Ka Elele Poakolu, Volume I, Number 24, 16 February 1881 — HE NANEA KAMAHAO LUA OLE NO ROMIO LAIKEKELA, KE KEIKI ALII KUPANAHA LOA O ARABIA. [ARTICLE]

HE NANEA KAMAHAO LUA OLE NO ROMIO LAIKEKELA, KE KEIKI ALII KUPANAHA LOA O ARABIA.

Kn roea laol nona ka Umauma i lalapa la e ke Ahi o ka W1Wo Ole, a o ka Oi Hopo Ole hoi o ke Koa u * PLHIOhALl O NA KAB.AOK.AW*. HA UO NA LEW A. (Hahuia e ka Makaula *Meriba oArabiai ka B C. 356.— A na ka mea Kakau Moolelo Tao Sze i unuhi.) iMOKUNA 1— Helu 5. flAl keia mau mea e ikeia aku ana ma ~UthVo Penadiōha e ku ana, ua ikeia 'ku la na mea olinolino e lelele mai ana ma kahi a na moku e hoolana mai ana, aka, me ka eleu lua ole na kanaka ahiu o na; moku i luku aku ai ia mau mea me ka lakou mau maka īhe, a me na maka pua pana, a o keia eleu a me ka makaaala o na kanaka o na moku, he mea ia nana e hoopakele ia ai na moku mai ke komo ana aku iloko 0 ka poino nui weliweli o ka a. ia ana e ke ahi. Aka, he mea uuku nae ia, oiāi, o ka oi aku o'ia ke kaua, ka hakoko moana mawaena o ka Niuhi akua, a me Panaeliona ke koa huluhulu; a nolaila he mea pono w kakou ke alawa aku a nana ma ko laua ka hna hakaka.

Ke kupikipikīo ' āe lā ke 'kai," ke~naueue hou ae la ka'mpana me he mea la ua loaa i ke olai, ke poapuai ae la na mapu uahi hohono o ka luaipeie, a ke haa la o Panediona me he akua lapu la no ka po. Kuehu ae la ua i'a la i ke kāi me ka ikaika a me ka weliweli, a ke hoonou aku la oia me kona mana a pau e lanakila kona inaina a me ka, huhu' maluna o Panediona, aka. ua auhee ae na hana hooikaika waiwai ole a pau a ua kupua noho kaiuli la, oiai, ua lana ae la leona kino nui weliweli, nona ka ,ili i uhi paapuia iho e na opuupuu ako'ako'a, , a ua pau a lele ae la kona aho. no ka meu, m loaa pono aku la kona hono i l«i pahuna

iho ikaika lua olo a Pancd»ona. I keia wa ua uwauwa ao la na kanaka o namoku, a lolole ae la lakou ino ke ahm rna o a maanoi, mo ka oniniu uo i ka lukou mau laau iho. Mo manawa pokole mahopo o liela wa, haalulu hou ao la ka moana, leupikikipikio aolanaule, a he manawa ole, ike ia wku ).a ina kahi o l<a ohuku pohaku a Penoiliona o ku ana, u o lana ima hoi ke kn ■ piia poino. ho mokupuni n»niteha olo. iko iaaku la o Panodiontt <i holoholo mai ana ma knhaono o ua mokupuni la, a o wai 10 mai anu hoi ho 'kino pepeo-ku<j o ka nmhi. 0 ka mamao o kahi i hooa ao ai ua rny» kupuni la inai na inoku aku ho unana. Aia maluna o ua mokupuni la na moa ulu o kela ano keia ano, ho mpii, )><> wehi a he lipolipo ka nanaina holookoa o ka moku puni mui o a o. . • . 1 kola wa a ka ipokupuni ī hoea ao ai, no rā«;a pahaohaoloa ia i ko kaMoi mnnao, oi i '""J "" ■■ ^

aole oia i hoomaopopo iki aia he mau mokupuni malalo aku o ka ili apiipii o ka moāna lipolipo; Aka, me he mea la nae paha ua hiki no i na hoaaloha imikai o keia hanea ke hoomaopopo iho, o na hana kamahao lua keia a na kupua o ke a'u kahiko, a me he la no hoi aohe i poina i na hoa ka mokapuni pahaohao o Kanehunamoku, a me he mea lalike paha ia me keia. la wa ani peahi mai la o Panediona x ke aumoku e hookokoke aku, a e like me kana kauoha, pelā no i ho'okoia aku ai. I ko na moku h*le ana aku a pilipili aina, ua hookuu ia iho la he ekolu waapa no ka holo ana iuka. Hookahi no ka Moi ke Alii, a he elua no kona mau Ukali. 1 ka pae ana aku

TioTo k'e Ali'L' a hālāwai pu me kona Alilii™ kaua wiwo ole, ua makaikai iho la kona mau maka i ke kino o ka Niuhi o ka moana laia hoi e nana ana, pane mai la o Panediona. "E ke Aiii, aole a kakou hana ikop, oiai, ua lilo aenei keia kiai ikaika o ka mo-k-upuni Pahaohao i luahi na ka make, a e puka malaelae aku kakou mai anei aku, eia 1 wale no, e lole ia ka ili o keia i'a, a e lilo ia i āahu nou ma keia wahi o ka meana a.kaL kou e holo aku ai, i loaa ai he pale kupono " nou, a no ka mea hoi, e halawai akmana kaL kou me ka Moku Aka Weliweli loa, kekahi L moku mana launa ole, aia nae a mahope hai aku au ia oe e ke Alii i ka moolelo piha o ua moku la."

