Ka Elele Poakolu, Volume II, Number 9, 4 May 1881 — Na Henerī Eha. [ARTICLE]

Na Henerī Eha.

Ma kekahi ahiahi, oiai. ka ua lani pili e : helelei makawalu ana, lohe ae la kekahi, wahi luahine'e noho kookahi ana maloko o ; kekahi wahi pupupu hale ma kekahi okana : ■ aina o Farani iloko o ka ululaau o Sana Gc- , remaine, i ke kikeke rna ka puka o kona j ^ wahi hale. Wehe aku la ia i ka puka, a ike ; ■ " aku la i kekahi kamahele maluna. o ka lio a ( noi mai la i ua luahine nei e hookipa akuj ■ jaia malalo o ka malumalu o kona pupupu j hale. Hoike aku la ua luahine nei i kahi e I J(n ai o kona lio, a kono ihai la iaia e komo maloko e hooluolu īki ai; ma ka malama- ■ lama o kona ipukukui uwahi nui, ike aku la ■ lm kamaiiele.ana i hookipa mai ai, he kanaka ui opio, a he keohimana hoi kona ■ kuiana. • .. . Ho-a ae la ua luahine nei i kana wahi ka- — p4iaJi4^ainaii-akii Ja. i ke kanaka opio, i na aole ona-makemake e ai. Huli koke ae la ua luahine nei a kii aku la i ka waiupaa me kekahi apana berena eleele mailoko mai o ke keena mea ai. Aohe a'u wahi ai e ae, o keia wale no wahi aha i ke keonimana oplo. O keia iho la na mea a ka auhau a ke aupuni i waiho iho ai na'u, i'mea e panee aku aiimua o kamahele ; me ka olelo ole ae i ka noho ana o ■ na kanaka kuaaina e noho mai nei, ka poe hoi e kapa mai nei ia'u, he luahine hoom.a- !■ • namana akua, i wahi e hiki ai ia lakou kei pakaha wale'aku i na wahi waiwai uuku iki n Un'n mahinaai me ka lunaikehala maemae.

I |-]e kaumaha maoli io nō keia nōho ana, I. , wahi a ua keonimana nei ; a ina io-au e lilo ' i Mōi no Farani, e hoemi no au i ka auhau, me ke a'o aku i na kanaka i ka noho ana kuonoono. I Ke ae mai na Lani ! wahi a ua luahine 'nei. Ia wa, hookokoke . aku la ua keonimana nei i ke pakaukau e ai ai ; aka, ia sekona no nae, lohe aku la laua i kekahi kikeke hou ma ka puka. aku la ka luahine a hiki i ka puka a ike aku la i ka lua o na keonimana, ua hele a pulu elo i ka pehia e na omaka wai o Kulanihakoi, a noi pu mai la oia e hookipa aku iaia. *Ae aku la ka luahine iaia'me ka oluolu, a hookipa mai la iaia, aka, i kona wa nae i hiki aku ai iloko o ka liale, ike mai.la..ua.iuahine nei, he kanaka opio no oia, a he kulana hoi kona o ke keonimaha. " O oe no ia e Heneri ? wahi a ka opio i hiki mua mai. Ae, e Heneri, wahi a ka opio i hiki hope aku. Hoomaopopo iho la ka luahine ma ke ano o ka laua kamaiiio, he hapa lak®u no jkekahi hui uhai hoioholona malalo o Kale IX. Ka Moi o ka Farani ia wa, a na ka ua i hookau liili ia lakou. E ka luahine, wahi a ka %pio hope, Aohe au mau wahi mea ai e ae e haawi mai ai na maua e ai ae ai ?

Aohe, wahi a ka luahine. N-o keia niele ana a ke kokoolua, nanakee ! l ae la ka Heneri ekahi, aka, no ka nana ino-j ino ana aku a ka Ileneri elua iaia, pane mai j la oia me ka Feo inaina, E ai hoi ha kaua ! j i Noho iho la laua- ilalo, me ka huli ana o ke alo o kahi i kahi, a i ka wa hoi a kekahi ! o laua e hoomaka ana e puunaue i ka apana : barena mawaena o laumme ka pahikaua, lohe hou ia aku Ia ke kolu o ke kikeke ma ka puka. • » Me kupaianaha keia halawai ana. Oiai he ' kanaka opio no oia, a o Heneri no hoi kona ! inoa. la manawa, haka pono aku la ka luaj hine maluna o lakou a pau me ke kahaha. Hoao iho la ka Henei'i ekahi e huna i ka -a pa na.hauana..a. j.n.oJi a wa iup a a^ a ka , hookau : hou ae la nae ka Henen elu.a ia mau men maluna o ke pakaukau, a waiho ihoia i kana pahikaiia ma ka aoao. Mino aka iki mai la hoi ka Heneri eimlu i ka ike ana mai i ka hana a kona hoa. ' Aole ka paha olua e haawi mai ana na'u kau wahi apana o ko olua aina ahiahi ? wahi a ka Henei'i ekolu. . Ua liiki no, e kali no au, ■ Na ianei keia aina ahiahi, wahi a ka Heneri ekahi. O keia ainaahiahi, wahi aka Heneri'elua, e lilo no ia i ka mea oi o ka īkaika. • lawa, piha ae la ka Henei'i ekolu 1 ka inaina a hohola ae la ka ūla ma kona papalina, a pane aKu la, Malia paha, na ka mea i oi o ka makaukau e liiki ana ke lawe mai:

