Ka Elele Poakolu, Volume II, Number 2, 16 March 1881 — Kipikona ma Kahakaanlana ! [ARTICLE]

Kipikona ma Kahakaanlana !

\a (lioiia <> ia Kaliurt.' Palekana kahi mau Makamaka. Ea Ilinla Kupapau ma ka Aekai ! " ; -Mamuli o ka lookmaikai o ka 'Pci:cūidcna 0 ka Papa Ola, ua ae ia mai ka Qria o ka Papa Pai Elele Poakolu — Kipikona — e hele aku makai o Kahakaaulana, i ukali pu ia e ka Hope Ilamuku D, Dayton, ma ka auina ia o ka Poalima o kn pule i hala ; no kona ake nui e ike maka i ke ■' kulana o na makamaka e noho ana ma ia kahua o ka mai ino . he' heieia ; crpmrd na miaTe~]ji1i āri;fia" hunkai : *■ O ke alanui e hiki ak'u ai i ke kahua . hoomalu, oia no kekahi o na kumu ino i ike ia. E moe ana keia alanui rio ka hapalua mile a oi maluna o kekahi papa ako£zkoiz moino, a he kai papau ke uhala ana maluna, 1 hoohuihui ia e ka makani puanuanuepa koloiio ikaika ana maluna o ka ilikai. Ua hoomakaukau mua ka Hope Ilamuku nona iho i kuka hoopumehana, a ua oielo aku i kona koolua e law • pu i kuka o ia ano nona, no ka mea, i ke ahiahi, hē keu aku o ka *L huihui ka makani e pa ana maluna o ka i 1 i« - - kai ke pa mai I ke kino o ke kanaka, a he komu hooulu mai no hoi i ka mai.'- •' Ua hoea mua laua i ka hale e noho ia ana e ka poe i ano ola ae mai kamai. 0 ka hale kahiko keia i kukuiu ia ai e Mr. Tobeta. Aia keia mahele maialo o ka malama -ana a Miss Crowninburg-, he wahine ne o pio /mo eleu a noonoo maikai rna ka malamamaiau ana i ka -maemae o kana kihapai. He kahua hooianamanao keia rne Cj ka Jipohauoli ia loko, no ka rnea, he 16 paha ka nui o na makamaka iloko o laila, ua paiekana lakou, a o ka hookuu ia rnai koe e

huli hoi i na home mawaena o na makamaka, " Mal keia "haleaku, ua makaikai ia na haie o ka poe iloko o ka rnai, i kau helu ia mai ka helu 1 a I ka helu 9. He- rnau hio-na-hoopiha kaumaha kai ike ia ma keia rnau hale ; me na helehelena ua pehu a paapu i ka uliuli hakumakuma, a he keu aku o ka mainoino me ke ku i ke aloha ke nana aku, ^ ^ " Ua ike ia aku o Kaiwi, he makai i kamaaina nui ia, me na haawina o ka iuuluu, e kiai makaala ana me kona aioha makua i kana kamaiki opio, he kieki kane ehrna no makahiki. He mea manaonao ka ike akii i I «a heleheiena o keia opuu makamae o ka la- j hui, ua hele a pehu keina mau wahi papah-j na Iiilii, a ua uhi paa loa ia e ka eleeleal ano hiki ole ke hoomaopopo ja aka kana mau nanaina, e noke wale ana no i ka mauliawa. Holo ae la keanu maeele a puni ke kino o ka mea i hele aku e ike ia lakou, j ka Johe ana aku i ka makuakane o keia keiki,, me na lehelehe e haalulu aria} a me kf>na mau maka ua piha i na kuluwaimaka o , ' • ka iuuluu, i ke noi ana ae i ka Hope ilamuI

