Ka Elele Poakolu, Volume I, Number 22, 2 February 1881 — LAKAMANA! [ Hakvia e Hon. W. M. Kipihona-- Hooipo ia e Kahikina Kelekona. ] MOKUNA 9-- HELU 21. [ARTICLE]

LAKAMANA! [ Hakvia e Hon. W. M. Kipihona-- Hooipo ia e Kahikina Kelekona. ] MOKUNA 9-- HELU 21.

fBLA iho la i kau aku ai ka mana o ke kanaka maluna o na lio hae ahia o na kuahiwi o ko na aina e, i ka wa e hae ai, a holo'aku la imua o ke kanaka me ka hamama angi o'kona waha a lewalewa ke alelo, me ka<raanao e nahu aku, aka, hopu ia mai la kona aielo e ke akamai a me ka makau ole, a owili ia ae la, a haule aku la ia ilalo o ka ilihonua a paa ino la i ke kupee ia, a o kona lilo no ia i pio a i kauwa na ke kanaka. Aka e hoi hou ae . kakou ia Lakamana. He oiaio, ua make aku la ka tiga, ua hala aku la kona aho, a ua pau kona kokolo hele ana me he popoki la, me ka maalea, e ake ana e loaa aku iaia kekahi meheu hauna kanaka n holoholona paha. I k"eia manawa, ua pohala ae la ke, kama Alii Umeha, lele mai la 'ia mailuna mai o kona noho, holo mai la a haule iho la ma na wawae o Lakamana, a pane mai la : ",E kuu, haku, he.akua oe, he mea mana a he ikaika he nani a he ui a heaha la kdu - nana wale mai no ia'u nei, he mea nawaliwali a he kohu ole ma kou aoao." Hōopuni ae la o Lakamana i kona lima

ma ka puhaka o kana aloha, hapai ae la iaia a pili i kona umaumā, hoope iho la he . opuu honi ma kōna papalina. nohea,-a hapai ae la i kona lima akau a kiekie ua hele a paumaōle i Ue koko o ke tiga, a pane maila. "-Mai ae e kuu aloha e hoomana mai.i ka ikaika o kuu lima akau. He oi aku ka ikaika o ke tiga, mamua ae o keia lima, aka, mamuli o-ko'u akamai a me ka maalea, ua haulq pio iho la oia malalo o'u. He hiki wale no i ka ikaika o ke olai o ka lewa ke hahau mai ia'u a haule au ilklo a lilo i mea nawaliwali f aka, o ko'u aloha, o ko'u aloha n'ou e Umeha, ua oi aku kona ikaika mamua o na maiuu o ke tiga, a ua oi aku no mamua o ka limu akau o Lakamana, a maluna ae hoi o ke olai o ka lewa luna. Nol^la, 'ina e hoomana kahi 0 kakou, alaila, o ae

maho Lakamami nei ke hoomana aleu i kou aloha e kuu Umiiha." * 1 leeia pane ana ae ana, alakai ».ku la ia i, kana ipo a hooa i kahi i hoomakaukau ia no ka hooluana aha no ia po. IJo«ae la na kanaka i ahi, a rae na moa ai ono, luanu iho " la lakou ia po rnaloko; o ka mala o na hale iliho'loholona,, a haule aku la na llaku Alii muluna o ha kihei liulu oilika nolunolu no ka liooluolu a/iu a no ka halawai ana me na hiliio moeiihane nani o ka pili aumoo. MOKUNA 10. Ka iIAJiA'VA. AHA 0 LAKAMANA mk KKKAIII ! Enb l W l?JJ, mi,s KA FiUW Kwil'ani. Mahope iho o ka hala ana o kekahi mau la'lohulehu ma Jc«ia huakal hole, m« ka uku»

li pu ia e na maluhiluhi a rne na hoohialāai ana; i na nani iehulehu, hoea loa aku la o Lakamana rne kona rnau ukali mawaho aku o ria ululaau waoakua, a ua hala hope mai la na puu a me na awawa o' na lae kuahiwi o Surnatera ; a ua hoea aku la iluna-o ke kula uliuli laula nani o ka aina, rna kahi kokoke aku hoi i na pa l ena o v/a ho loa o ke kulanakauhale nani a kaulana o Menanakehau. IJa ike ia- aku na hale hoomana, na hale mohai a me na hale alii e kuku mai. ana i ka mamao. Maaloaloae la he lehulehu -wale na kanaka opio maluna o na lio hoio, e alualu ana i na holoholona i kapaia he " babirusa," he ano holoholona nona ke kino dia a he poo puaa ; pela ke ano o