Mamua^~oAiTr^trporio-ftfia-e4«ma-maiL_ olelo, unuhi ae !a ka Henei'i ekolu i kana pahi, a o kona māu kokoolua hoi i ka laua mau pahikaua. L j Oiai hoi e aneane ana e halawai ka lakou mau makakila, • lohe hou ia aku la ka ha o ke kikeke ma ka puka ; he keonimana opio no, a o Henei'i no hoi leona inoa," a hookipa ia mai la oia. I kona ike ana i na pahikaua e paa ia ana ma ko lakou mau lima, unuhi pu ae la oia i kana pahi, a ku ae la ma ka aoao nawaliwali, a hoomaka iho la kekike ana a na makakila. lNo ka makau loa o ka luaiiine i ka lakou maiihana, holo aku la a pee iho la ma ke kuono, me ka ike aku no i ka oaoaka mai a na hūna ahi mai na makakila mai a na kanaka opio, me ke kauhihi' ana o ka ^lakou mau pahi i o ianei. Pa aku. la ka. īpukukui, hina aku la a pio iho la, aka, im^aka iho la no nae lakou iloko o ka poellele. Ua hoomau ia aku la no nae ke koele ana a na makakila a hiki i ka wa i akakuu ila mai ai, a mahope iki iho, pio loa iho la ke koele i ana. . . Puka mai ia ua wahi luahine nei mai kona kuono mai i pee ai, a ho-a ae Ja ī ka ipukukui,- a ike iho la i na opio eha e waiho lahalaha ana iluna.o ka lepo; me na palapu ma kolakou mau lae pakahi, INana pono iho la oia Pko lakou mau palapu, a ike ihola no ka maluhiluhi ke kumu o ko lakou pau nui

ana i ka hina ana īlalo; aole no ke kaheawai ana o ke koko, Ala pakahi ae la kela a rne keia o lakou, me ka hilahila no ka lakou mau hana, a u akaaka ae „Ia me ka olelo ana, *E ai ]ike kakou me ka manao huhu ole o kekahi i kekahi. Aka, i ka wa nae a lakou i nana iho ai ko iakou aina ahiahi, e waiho ana ilalo o .ka papahele ua hehi ia a oki loa i ka lepo a me ke koko. No keia mea, ua kau- ! maha like lakou, aole hoi oia wale, aka ua , oki loa pu me kahi pupupu hale, a e noho i ana hoi kahi luahine ma kekahi kuono., me |-ka haka pono ana o kona mau maka inaluna 0 na kanaka opiopio eha. Heaha kau mea e nana nei ia makou ? wahi a ka-Heneri ekahi. I -.-k o i l,f nei au i ko oukou mau hopena i : kahakahaia ma ko oukou mau, lae wāhī alīa | pana a ka Iuahine. ! Kauoha aku la hoi ka Henei'i elua me ka ■ leo kalakala e hoike mai. A koi pu mai la no hoi kekahi mau H eneri ibo me ka hene-~ hene mai.- A eia kawa wanana no lakou : j . " Oiai ua halawai like oukou a i eha iloj ko o keia wahi pupuhale, peia auanei oukou ! e halawai mai ai me ka hopena hookahi. | Oiai, ua hehi iho oukou mahlo o ko oukou 1 mau wa-wae u oki loa i ka lepo ameke j koko i ka berena i haawi ia aku ia oukou | me ka oluolu, pelaauanei oukou e hapala ! aku.ai i ke koko, me ka hehi iho i ka mana ' j e loaa aiaa ia- oukou. Oiai ua hookahul iho • j oukou me ka hana ino ana i keia wahi pu= ' j pupu hale ilihune, pela auanei oukou e hooI 1_ I a- n 1 1 n * I? n» V-l 1 Ā Al/} 1

neoneo a e nana aiau*. ^ ^ o"ka poeleelerP&Ia" auanei- oukou e make pakahhai i ke kipi ia a me ka make mainoino." No keia wanana kupaianaha a ka luahine, ua aka like ae la na koa Kavalia eha a mamae na iwi aoao. 0 kei'a m.au keonimana eha, o lakou no na alakai iloko o ke kaua mawaenu o na * Katolika a me na Huguenota, i ka makahiki 1572. He kupanaha ko lakou mau hopena. O Herieri o Konede, ua hanai ia oia i ka laau māke rna"Sana Anagele e kaua wahine 0 Heneri o Ouiāe, napepehi ia ma Bolo--. isa e ka poe kanaha kumalima 0 Hepjpri p !Valoisa, ( Henei'i) 1H uapepehi ia ma Sana Ao e Keaka Kelemana. 0 Heneri Boubona, (Heneri IV) ua pepehiia e Kavailaka ma Parisa. J . F. G. JJ3fT Kahaha makou i ka lohe ana, ua hookuu malu ia aku ekola mau haole no na awa o Maui me Hawaii, me ka hoomalu ole ia, e like me ka maa o keia mau la. . (£7* E hoomau ana ka Likelike i ka liolo pololei no Hilo wale no ma keia mau laiho, a hiki i ka wa e hai'ia aku ai no na holo . kaapuni hou anāl — ggiP Ua lohe makou, ua noi aku nei ka Papa Hoonaauao ia Miss' Aganeti Aylette i i hoa no na Kumu o ke Kula Kaikamahine o [, Pohukaina. /•'„■■ , •v