Ka Elele Poakolu, Volume II, Number 5, 6 April 1881 — No Polu, ka Pepehi Kanaka. [ARTICLE]

No Polu, ka Pepehi Kanaka.

CJa hoala ia ko makou manāo no Polua, — no ko- makou makoe aminamina 1 ke ola o ka hnakanaka ; a ua manao, i ka wa a makou i hoaia ai i ke kamailio no ka hoao ana e pale ka make ^veliweli ma ka amana maiuna ona, a me ka hcjopuka ia ana o na palapala uwalo. e hauoh a-p^la-na^mea-,v pau. He oiai Ke hana maikai ole ka ae ana e hoolanakila ia ke kanaka i pepehi i kona hoakanaka me ka .hoopaa mua loa ia o kona manao.no ia mea-, a e wawahi hoi i ka maiuhia me ke kanawai o ka aina, no ka mea, mamuii 'o ka hoopakele ana i ke^ia^o kekahi kanaka ino, e poino paha auanei ke ola o kahi poe hewa ok. Aka, he okoa ma ko keia kanaka. Be kanaka malie, oluolii, a he ikaika o Polua ma ka hana. Ua aloha j keia wahine, a ua malama maikai iaiai. Ua

ike no makou he Wahine manuahi keia, ahe wahine mare okoakaHa; aka, ma na aupuni a pau,a o Hawaii nei kekahi, e hipuu ia ana ke kanaka i kahi wa me ka wahine ana i aioha ole ai mamuli o ka- berita mare ; a mahope uluae ke aloha io oloko i ka mea e. Oa ike o Poiua i ka oiaio ole o kana wahfne mare ; a ua hoornaop5po aole pono o kona aoho pu ana me ia; oiai, ua haalele iho oia : a līlu uie karre an a rit ōtra~at; Nolaiiā, ua haalele o Polua, a noho rne ka wahine a kona puuwai i aloha ai. Hele mai la he kanaka okoa, he kanaka opio, a hoowalewale ia Keoiahou, ka wahine a Polua i aloha loa ai. O keia kanaka o Polua he kanaka hana, a ua hoolilo oia i kana daia no keia, wahine. Ua ehaeha kona manao i ka iilo ana o kana wahme; aka, ua oleio oia, aoie oia e pepehi I iaia no- kona hele ana me hai, aka-, henehene mai Ja kahi poe iaia, hoonaikola mai la, a hoohaehae mai ia keia wahine iiaua ona

me ke kuha mai iaia— -a he mea ino ioa ia i na kanaka Hawaii— a ua oleio o Polua ua hke ia me he morpokuahi i hookomo ia aku iloko ona a ppuli kona noonop, a ulu mai ia ka manao e pepehi i kela wahine a me ia pu, i hoi like laua ma kela ao maikai. 1 keia manawa, wahi a kekahi haole hoahana o Polua i hoike ae, no ekolu la mamua ae o ka pepehi ana, aole ai i ka ai, aele hiaipoe, a ua kukule aano' ē o Polua. Ua oleio mai e pepehiana iaia iho, a īke ia aku ia kona ano pupule. Ua oki oia i kona manamana lima i ike ia ai ka eha me ka oie, Aole ona ike i ka eha, no ka mea, aoie meia kona noenoo maikai, a he mea mau no ia. 'Ua pepehi oia a make keia wahine, aole . nae oia i pee a mahuka, aka, hoi kelaa ka hale, ua hoomakaukau ia me ke kanikan, ua \u ia ka waiala imaoa maanei, a oki ae la 's#' ' '