ka' inoa he dia-puaa," ll" Luhwai mai la lakou me lakou n^i, a oiai i k'a lohe ana o lakou i na moolelo kaulana mai na ukali, aku o Lakamana, no na • hana wiwo ole a ikaika a ko lakou haku ; kona pepehi ana a make kekahi kanāka hihiu, noho alii maluna o kekahi Rakshasha kupua, a pepehi ia iho kekahi tiga nui, ua huli hoi hou' aku la lakou me ka holo mama o ko lakou mau lio, iloko o ke kulanakāuhale, no ka ahai mua ana aku i ka lono, e hoike aku ana i ,ke kanaka oiwi kamahao nona ka moolelo ikaika, a mē ke kaikamahine alii nani launa ole ; me ka hai pu aku, ke helemai nei laua me na ukali e komo iloko o ke ku.lanakauhale, e haawi mai i ko laua hoomaikai ana imufa o ke alii Su.letajia o Menanake-

bau. y 1 ka hoea ana aku o Lakamana ma kekahi wahi kiekiena iki malalo o ka malu oJcekahi mau wahi kumu laau, aia hoi halawai mai la me kona mau maka, a me ka ike. hoi o kona mau ukali, he.opu iepo .nui e pii ana- i ka lewa rha ke aiahele mamua pon.o p lakou. A'ole no. i liuliu loa iho, hoomaopopo āku la ,Jakou i ke kumu o ke ku o ke ea,-he mau Elepani nui elima ;. a o ka . Elepani mainua loa, oia ka'oi a ka nui, a he keokeo kona hulu; oia ke ano holoholona i malama loa ia no na.Moi wale no, a i kahi wā, e hoomana ia ana pie he la he akua. lke.-aku :la no hoi lakou he wahi- halo' auk'u e kau ana maluna o ke kua o'kela a me kei'a.o ua poe Elepani nei, a iloko o kela a me keia o iiu mau hale liilii nei, hō. elima poe kanaka,

o paa'ana me na iho ,.oi wiiii ma kolakou maulima,) amiwhininni pana me na pua. .Amalunao ka a-i o kela m« keia Elopani, e noho ana he leanaka iinna e hookele me kelmhi inakau kilou/e paa.anu ina ku puka o ka pepeiao o ka Llepani. He mwt maopopo wale no ke nana a m, ka Elopani nui, oia ka Elepam o kekahi alii no ka mea,, he mau uhi nani kona, a he nani koi ka hule ō kau ana maluna o kona kua. Ike ia aku la ho kanaka e ku ana me kona aahu nnni i kinohinohi ia me na wai p ula a m e na onohi (luimana. E p«V» ann ;na konu puhalm bo niau puhi pahu umnuma |,i«. a »a »"» l»" il1 k'! ku4tt ,™C * (laimumi, u ku u« h «u kunuka n« il»nu '

T^-|cq¥ōke"-- awā-ma'i i^'Lakamana, a kahoa mai la me ka leo nui hookiekie, me ka hooweliweli, i ka pane ana mai. " E ke kanaka hihiu o ka waoakua, a e ka powa nui o ka mokupuiii o Niasra; Heaha la kau i mahaoi rnai nei i Menanakahau, rne ka poloai ole ia aku e ke alii nui Suleta--rrar-Sei~R amai — Q oe a me-kou- mau. nkali^e hoolei koke iho i ka oukou mau pono kaua i ka honua; i hakiikii ia&ku ai ko oukou mau. lima ma na kua, a e hauhoa aa a paanma/ka hueloi'o kahi o heia rnau Elepani, a e lawe , , aku ia oukou i mau pio ā i mau kauwa-kua-paa a komo iloko o ke kulanakauhale o Menanakahau, a ina e hooko ole oukou i keia kauoha, alaila, na ko'u mau Elepani no e

