Ka Elele Poakolu, Volume II, Number 14, 8 June 1881 — LAKAMANA! (Hakuia Hou W.M Kipihona.) Hoolpo MOKUNA 13.-- HELU 31. [ARTICLE]

LAKAMANA! (Hakuia Hou W.M Kipihona.) Hoolpo MOKUNA 13.-- HELU 31.

Ka LaKAM'ANA mau huakai. hele a me ata . ' paio lehulehu. MAHOPE o ka hala ana o na la eiwa o ka ahaaina a me na hauoli no ka mare ana o na lii, a me ka noho alohā ana o Lakamana me kana wahine aiii opio, ua hoomaka mai ia ka ,upu" ano e me ke kuko ana o na mahao o ua koa nei e hana i kekahi mea ano nui. l'a ake nui oia e hele aku ma na wahi i hele mua oie ia e kanaka, a i ole, e kii aku e paio i na enemi o kona aina. A no ka ike o ke Jca.ikarha.hine aiii i keia an'o e o kana kane, ua pane aku ia ia e hai mai iaia i kona makemake, a pane aku la wa koa nei penei : " E kuu aioha Umeha, mai ulu ae kou manao ua manaka'wau ia oe e kuu wahine ka'u mea nui hoi mamua o na mea e ae a p.au o keia ōla ana. E hoomanao nae oe, 'aia iioko o'u ke koko alii, a e ioaa- . ana no hoi ia'u ke kulana Moi, a eiilo i alakai no ka lahui ; noiaila, he mea 'pono e houuku mai au.i na haawina ha'uoli-, a e hoolilo ia'u iho i koa, a e hoomaamaa ma ka hana i kupono i ko'u kulana. Aole hoi e pono la'u e hiolani 'waie no me ke.āno palaualel.o, ina he mau noho 'na kue kekahi mawaena o ~ "kahi poe ia Sumātera iTe i , a mawaena hoi o ka lahui -Malae ; he pono ia'u e iioopololei, a-e hoipi ae i na hiona oia mau mea mai ^ waena aku o kakou. A. o oe hoi., e Umebā, e hooiiio' ia oe iho i Moiwahine oiaio,'a e kokua ia'u'ma ka hooko ana i ka'u inau hana ma ke ano iie alakai a lie makua no ko kaua lahui o Malae nei. 1 keia manawa, aia hōi e hoho ana kekahi | kaukau alii kahiko, a he kauwa hoolohe iioi | •oia; no ka noho aiii o Menanakahau no na | makahiki he iehuiehu waie, a o kona inoa, I oia no o paelano Mautere. He kuiiipuuone j ma ke kakaoieio ana maloko p. na kuka- 1 kuka a na aha aiii a ka^Moi Sri Pati iloko o'i o na makahiki i iiaia e aku, a i ka manawa > | .. I hoopaa ia ai ua Moi nei'maloko o iea haie- , paahao, ua haalele iiio' ua kuhina nei i ktu | alo alii, a hoi aku la rna kona aina ma kua- | a*na 1,0ko Ui ; a oiai hoi ua hoolanakila ] hou ia ae nei na Mōi neipkona Iiaku hoi f j aloiia nui ai, ua hoi hou mai la oia imua o ke alo alii o Menanakahau. , ^ Ua wiwo a makau na kaukau aiii a nie I ka poe waiwai o ka aina i keia Fedano, no ka mea, ua makemake lakou e hoohui ia ke ii āupuni o Menanakahau me na Moi o ka I; mokupuni o Iava, a me ko Malaka, a me Jo- }; . hore, ma lea palena aina nui o Malae. Ua 0 ioaa i keia poe kaukaualii a me ka poe \Vai- o wai he mau makana nui mai na Moi mai o neia mau aina e; aka, o. Fedano, ua nui kona aloha oiaio i na kanaka o Menanaka- a'