ku, e ae mai i kana wahine, ka makuahine hoi o ke keiki, e hele aku e ike i ka hopena ' o kana keiki i aneane aku i ke kae o ka lua; aka, oiai ua maopopo no i. lea Hope llamuku I o ka ae ana aku i kana noi, o ka hooi ana aku no ia i na heluna o ka poe e noho ana iloko o ka pilikia, nolaila, me ke aloha i kona Jeo noi.ua h'ki ole ,no nae iaia ke ae aku. " Ma ka helu 6, ua halawai mai la na pepeiao. o ka mea makaikai me ka leo uwe kanikau no ka make, ka mea hoi nana i hoopuanuanu mai īa loko, me ke kaniuhu iho no ia inanawa ehaeha. 1 ko laua komo ana J aku, īke aku la he kino kahak a"ē ' m oe a i ia j mawaho o ka lanai maluna o keleahi pela, a Kia 'alīi'ia me kekah'i- kihei-; — Me ka manao he mai e hooluolu ana malaila, aka, i ka hue ia ana ae nae o ke kihei, aia hoi, ua hoike ia mai la ria helehelena ku i ka-mnmonao o kekahi wahine, e moeana i kana moe liope loa, ua hala ka uhane ka hoapili o ke kino, ua pio kona aho, pau kana oni ana. Maloko akd o ka hale, e waiho ana kekahi mai o kona make nna iho no ia, a nolaila nmi na leo makena kanikau hoeha puuwai i loiie ia aku. Aloha wale ! " Aka. ma kekahi mau keena e aku, he mea hoohauoli ka ike aku i ka poe i palekana ae mai ka hopena o keia mai weli; ua ano e.ko lakou mau helehelena, aka, ua oluolu nae ko lakou mau manao a me ka noho 'na. I ka ninau ia ana aku i ke ano o ko lakou kulana, ua pane koke mai no lakou, he maikai no, a ua loaa ia lakou na mea a pau a lakou i makemake ai. Mawaena o keia poe o Nahuina, kela makai kamaaina, ua puni kona mau papalina me na papaa, aka, ua palekana nae ka pilikia. Mai keia wahi aku, ua alakai aku. ke kiai makaala oia wahi, oia o Mr. M.orati, a hiki i kahi e noho ia ana e Mr. Herring, kela haole kela humu lole kamaaina i noho iho nei rna keia aoao

| rnai o ka halekuai hipi o Wahi, rna Monika- ! haae, a rne Mr. (xibbs, ka haoie o kn hui tejlgfone; ua oluolu laua, a he pmaikai ko laua 1 noho 'na. j u He oiaio no paha e ike ia ana he kahua jkupono keia no ka hoomalu ana a me ka iapaau ana i kekahi poe lehulehu ; aka, ma ke ano wale no nae— he wahi hope loa no ka malama ana i ka poe aohe o lakou home, | a aohe hoi i lawa me na inalama kupono j ana. He maemae no na hale, a aohe kumu | e manao ai ua kue i ka maluhia, aka, ua ha- | na ia na wahi moe ne rnau keena i like me j na moku, a ilalo no hoi kahi o ka papa- : hele. ,E Ipaa ana no i na haole na keena, aka, ua olelo ia, ua oi aku ka makemake o ka Hawan maoli e moe īlalo o ka papaheie; a he makemake loa i ka auau, a i ole i ka ninini ana i ka pakeke v/ai maluna iho ona oiai e mai ana me ka hebera ; aka, he mea pono e manaolana ia, mamuli o ka malama aloha ana a ka mea lapaau, e huli ae ai kona noonoo a malama pono i na kuhikuhi ko. na pono iho. " 'ehulehu o ka poe i um ua ola, e . k

