Ka Elele Poakolu, Volume II, Number 16, 22 June 1881 — LAKAMANA ! ( Hokina c Hon. W. f. Kipikono. — Hooipo ia e Kahikina Kelekona.) MOKUNA 13.— Helu 32. [ARTICLE]

LAKAMANA ! ( Hokina c Hon. W. f. Kipikono. — Hooipo ia e Kahikina Kelekona.) MOKUNA 13.— Helu 32.

Ka Lakaman.a mau huakai hele a me na ,paiq leimlehu.a H||A OLELOIA no na mea e pili ana i ke- ■ w ia poe pilikua wahine, he mau mamo lakou no loko mai o na akua kupua ; aka, penei na hoike a kekahi kaao kalii'ko e pili ana no ko lākou hookumu ana : - Aia he mau kahuna wahine no ke akua i kapaia o Jah-ne, ma Asia mamua ; a inalia paha mailaik mai i loaa ai ka inoa 'o Kane o Hawaii nei. 0 kejā poe kupua he poe wahine kino nunui loa lakou. 0 kekahi poe kaukau alii o Dewanagari, (ka aina -hemolele) ua makemake iho la e pepehi aku ia lakou a pau i ka make, i nalo ai lakou mailuna aku o ka aina a e pau hoi ko lakou mana a kuleana malunak) ko lakou mhu wahi iho. No keia mea, ua aūhee aku la ua poe kahu•9- » . , na wahine nei a noho iloko o na ululaau o ka Himalaia a ua Iawe 'pu aku me lakou i ke kii o ko lakou akua, oia o Jah-ne. He mau kanaka no kahi me lakou ma ke ano 'he poe kauwa. He poe kanaka kino nunui wale no hoi lakoU ; a ua loaa i na kahuna wahine he poe keiki me keia poe kanaka, a ke " hanau mai, e luku ana lakou i na keikikane a pau, a o na kaikamahine wale no ka lakou e hoopakele. A oiai ua makemake lakou e r hoopaa a hoomau i ko lakou mana me ka ikaika ma ke ano he hui wahine wale no, nolaila. ua poalo ia na maka o na kane ka- ' kaikahi e npho ana me lakou. A ua ulu ae ka lakou ra»u kaikamahine a nunui. aikaika loa, a ua hana aku lakou e like me ko lak'>u _____ mau makuahine ; _ua hele aku_lakou a aihue mai la i mau-kane, a poalo ia ko Lkou mau maka, a maLma iho ia ia lakou ma ke ano he mau kauwa,"a he poe kane hoi na lakou; ■a ua luku no hoi lakou i ka lakou mau keikikane, a ua hookoe kakaikahi ia, me ka poaio ia no o na maka, i poe noho kauwa. ' A hala ae he ijjanawa, ua hoala ia mai he kaua e kue ana ī keia poe e na Mni o Dewanagari ma Asia,'a ua holo aku na wahi koena uuku o lakou i p kele. ma ka mokupuni nui o Sumatera,a i ko lakou noho aria maLila, ua oi aku ka weli o ka lakou mau hana i ko ka wa ma Inia, No ka mea, ma Su matera ua rioho pu lakpu „a hui «pu me na kan 'ka hihiu-.weliweii o ka waoakua, a me na Oranga weliweli ; a ua loaa mai na hu. 0 ko lakou puhaka he poe weliweli wale no, a nunui ko lakou mau kino, me ka piha ikaika o na ami, a me ka hae o ko lakou mau - ano a'piha huhu. Nolaila, i keia wa a kakou e kamailio nei, ua piha na kanaka i ka weli no keia poe e noho ana malalo o ko lakou Moiwahinemia o Glomira; ke alii o n'a Kakshasha. , Uahikl aku o Lakamana me kona mau • ■ "... V ' J