I bau, a aole loa oia e ae e lawe mai i na ma- ' kana i Iioao ia e kipe akuūaia ; nolaila, ua; j nui kona \ enemi ia e na kaukau alii a me | lea poe waiwai o Menanakahau, Ua 'hoao J lakou e.iiiiihala, i. iiro-ai ko Lakamana ma- > nao no keia Eeilano ; a ua olelo lakou, ua 'makeinake- o Fedano e lilo iloko o leona iim.a na mana a pau o ke aupuni, ae hoopu-ni-puni a paliele i ka Moi me'ka Moiwahine, a e kua-i malu uku i ke aupuni ia hai. Aka, aole ioa e lioolohe 'aleu o- Lakamana i keia mau olelo, a ua pane aku oia i keia poe imihaia — " he kanaka o Fedano ī noho waie me ka lāweiawe' ole i kekalii oilmna iaupuni no na makahiki loihi ; he ililiune oia i a ua kupoa mau oia ma ka aoao ' hoa'iolia I oiaio 110 na kanaka o Menanakahau. Alm. i • o oukou e ua kaukau alii a me ka poe waiwai e imihala mai 'nei, ua paa mau malalo o ko oukou mana ke aupuni, ia oukou ha hana nui, a ua ohi oukou a ua ai hoi i na ioaa o ia mau oihana no na makahiki ioihi i hala ae nei ; a ke hoao ikaika nei ouleou e paa loa i keia 'inau oihana malalo o leo oukou mana. Noiaila, ia oukou e ka poe i j maopopo e leuai aleu i ka aina ina he mea j hiki ia oukou. E hele mai o'u aku nei'. Ua ! ike a'u ī ko oukou mau ano. E hilinai no i au mahope o Fedano,-»ke kuhipuuone naau- j ao mai kahiko mai, a o ka hoa'loiia oiaio hoi j o ka iahui Malae." . Ma ia hope mai, ua hooikaika loa iho la ' keia poe e hoino a e hoohaahaa i ke kulana | me ka inoa o Fenado, aka, he mea make-j hewa wale no ja, no ka meli, ua hilinai piha ! 0 Lakamana i keia kuhina piha naauao. ; Ua kukakuka pu ilio la o Lakamana me Fenadono na. mea e pono e hana ia no ka pomaikai o ka aina a me ka lahui, a pane aku ]a ua aoo nei imua o kona haku alii opio penei : Eia kekahi o na pi-iikia nui o ieo kakou > ama nei. Ua heie mai ka poe kalepa o Malaka a*mo Iava, a ua iiio aku ia; lakou ka | iiapanui o ko kakou aina ; a ua kau aku nia- ; luna o ka poe piiliune o Menanakahau ka , pilikia, no ka mea, ua ko.mo pu aku a ua.j» h u i pu -na-Jva.uk au» aiii a mo-lea poe waiwAi'O"'" Menanakahau me na poe kalepa o na aina e I mai. Nolaila, lie mea pono ia oe e kuu aiii, j 3 kokua aku'i ka poe' iiihune o Menanaka- 1 ōau; e hoopakeie mai na hookaumaha a ka poe kalepa o ko na aina e mai, a me na iiaaa ino nanamaka a na kāukau aiii o ko iaeou aina ponoi." 1 " E hōoko noau, a o Akuno ko'u kokual'' ' vahi a L;ikamana, me ka oni ikaika ana o , ī eona umauma. i ' A aole waie no hoi o ka poe kalepa o , eo na aina e m'ai," wahi a Fenado, oia poe ioi e apuka malu nei i ko kakou poe ; aka, ie poe powa kekahi, mai ka mokupuni mai' ° Iava, a ua powa mau lakou me ka huna !' le i Ji o i ko kakou poe." " E kau aku no au i ka make maluna o 1 poe powa, a e hoopaahao hoi i ka poe n puka •» Wahi a Lakamana. a

' " A e kuu al.ii," wahi hou a Fenado, " ua : paapu hp mahele nui o ko kaleou aum )H, . nā ululaau waoakua, a ua lilo ia mau wahii hoine no na holoholona hihiuai kanaka. e hke la tnc na tiga." " iAweiie akea no au i ka pouli o na waoI nahele- a e luleu aku i hā tiga me na hoioholona hihiu.i maluhia ai ke ola o ua kanal'ka waiii a Lakamana. i ' " A eia hou hoi keleahi," wahi a Fenado. » "aia malokoo na uluiaau be ielmiehu waie : o na kanaka hiliiu, a ua aihue mau lakou ; na vvahinc Malae. a hana ino-ia iakou." " Oiai au e oia ana, e lanakila a i1 niaaiahi ke kino a me ke ola o nā waliine Maiael" walii a Lakamana. " A ano,"'wahi a Fenado, ".ke makau nei i au i ku hoike hoike hou ia oe no kekalii kuI iiiu poino nui o ka aina ke-hoomaka mai," I Me ka leo maiie i lioomaka ae ai e kama: . j no ,keia mea imua o kana alii : a lioomau I aku la ia i.ke kamailio aua me ka i(o haj wānawana. " 0 keia pilikia a'u e makau 'nei.oiano ka Pilikua waliine nui, i hele māi ai mai na waoakua o Asia, mai ka aina 0 Dewanagari, oia hoi ka aina Laa. Ua ako- ■ akoa ae na kupua. Jiakshasha o Menanaka- ■ haii he mau haneri ko lakou nui, aia maioko o ka waoakua o ka aina Batta, ma ke kukuliiukau, a ke koi mai nei 'iakoii i mau makana mai ka Moi aku, a i mau kanaka opio o ke kukna maikai mau moliai imua o iakou. ' He meā no hoi i 'maa mau lea hoouna ia aku io lakou he mau pienla s;ula he he li'ōokahi haneri, a he kanaiima i»au kanaka opio, i mau makana na lakou i kelu makahilei me keia makahiki; iie mau moliai hoi inuia o Glomira, ka Moiwahine o na Kakshasha !" " A heaha ke kumu i hoouna ia aku ai na kanaka oj>i o ?" waiii o Lakamana ine ke ano weia o kona puuwai i ka iohe ana i ke- ; ia mau mea. "Auwe!"wahia Fenado. " He oiaio e i kuu alii, he hooiiiiaiiila keia i ka inea o M' - nankahau. Ua lioouna ia aku keia pōo opio ma ke ano lie mau hookupu e iilo i p'ee kauwa na lea poe Raksliasha ; a ua iiana ino • ia iakou e iike me ka makemake o ia poe : a mahope, lee-ae ia kalii pōe o lakou e oi.a, e okipa no ko lakou mau' alelo. a e liio loa ■ ■ , lakou i mau kauwa." I ka lplie ana o ke alii opio i keia mau nea , ua piha loa ia oia me ka in'aina, a ]>a- ll ie rnai la. 0 leein enemi liope loa au i, lj;.u mai nei, oia, auanei ka'u e kii mua aku "> paio, i lawe hou oie ia aleu ai na kanaka >pio o kuu aina ī poe kauwa na keia pue wahine kupua ino." A pane ma la kona kauwa aoo. " 0 oe, : kuu aiii, o oe ka mea i aloha ia a i makee iui ia e Akuno. E imi aku oe a e kalokao aleu hoi i na kokuaana mai a ua makua āipua nei ou ma keia mea." 1 ka lohe ana o ke kaikamahine aiii i ka lanaopaa o kana haku alii, oia hoi ka hele ku e paio me ka Rakshas ha ikaika, ua pu : S

