia 1 oe aohe inai o luna o kela inoku ? Ua iko r no oe aia a hala he umikuinamaliina la, I (wahi a na kauka haole o oukou,) alaiia. ha]1a Inniri"aTi<Twa"i~iTmTia"ōTa'"C pu1v« ai lea hebera ; nolaila, he mea maopopo, (a aolo o hiki ia oe ke hoole mai.) i ka manawa o kela moku i haalele aku ai ia Kapalakiko, he mai hebera kekahi maluna ona — ain iloko 0 ke kino, a i Oahu nei ka poha anu. Nohea mai kela rnai '{ Aole anei no luna mai o ua moku la ? Mai hea mai ua mokuahi lu ? Aole anei rnai ke awa mai o Kapalakiko ? Jihia la mamua ae o ka puka ana i loaa mua ai i ke kino o kela haole ka mai. Aole e emi.malalo o ewalu. iihia la o ua haole nei mauka nei a puka ka mai ? Aole i oi mamua o ekolu. Nolaila, ua pololei anei kau e uhiuhi laumamane mai nei ? Auwe oe e hoao nei e paio no kou mau hoa'loha, me ka hoao ana e palulu i na maka o ka lahui au e kaena nei i ko aloha oiaio. Owai la kai kuhihewa a i hoike i ka mea oiaioole? E ka lehulehu, o oukou, a me ka hoike hoopilimeaai ole mai o ke Kuokoa na lunakanawai nana e hoike rriai i ka aoao i pololei a rrie ka aoao i hewa. Ua olelo hou mai oe,— ■ ■' rna ia mau la rnai, ua hoomalu kuponoia' ka poe I. pae rnai iuka nei, a hala ka manawa i ike ia ai. be wa e lele ai ka mai." Pela io anei ? Ua hoomalu kupono ia anei ka poe i pae mai iuka nei ? Ke hoole paa aku nei makou. Penei ka olelo o ka Pauku 202 o rra Kanawai Kivila : l'inikii 'I'.i'.'i, () iin l]tio[i(iiiopoiiu('i , k'; kaolii hiiii uini i k/uii/i. j/cl/i,( <: jiili n i) inkou i nn 'knnak/i u P-MI. a i k ii nkanii inn ka v/aiwai it jiau i l/iki /nai Miiilunn o ia ff/,iu i/ioki/, a i nu kanaka a jmi/ e hr]r iKiin fiinli/na 0 na iniiu iiuiku la, . * "*•' Ua hoomakaukauia be wahi e hoomalu ai 1 ka poa i oleloia ma keia iAiuku, e ka. Papn Oia ; aka, aole anei i lawe ia na ohua wah; r/o o mua, a o na ohua o liope ua noho no maloko o ko kulariakauhale( riei m.e Jra. lniiakila l Pela io no ! AoJo anei oia ka uhai ana o ka Papa OJa ,j ka Paaku j oleloia maJuria ae ? Oia no !„ Alaila, aole anei oia ka hewa a me ka nana ole o ka Papa ()|a j ke ola o ka Jehulchu 'l Aole anei o ka hooko kapakahi ana ia i ke Kanawai ? ()ift U) i ;>> heaha la ke kumu o ke kamailio hoomnkupo ana ou e ke K pokoa ? Ho kumu no, a ua like ia kurrm me ko kumu o ka P«pa 01» i hooko makapo ai i kn Jakou no m. I hoa'lohii « mo rm pomaik*) pilikino ! Auwe !' ■-.<v , I

ka lokoino nui ou e ke Kuokoa me lakou Ja pu aku ia Hawaii Puuwai waipahe. No na mea e pili ana i ka mai inaluna u ka inokuahi I'ake i huna malu la, o niakou pu nie oe. Ho hewa nui keln. Aka, oim ua pili kela hewa i ka pepehi kanaka, ma ku ninau, Auhea ka poe nana i huna? ]■) pnnn e luinkau ia i houpai kuikoi mulnmuo lakou, A i panina no keia inau hoakakii, ke oUk ae nei nnkou, — -he aloha oie oe e ke Kuokoa i ko oh'lo mai — " nolaila, aohe o kakou mea c hopo ai iio ka mai mailuna mai o ka mnkualii Z''alandia." I ku ia olelo au i ka laliu ole ana o ka mai. A oia laha ole ana, ua ike no oe a ine na inea a pau, aole i loaa ia pomaikai ia kakou mamuli o ka mikiala a ^ me k'a iiana pono o au inau pumm ; aka, p- — -- like me ka olelo a ke alik S. K. Kaai,) ",mamuli o lee aloha a me ka lokomaikai o ke Akua," ka mea i oleloia, he nui kona aloha, aohe palena. A nolaila, mai hoolaha hou oe i na mea o keia ano me ka manao e uhiuhi laumamane' i ko mau punahele, no ka mea, he hoike ana ia, aia io no ka oe trja o ; ua hala ka puulena aia ia hai — ua imi aku la i rra hoa o ka pulima hookahi ; a haawi i ko kua i ka ipo mua. Ma ka po o ka Poaha o ka pule i hala, ua /nake iho la o Kapeka Keaweamahi, ka wahine majre alua a ka Hon. W. L. Moehonua i make. He make hikiwawe. Ua lolm ia ke kani-ke, kui-ku a me ke kanikuilua o ka hele o Kawaiahao i ka po o - ka la hapenuia — >pela mai ka lono. Ua lono ia, pela mai ka lono ; he lono u olelo ana, aia he lono, e i ana ua lono la, no ka lono ia ana e holo ana ka o A.iwohikupua i Nupepeki, kela kulanakauhale i lono ia,— pela mai ka lono i lono ia.