: koa mawaho mai o l<e leakela o Glouiira, a hoomoana iho la lakou mah.lo o ka malu o ! na lau laau o kekahi waonahele pouli. A i ] I ka maha pono ana, a' hoomaka mai Ja ka po1 uli e uhi' malumi o ka aina, ua hooinaka aku la ua I^oa'nei e nee malie me kona mau wa- j : hi ukali kakaikahi me ka malie lo. a me lea j nihi hele ana. Hoea aku la lakou i kahi o |kekahi'ulu maia nui, a i ko Lakani oia halo ] ana aku o kona mau maka, īke aku Li ia i kei kahi poe kino kānala e hana nui anā. Nihi i aku la ia me he popoki la. a lele aku la a [ hopu iho la-'n paa kekahi leanaka e h-na ana i mai kahi mamao mai kahi p'oe e aku ; aka, ! ua hoopiha loa ia uae ua ' Lakamana nei i ! kona hoomaopopo ana iho, aole e hiki i ua j kānaka nei ke pane inai no ka mea, ua oki ' ia kona alelo, a he hookahi wale no ona ma ka, a ua o u i ia hoi a moku leekahi waw ni'. Hoomaopopo koke iho-la no hoi ia, o keka 'i ka keia o na kanaka kauwa, i h ouna ia mai Menanakahau ma ke ano he mohai ; a o ka poe a piu e hana ana. ua like w le no k < lakou ano me ko ke a kanaka, ua hoomaino ino ii, a he poe kauwa kuapaa na ka poe Kakshasha. Ua hiki no i keia kanaka ke hoomaopopo i na mea i kamailio lā aku iaia,^a ua pane mai me ke kuhi ana o na lima;, Ua lawe aku la'nae o Lakamana iaia a hoi.hou aku ] la a komo iloko o ka ululaau, a kali īho la hiki i ka omaka hou āna mai o ka la o kahi la ae. Ninaninau pono aku la ua o Lakamana i ke kauwa no na pilikua wahine, =.a ua kahak-iha iho la ua kauwa nei maluna oka honua i kana mau pane ; e olelo ima, aia i keawakea i ka wa a ka la e pa ikaika an i maloko o kekahi ululaau Man;igotina a me na hua duriana, ma kahi hoi e kokoke ana i ke kakela, e ikeia no ka pilikua'wahine i kau īa ka weli oia hoi o Glotnira, e hooluolu ana, oia hookahi wale iho no. -I-ka aneaue ana -e liiki i -ka- -ma-nawa. ua ■! hoom.ka aku L o Lakamam ma e nee mua ! me ka inalie, a.kokoke i kahi a ke kauwa i ! j kuhikuhi. mai »i. He ululaau nani. a he | malumalu a oluolu hoi ko lakou m u lau e i luhe ana ma o » inaanei. la manawa, kolo ] hele aku l i o Lakam >na me kona mau ka- 1 naka a komo ilpko o ka malu o na laau, a ia i wa i lohe aku ai lakou i kekahi m <i-\ ano e. ! me he hekiii la e hakulu ana ma kahi mā- ' mao. Ano ku'emi hope aku la na kanak'i me ka piha makau, ak-i, mamuli o ko Laka- j mana hoopuka ana aku i na Imaole o hoola- ! na manao, a me ka nee mui ana aku, ua | ukali iiou mai la lakou. A i ke komo loa ana «ku o lakou iloko o ua ululaau nei. ike aku la lakou i kekahi wahi i 'ulu ia e ka Iuu naheie-nani a nolunolu ; a aia hoi e iolani ana maluna o ke ahi inau ili tiga lehulehu, he wahiue «ona kekahi kirio nui launa ole, a ua haule aku la oia iloko o ke kulipo o ka hiau oo ana, a no kona mau pukaihu ka nono a lakou i lohe ai me he Ieo la no ka hekili ma kahi mamao. 1 ka i Ue ana o na kanaka o Lakamana i keia kino wahi'ne. weliweli, ua ulu koke ae

la ko liikou. mau manao e liolo nku me ka lnkou mau p hi a e pepehi »ku iaia a m'ake. t Aka, ua paa aku la o Lakamana ia laknu, me ka o'lelo ana aku, aole loa he pono i ke kanaka koa p kau aku i ka lima ikaika o ka hoeha maluna o ke kino o keknhi wahine. A olelo aku ia no hoi imua o lakou, oia hookahi ke hele aku a nanā e hopu i ka Moiwahiae o na pihkua wahine. ] Kauoha aku la ia i ua poe kanaka nei ona i e noho malie loa lakou me ka makauki>u no I nae i kooa wa e k. hea mai ai. Hele m.lie ; aku la in "me kaula iopi silika ma kona . i lima, me ka 'nihi o kona mau kap.ua i, a ke mau.la no ka hiamoe o ua pilikua nei me j ka nonolo o knna ihu. He mea hiki wale no ' ! ia Lakiimana ke lele aku maluna o keia pilii kua a pahu aku me kana pahi a inake ihn ' _ i oia, aka, ua kueini hope mai oia nia ia noonoo ana, aole no kona makau, aka no kona ike lio wahine kela, nolaila. ua makemake ole ia e hoeha aku, aka, e hopu no a lawe ola iaia I ko ia nei liookok ke ana aku, ua ' kupaka ae la na wawae o ua wah uip nei, a ia mnnawa koke no o Lakamana iliooleiaku ai i ka lopi silika i haiiaia me he kaula hoohei la, a paa aku la na wawae a i elua ; a ia wa i ala ae ai ua wahme nei. ua paa e aku la nae kona mau wawae. Kanea aku la ia i kona mau kanaka. a holo mai la lakou a ko-ku-i iho la ia Lakamana. Oiai hoi e hoomaka ana u> luahine nei e hapai ae i kona leo no ke kahea ana i kona poe e hele m >i e . kokua, ua pane aku la ua Lakamana nei me, ^ ke ano kuoo, ma ka olelo Malae penei : E ke Glomira nui — O Lakamana keiae ku aku nei imua ou ano ; ka mea hoi nana i paio aku o Daka ka Kakshasha o loko o ka ulukmu Aole au i hele mai nei e hoop.oino aku iā oe, aka. i hele 'mai nei au e'noi aku ia oe, e hoopakele ae oe i ko u poe makaainana. ki lahui hoi o Menanakahau." Ua hoomnkamua ka ulu ana o na'hiona piha inaiua o ua wahine nei, aka, i kona lohe na i ke a m u huaolelo ua na.lo aku la ke ok.ikala ana o kona mnu lauoho me he hplu liona la. n pio iho la ka wel» haliana o kona mau onohi maka me he tiga la. Pane m.ii lu in ma kekahi ano olelo ī hiki ole ia Lnkainann ke hoOninopopo pono loa, oia hoi ke ano olelo a n;i kahuna. o Jah-ne penei : " E ke alii k ekie o Niasa, a o ka mamo. hoi o ke koko o AIekanedero ! Ua kamaiiio mni o D ka he mnu huaolelo maikai nou. Heaha la hoi k u mea i kue mai nei a i hoohe.i ai hoi a kupee ia'u me helioloholona la ? E wehe ae i keia mau maawe silika ae pane mai i kou makeinnke." u E lawe ae oe ī ka hoohiki paa rna o ka inoa eehia la o Jah-ne a me ka inoa kaniahao o Aleun i ka mana a e malama oe i ka map.hia, mawaena o kaua ; " wahi a Lukauiana. '• Ke hpohiki paa nei au," wahi a na GIomira nei ; u E Jah-ne ka nui a me Akuno ka ik jka. e kau mai i na poino o ka maiiioino inaluna o'u, a e,haawi aku i neia kino na na