hehihehi aku iā oukou a pau i ka pepeliilnl — Aole i pau pono loa ae na kamailio ana a * ua kanaka nei, aia hoh ua. pane koke ae lao Umeba me kā pihoihoi i ka i anā ae'. -vf (l O keia no ke kanaka ino nona ka inoa o Iahata, "ka mea i aihue ai ia'u! " I ko Lakamana lohe ana i keia he mea .. e kona piha i ka inaina, no'ka hele ana mai o keia Ka.naka lapuwale imua oname kanakolu poe kanaka i makaukau e paio mai iaia malūna o na 'Elepani i ao ia no'ke kahua kaua ; a eia hoi. oia ma ka wawae. me kona - mau kanaka eiwa wale no ua hele a maluhiluhi.: Aka, he puuwai' kuemi hope ole ko Lakamana ; aole loa i huli ae ina kahi e no ka makau, a puāna.a^p. la ia me ka leo ka- -

lakala. . .. , " . « ." Ua ike au ia oe e kena kanaka, -o lahata kou inoa ; o oe. ke kolohe nui naha i lawe aihua aku kekahi kaikamahine opio hiki ole iaia kp kokua iaia iho. Ano, e hele mai . imua o'u, a e lawe aku i keia kino kane ī kauwa nau^e lilo i pio nau, ina nae he ikailea kou." Ia manawa i kahea ae ai ua Iahata nei i nahookeleona Elepani, ē hele aku īmua - me ka awiwi, a e-hehi aku malunā o Lakamana i pau ai oia me kona poe leanaka i ka pepe a make iho. 3 * Kauoha ae la o Lakamana i kona poe kanakn e ku kiai aku ia Umeha me ka mala- ■ •ma loa i kona maluhia. Lele aku la ua Lakamaha nei imua o nā Elepani, hooiei ae la i. kona koloka hulu tiga, a puiwa mai la lea heleh'eiona o na Klepaoi, no ka mea'o ka la-

T«)'u~Fnēā"iMkāvriōa1ra- li ; ua kokoke loa mai la he ElepanL uuku iiio malalo o lea Elepani nui, J ka aneaiieenā e halawai pu ua Elepani nei ioe Lakamana, hapai ae la ia i kona ihu loilii a kiokie a hoopeleleu ae la, a i ka ike ana mai ō'Uineha i keia mea, hōopuoho ae la ia he leo uwō, a huna ihola i kona rnau maka i iko ole mai ai oia -i ke kau ana aku o maluna o kana «iloha, Ku iho lauu koa nei mo ka malie, e kali , ana i ka hiki mai o ka manauiw Piha ae la na kanāke o lahala me lee kahnhjjh n nana mai lii ia Lakamana me ke anoL-pahaohao. Iloalu iho la keia i kona kino me ke kalele ana o na liina i na kuli. Me'he la i ka na-