nia ia kona mau noonoo a pau me ke kaumaha, a loaa aku la ia ia Laleamana o nolee ana i ka hoopulupe i kona mau ]»apalina" nohea ine na kulu waimaka. I lea 'ninnii nna aku o leana Ieane a hai mai la oia, ua pane aku la ua Laleamana noi : " E hoomanaoa ae oe e kuu alohu no ko'u ola ana-. He mea pono anei ia'u e nolio wale iho no ? Aole.a'nei e ulu mai lea hoowahawaha iloleo ou e leuu aloha. ina e.Imalele au i lea mana'o ana ae no lea lahui a me ka aina ? Aole loa he polio ia'u e noho me lea hauoli ina he mau leumu hoopilileia leekahi i kahi ola liooleahi o ieo kaua laluu. A he mea ponu ia oe e kuu Umeha aloha, lea me hoi ī alo pu tne a'u noi i na- pilikia. he pono ia oe e kokua mai ia'u ma leeia liana." Hoopuni.ae la o Uineha i kona lima ma ko Lakamana a-i a honi aieu la i kona mau papaiina, a pane ae la. m'e lea hauoli : He alii oiaio leuu aloha, a aole loa au e hoonawaliwali i ko'u noonoo. He aloha j oiaio kou no na makaainana a me ka aina, j a e kokua no au ia oe kuu haku ma na hana a pau a kou iioouoo īnaikai e kauoha ana ia oe e hana." I ka hoomakaukau ana o Lakamana e paio aku me ka Pilikua wahine oia hoi ka Moiwahine o na Rakshasha, ua kahea aku ia i na ^ii a me na kanaka koa o ka ama no ka poloai ana aku ia lakou e ieokua mai iaia ma ka paio aua me keia leupuaino. Aka, ua kuemi hope aku la laleou me lea inaleau miTr keIa i'nen weiiweh, a pā ne ae la n a koa: " E ko makou ahi, e hele aku no makou mekomakou ikailea a pau.e paio me na enemi o Iava a me Malaka, aka, e ke ahi, o ka paio ana me leeia Rashaslia, o na kupua wale no ka mea hilei.'No keia mau maleau o leona poe leanaka, hooholo iho la o Lakamana- e iiele aku ma ka aina o keia poe Ralcsliasha, me ka ike ole o kona poe kanaka, a e liopu i kekahi o iakou, a lawe niai a hoike aleu imua o. leona - poe makaainana i pau,ai ko lakou leuhihewa. Nolaila jioakoakoa mai la o'ia i-nā kauaka koa eiwa o Niasa, a he elima hoi o na-km naka ikaika o Menanakahau. . A i leeleahi po,,me ka ike ole o na mea e ae a pau, kPe no.o Umeba, ua hoomaka aku la ua Lakamana nei e heie me keia poe koa he umikumamaha. Ua lawe a^u o Lakamana he mau pahi a he mau ;maaWe.kauLa ileaika i mau pono e paio aku ai me na enemi. Hala ae la he ekolu ia o ka liele ana, a hoea'aku la o Lakamana me kona mau koa mawaho mai o na poai o kahi nolio o ua poe kupua nei. Ua liele mai keia poe mai Asia mai, a ua nui ka makau a me ka weli o ko Inia poe a,pau no 'lakou. He poe hana ino lakou a Iie ku i ka hoomāino^no. Nolaila, ua kau'kā weli o na mea a pau no iakou. He poe puni kane lakou, he aihue i na kanaka, a he hana ino nae ka hopena. /I keia pule ae. „ c w o O