noho ana ma Ue ano •' Kokua," ua hoohalahala mai laleou no ka lawa ole o na malama lapaau ana, a ua loaa ole ka manaolana mawaena o na mai lehulehu. Ua olelo mii la- | kou — "ina makou e make ana, ua make iho j la nii, ino hoi e ola ana, ua ola ae la no ; oiai o makou iho la no ia, aohe poe nana e nana mai, a aohe hoi poe nana e hoomama ! mai ī ka tn a n ao, e I ik ela m e ka ohana ponoi." " Aia ma keia kahua, he 120. poe mai, a e.loaa pakahi ana ia lakou he wahi nana 'pokole ia i hookahi mamlwa o kela me keia j | la e ke kauka hookahi ; me he la'aole paha i iawa ke kauka hooknhi no ka nana ak:thele ana i ke kulana o keia poe lehulehu, ■tne lee.liiaahele- pii- i ke — kulanakauiiale IN<> na mea e pili ana i kahi noho, ka ai, a me na mea e pili ana i ka hooikaika ana i ke kino, he ano maikai i oi ae mamua o kahi mau halemai hoomalu ma Europa, aka he nui no nae na wahi i kupono e hoomaileai ia ae. E pono e haawi ia i mau moe leupono, aole hoi i mau kuono e like me mua o ka moku, kahi moe o na luina, a maluna ae o na mea a pau, he hoomahuahua ia na ike lapaau. He oiaio no palia ua pomaikai kahi poe mai i ka awe ia ana ilaila, oiai ua kupono ole paha ko lakou mau wahi i noho ai no ka malama ana i leeia ano mai ; aka, e hoomanao ia mailoko mai o 227 poe mai hebera, he 64 a oi aku poe i make, a he lehulehu ka poe i hele a nawaliwali a ano komo iloko o ka p'ilikia. " Ua hele ia aku e makaikai ka ilina, ka•hi hoi i waiho ia aku ai na makamaka i haalele mai i keia ola ana a moe aku la na iwi ia hom'e kula aekai. Malaila, e momoe ana he aneane 50 mau ilina ma ltahi hookahi, a ua ano eehia no hoi na hiona oia kahua, me he la e uwe makena mai ana ka wawa o ika leo o na palu makai aku. Ma keia wahi, he ekolu me ka hapa "kapuai ka hohonu

o ke orie ; a loaa iho la ke akoakoa me ke kai. Ke kanu ia na kino make, e houhou e ia ana o lalo o na pahu a pukapuka, alaila ;hoomoe iho J;i iloko kekai, i pau ai na kino mai i ke omo ia e ka ikaika o ka wai kai. Ua hue ia kekahi o keia mau ilina, a Uu ike ia ua pau loa na liiona o ke leino kanaka i ka nalo. " Mahope iho o na hookipa maikai ana a ka Hope Ilamoku rae ka Luna Kiai, me ka haawi piha ana mai i na lono a mo na hoikeike, ua huJi hoi mai ia ka mea makaikai no ke kulanakauhale nei ; me ka hoomakaumua ana n;ie i kaupale, i mea nana e hoomalu Hiai i kona kino mai na houhou ana a n a omaka hau apu huihui o ka ehu makani e pa kololio ana rrie ka owe maluna o ka ilikai e kamoe ala mawaena o uka nei a me ka Halemai. Oiai ma ke ala huli hoi, ua halawai mai la me ke kaa hiona mainoino nana e lawe nei i na mai ; a kaalo pu ae la me ke kaa o ka mea hana pahu kupapau me kana mau ukana he mau holowaa elua ; a holo ae la ke aloha iloko o ka hāupo no ita poe iloko o ka ehaeha e lawe ia ana maluna o kela alanui akoakoa i hele a ii ka ili i ka

1 - ' " | . pehia e ka makani puanuanu launa ol<> ; a | me ka poe hoi nona na holowaa, ka hale ho- \ pe 'loa o keia honua. I | ĪVla keia huakai ma ke kahuaniai liopela, 1 ua hele ia aku e makaikai ka hale hoomalu o na pake ohua o ka mokuahi Sepatima. He pa kiekie keia nona kauinnhahe 300 kapuai, a maloko o keia poai ua kukulu ia f he elua inau hale, 'he 150 kapuai ka loa, a I I he 20 kapuai laula ; a aia maloko olaila kahi i noho ai o 720 poe kanaka, he 3o o lakou he poe wahine. He mea kupanaha keui ma ka hoomaopopo ana i ke kulana o ke kino a me ke ola ana o ke kanaka, ka puulu ia o - — keia heluna nui iloko .a ieekahi wahi kahua uuku launa ole. Ua mahelehele ia ko lakou . -,wah.LmnR me aa_ papahele waiho wale iho no maluna.o kahi me kahi, a ua like me kekahi heluna hipa nui i hookau ia maluna o ka moku, a maheleheleia maluna ae kahi o kahi. Aka, ua oi aku nae keia kulana mamua ae o ko ka moku Sepatima, a he poe Pako nunui kino ikaika ko lakou ano, a me he la ua oluolu no kp lakou noho ana ; aka, me he la, o ka hoopuulu ia ana o kanaka i kalii hookahi hookahi e like me ia, me he la he kumu hooulu inai ia i kahi poe e aku, ke laha ole ae mawaenn o lakon iho, O Kapena Wood, oia ka Luna ma ia wahi, a ua maluhia kana malama ana.