puaa hihiu okt waoakua e ai i ko'u kino, I ke malama ole au i ko'u hoohiki nve oe !" . A no keia hoohiki, ua wehe ao in o Laf kamana i kc kaula e paa ana ua pilikua I wahine nei ; a no ka piha makau o kona man I • kanaka, ua naholo aku la lakou a pee mnloI . ko o na lala laau. Aka, o Lakamana, aole I loa i kuemi hope a wiwo iho konn kuiana I .1 ka hemo ana o na maawe silika a ku ae la | tia wahino nei, ua ikeia kona kiekie launa | ole maluna ae o ko Lakamana ku.lana. | Akahi no a ikeia aku ke kilakila o kona ku- | . lana. Ua hoopaa ia kona lauoho loloa ulinli ! me kekahi apo omau gula ; he'anhu kilika f nahenahe kona, a he apo onohi eiaimana ma | - koqa puhaka. Ua like kona kino me he kii I la i kalai ia ; aka o kona mau hiona, e kr u { . ana ka weli maliina iho. Ua l.ke kona aj | me ka" a-i o o ka bipi pulu ikaika. Ku ae la ! kona mau omaka waiu me he mau puu la ! maluna o kekahi kula nui a laula, a kiekie ae la kona mau kipoohiwi rne ka. pololei. Ua kau ka weli maluna o ke kino a me na hiona o ua Aloiwahine Glomira nei. Lalau aku la kona lima maloko o ka ohaka o kekahi kumu laau, a huki mai la he o-le hao kiwi o ka bipi pukalo, nona ka leo nu'i kalakala ke pulii ia. Paa ae ia ia i ko na lima a pane ae la ia Lakamana — " E puhi ae anei au a e kUiea aku i ko'u poe { kauwa e hele mai a e haehae ae ia oe? " ! t I fci manawa nae ana i pane ae ai, ua ako koke aku la o Lakainana he pua Clnrnpaka e monala kokoke mai ana, kau i>e la o Lakamanā i ua pua nei imua o -ke aJo o ua pilikua nei a pane aku ia — " E kahea ae •anei au ia Akuno a me ka Widadiri e kau mai i na hopena o kau hoohiki i lawe ae nei? " Alia ! " vvahi a ua wahine uei. " Mai hoopili aku i kena pua i kou umauma, no ka mea, he punahele oe imua o na knpua weliweli ; e hookaawale ae i kena pua. 1 pan e kolohe walo ae nei no au. E pra pono no au i ka'u hoohiki me oe. E kahea aku au i na kauwa e hele mai e hoolohe i ka kaua mau kauoha." Kau ae la i ka hao kiwi i kona waha. a puhi aeja, a aole no'i liuliu, hoea mai la'he elima. mau kauwa Mal >e, a kokolo mai la ma na wawae o uā Moiwahine nei. He poe kanaka keia i nele me na alelo, ua pau i ke oki ia, no Menanakahau mai lakou, i hopu ia a aihue ia e na JKakshasha. Kuhi ae la na lima o ua wahine nM, a nalo aku la na kauwa a hoea hou mai la me ka aninralii i hoonani ia me na hulu manu ; a e paa ana kekahi he kahili. Hoomaka aku la ua vvahine nei e hele malalo o ka malu o ua anini nei, a olelo mai la ia Lak>mana e ukali aku mahope ona, Hala aku la ua ululāau nei mahope, a hoea aku la lakou iwaena o kekahi mahinaai o na hua rne na pua, a iwaen.akonu e ku ana he hale i kukulu ia rne ke ano e lna. Ua hanaia mailoko mai o ka ohe i wawahi ia, a ua hamo ia a hinuhinu, a ua kukulu ku ia iluna, a he keu o ka nani ke nana aku. A keia pule ae. J ' • 9 . ' ' ' "V ? I