na aku e kau io aku ana. He mau keehina wawae wale no koe a e haule ana ia malalo o ke kaumaha o cra Elepāni la; ua tiapaj ae la ia i.kona ihu a kupolole.i a ke iho iho la e uhau aku iaia me ka ikaika nui; aka, oiai he mau iniha wale no koe a kau aku ka make maluna ona, aia hoi, lele aku la ua Lakamana nei me ka mama e like me he tiga Ia iluna o ka lewa a he- pio ana na kona kino, ua kau aku la ia iluna o ke kua o ua Elepani nei, komo akmla iwaena o na kanaka o Jahata, me ko iakou piha i ka weli a me ka makau nui. Me ka hikiwawe e hke me kaimo ana iho 0 na maka, pela no ka eleu loa o na iima o Lakamana i kulai aku ai i ke kanaka hookeie e noho ana ma ka a-i o ua Elepam.la.Ai_ walawala ak.u la ia a haule ana i ka ilihonua. Ia wa koke no, me na' kino haalulu, na kanaka e kuku pu ana me ia iloko o ka hale e kau ana iiuna o ke kua p ua Elepani la, haule iho la lakou ma ko lakou mau kuli, ua piha loa lakou i ka makau me ka manao r he kanaka kupua keia. Pane koke aku la nae o Lākamana. "E na kanaka, mai makau oukou ia'u. E hoolohe oukou i ka'u mau kauoha. E lilo oukou i rnau kanaka no'u, a e loaa no ia oukou pakahi na waiwai a rne ka hanohano." A pane koke mai la lakou a pau. "E ko makou Haku alii, e haawi mai i kau mau kauoha. a e hooko koke ia no!" la manawa i kauoha aku ai ka kakou koa ■ . i kekahi o lakou e hoi aku ma kahi o ka' hookele, a e h'Oohuli ae i ka Elepani a kupono ke alo ia Iabata, a e paioaku me ia. No ka piha loa o keia poe i ka makau, ua hoolohe pono loa īakou i na kauoha, a huli ae la ke-alo o ua Elepani la a hoomaka aku la e helemua aku io lahala la. Ua piha loa ae la keia aiii o Iahata me kona mau ukali i ka makau a'me ka weli, e hamama wale ana ko lakou mau waha me he poe Ja ua loaa i ka lolo, i ka iko ana mai 1 keia mau hana a ke koa Lakamana, Aka, ano, ua hoohikilele ia ae la Iakou i ka hoopiaopopo ana eia ua koa ikaika nei. maluna, b ke kua o ko Jakou mau Elepani ponoi, e hele aku ana imua o. lakou no ka paio ana j ako, me kekuhi poe o lakou. ponoi. He mea kahaha loa ia i ko iakoo mau noonoo ana. Ma ko kauoha a oa lahaia nei, oa hooioi pau mai la kona mau kanaka me ka ikaika i ka lakou Mau ihe ia Lakamana, aka, no ka piha plhoihoi loa, ua lelo hauhih v/ale ae la no ka lakou mau ihe r/ia o a maanei ; a mamua o ko lakou. makauk,a,u -a;ia e pahu houmut i ka lakou rnau. ihe, aia hoi, ua halawai akulana Elepani a elua u hookuiakula juq kū Elepani a Iahata e kau. ana, lii wa koko no i lolo aku. a i o lAkamunu iluna o ko Ia,hhta Elopan/, a poha ae Ja ho Ipo nfii mailoho ao o kona umauma, a, ku na/ta haalulu ao la na mo/i. ■!>. pfitu. Ano, ua J'J/hia ia ihh ♦ ia o Lakamm/ m.e kfi, wola hahana o ka inaina a hoi hou mui ja, kona , ,4"..". '

mau ano hihiu a pau o na la ana e noho ana iloko o ka waoakua. Kau aku la ka weli maluna o kela a me keia i ka ike ana mai' ī ka wela hahana o ka a kohu ahi o kona Imau maka, a holo ae la ka lia hanlulu a puni ko lakou mau kino. Haule iho la o | Iahata ilalo kona alo rne ka piha loa i ka ! weli, me ka haawi pio mai iaia iho. Ka. | hea lea nui ae la o Lakamana ī lohe mai aj na mea a pau, me ka haawi ana ae i ka leo kauoha — " E na kanaka o Iahata, e lilo oukou i mau kanaka no'u ano. O keia pio e rnoe nei ma ko'u mau wawae, oia no ka puuwai eleele nana i ahai aihue aku i kekahi kaikamahine alii opio o Niasa E hauhoa de i kona kino e like ine .Ee_- ili.o..ala. -.e. kupee i kona mau wawae me nalima. a na'u no e alakai aku la - oukou a ko mo iloko o Menanakahau, a e hoomaik^ii aku no au no'u iho imua o ko oukou Haku Alii Sei Kama." Ia* manawa koke no, mamuli o ka wiwo ia Lakamana. ua lele mai la lakou a kupee iho la i ko lakou haku ia Iahata a paa. A keia pnle ae. O na makamaka mawaho aku o Oahu W3i, e manao ana e hoouna mai i ka lakou mau wah'i kem'keni ho ke ola o ko kakou wahaolelo nei, he hiki wale no ko hoouna mai rna na pooIeta maloko o ka wahi-leta; a i ole e haawi ae ma ka lima o na Kapena moku, me" ka hoomaopopo, e hooUna ia rpai ia F. H. HAYSELnEN, ). A j r/a hoa hoi o ke kaona nei a rae ko ria kuaaina aku, ke poloai ia aku nei ko oukou mau haliu ana mai io makou nei, i wahi inai na kahi kauwa a kakou. " E maliu mai oo e ke aloha, E Lilii mokihuna i ka nuu, E h <".'/> e kipa ka anoi, Ma nei poai anuhea. "