i kona pu-ai. Aole oia i malee, aka, ua mainoino, ua moku" ka puka makani, a hoho ka makani ke hanu mai, Humuhumu ia kona puu e ke kauka, a ke ola nei. Mamuli o keia mau mea, ke manao nei makou, ua nele oia i ka noonoo maikai i kela manawa, ua nalo ke ao kanaka, a ua pupule, a ke manao nei no hoi makou, h'e hana pono ole ioa, a he ku i ka hoomainoino manaonaa Ioa, ka uhae hou ana ae i ka " 1 'puai o keia hoakanaka ma ka hauhoa ana i kona ai me ke kāula a hoolewaiewa ae iaia i ka lewa, Ke lana nei ko makou manaolana, e kupaa ana ko kakou Ma k u'a AI il waii in e, Kah u Aupuni i aioha nui ia ma ke kahua ana i -}Hwe--ae-nerru"muaiaio-^w hoopakeleele ae i ke ola o keia kanaka. " » 0 Kauka Webb, he kauka aleamai a naauao ma kana oihana. Ua haawi ae he hoike pili i ka oihana lapaau imua o ke komite nieniele o ka Ahakukamalu no.keia kanaka. Ua hele aku oia e ike ia Polua i ka Poakahi nei. Wahi ana, i kona halawai mua ioa ana me Polua, ua haha koke oia i kona pana, a

ua ioaa he 105 pana i ka minute. He 10 minute mahope iho, ua pii aku la me ka awiwi kupanaha loa a i ka 120. He pana keia e hoike mai ana" i lea inoinp o ke kulana o ke kanaka, he mai iiva ka hoailona ; aka, aole ia mau hiona maluna o Polua, a nolaila aia ka mai iloko, a i ka nana ana, loaa aku la he mai io. no, ua ino loa lee kuiana 9 konā.PAu.waj. He kauka oin i ka m aaina a i loea ma keia mea he pupule a me ka hakilo anā i ke kulana o ke kino kanaka, oiai he mau makahiki kona i noho kauka ai no tausani a oi poe pupale ma Amerika. Ua maopopo i na kauka a pau, wahi an'a, o ke kanaka e lik.e ke .kulana me ko Polua, ka loaa i ka mai ino ma ka puuwai, ka noho wale ana no ekoiu la me ka ai ole a rhe ka hiamoe ole, a me ka inu ana i. ka oniole okolehao ī ka la ana i hana ai i ka hewa, o ia rnau mea a pau ke hui pu aku rne ka weia o keaioha I keia wahine, ka pihoihoi a me ka uiuku o ka manao marriuii o na henehene,

na noohaehae a me na hoonaikola, he kumu oiaio kela nana e hoanp e a hoopupule i ka noonoo o ke kanaka, mamuii o ka pii wela a&e koko a piha ke poo, a pouii ka noonoo, a kuapupule maoli iloko p ia manawa,- He mea maopopo rne ke kuhihewa ole, wahi a ua kauka nei, mamuii o keia mau kumu, ua naio ka noonoo kanaka a ua pupuie o Polua t kona wa i pepehi ai i keia .wahine. No ]ai|a, mahope o keia ike o ke kauka, me he ia, he pepehi kanaka malalo o ke kanawai ka li ana i keia kanaka. Mamuli o na olelo-a Ape, (A. W. Carter) ikonaninau ia ana e Kipikona imuao ke komite, I ke kulana noho'na o kela mahiko o Pahala, kahi hoi a Polua ma i noho hana ai, ua pane mai la kela, he 200 a oi kanaka hana, a he 50 paha haele, a aole i oi i ka 10

wahine mawaena o lakou, a o Keolahou leekahi mawaena o ia poe wahine kakaikahi. Ma kt£ inoa o ka maemae, ka noonoo kanaka, ka noho'na maluhia a malaloo ka eheu laahia o keia mea he hoomana, ke ninau nei makou, he hiki anei ke manao ia e ulu mai ka noho'na maluhia mawaena o leeia ano o J ka noho'na? Pehea' e maemae ai ke ola ana, a pehea e ioaa ai na home maikai a e ulu ai na ohana? Aole loa e ole ka uln mai o ka hopena huikau, haunaeie a hehihehi kanawai. A o na ona mahiko me na Luna Aupuni i hala ae a o keia au, e ae ana i ka malamaia o keiaano noho'na me ka hoopau ole aku, o Iakou ke pane imua o ke Akua no na karairna i ulu ae mawaena o ka poe i