Nolaili7 me ka maka "o"1muā""(PāTredronaL ihe, helehele iho la ia a Lle ae la i ka alualual'u o ua i'a la, a i ka pau ana.,.o kanahana, ua ku hou ae la ia. luna a kauoha mai i ke Alii e nee iki aku -ma kahi e, oiai e makemake ana oia e hoopau i ke kino o ua kupua la. Ia manawa namunamu liilii ae la ua Penailiona nei, a uwo.ae la hoi me-ka leo nui kohu hekili ka ijcuwa, a ia wa ī pu-ko ae ai he ahi nui weliweli mailoko' ae o ka honua I a hamu 'ae la kona mau alelo lapalāpa i ke

kino o ua kupua poino la. He rn»nawa pokole, ahu iho la he puu lehu eleele, a nalohia aku la hoi ke ahi kamahao. 1 nei wa uahuli maila o Panediona a kamailio mai la ia i ke Alii ma ka hui ana mai iaiu na|0 hau uku una ka mokupuni a lakou e ku unu iloko o ka opu lipolipo o ka hohonu, a j iloko o na la a me na po he tausani,ipai īa la aku <; hanau liou ia mai ai he kupua hou i oi-o'ka weliwoii, a na ka hua o ka puhaka o ke Alii e lukn aku iaia ine ku ikaika o kona Laulima. A 1« ka JWiona kamailio anu, uu hoolule mui la.oia e kauaku ke Alu inaluna o kona waapa, a <; huli hoi uku īlu„a o ku ipoku, oiai, ua kokoko inai ka wa e kapoo hou iho ai ka inokupuni lana iloko o ^l'ka^huakai Alii » kau ai iluna o ka mpku ua ike ia ae la 1«; kupikipikio ana o ke kai, nei lialulu ae lu fea moana, pa _ae la ka makani ikaika « hoapiiph 1 na . 0 ^ leuni neuii «■ i • ow e nalo aku la

Mamuli hoi o ka.eleu a rne ke akamai o 5ān@d iona , ua hoomakaukau koke ia «e laia hanaia ana o ka ili o ka Niuhi i kapa aahu kaua no ke Alii.' la wa no hoi kauoha ae ai oiā i na moku e liuliu no ka holo ana ako, a ina he panana holomoku . ko ia wa, ina paha ua loaa ka ihu a lakou i holo ai, aka, e pono holo aku kakou, . \ Ke Alahelk Moana — Ka po ua. lanipili — , IIalawai Me kaino nui — Ka Moolelo 0 ka Moku Aka Weliweli— Ke . — , ' "Kaua. . I Haalele iho la ke aumoku kaahefe- huli-- —

wahine ā ka moi i ke kahua. hakaka weliwe- ' • i o ke koa Panediona a me ke Kupua noho kai, a hele aku "la rna ke alanui moana e""~ ahiki aku ai i kahi o ka lpo Kasimila i n.oho 'ai me ka nohea. He ekolu po a he ekolu ao o. ko ,nā ihoku niau luli lua ana' ma na ale holuholu-'apiipii o ka moon'ā, a i ke ahiahi o ke kolu o ka la aia hoi, a eaea mai la na ale ahiu,. oalala hiai la ka makani, a auhe'e mai.la na ao kaalelewa, u'ulukai eleele rnai la na.ao piJi iani;" a me he mea la e kahoa e mai ana ana, ai akil ka ino a'hiki mai. - la ahiahi a po, ano inoino mai la ke Ala- ■ . hele Moana, a ia komo loa ana aku i ka liuliu p ka po, hooikaika loa inai la lee kaiehu ana a ka ino' no ka mea, .ua ike ia.ae la ka holo paukiki ana o na m,oku, ke noa o ka maka-

ni memau tausani'iliō ahiu la ;.aoie nae ī . lookoikoi loai mai. ' , ■ I ka aneane ana ae "'e huli ka ia , ma ka ponaha Iani akau, āia hoi hiolo liilii. iho la na kulu pakaua, e hooleulukulu pakahi ana • mao a maanei. , lloko o ia hora, o-nonoho ana he elua mau mea ano kino kanaka ma ka aoao o ko pakaukau laau a-e nanea ana iloko p ke.kahi - mau kamakamailio ano nui," a o keia mau mea e okukuu nei, oJce Koa Panediona no ia a me- kg Alii Lo Aiana.

O'kā laua mau.mea e kamailioana ia manawaj oia ka inea e piīi aria i lea moeuhane a lee Alii, ā mahope iho oia, e hahai mai.ana o Penadiona I ke ano o ke Kupua w<;li\veli e ha'naii hou ana iloleo o ka opu lipolipQ,o ka moana maluna o ka moleupuni kupiiiaiLiha i halo hou aku ai iloko o lea opu o lea hohonu. Ia laua e'kamakamailio anu, aia hpi, paapaaina ao la ka leo wuwalo o lea hekili, unapa ae la na alelo uluula o lea uila, a hoohiolo koileoi iho la na palea ua', a hapapa iho la na ao lmkuinakuma uliuli o lea lowa maluna o ka ili ahiu o lea moana. Pupuhi^ ikaika ae la ka makani, a paiale'waia ae la na moleu i 0 a ia nei me ka ileaika, e hakoko pu ana ko lakou paa me ka ulupu ikaika o na ale. Ia wu me h<; mea la e like me na kanaka 1 luu poo aku iloleo o ka hihio " leuiipolipo apuolip ino ne me ka hikilele nui, pela i puo* ho ao ai o Pāncdiona a me kona alii ka Moi Lo Aiana, jmai loko mai o na nanea aha o ka laua mau kamailio. ■ A leaia ptde afi-